در آیه ۲۵۷ توبه « یخرجهم من النور الی الظلمات»، منظور از نور کفار چیست که از آن وادی به وادی ظلمات برده می شوند؟

مفسرین درباره اینکه چگونه مؤمن قبل از اخراج به سوى نور در ظلمت واقع هست و کافر بر عکس آن پیش از اخراج در نور قرار دارد؟ پاسخ هایى را ارائه نموده اند که به بخشى از آنها اشاره مى کنیم:  الف - علامه طباطبایى پس از آنکه مى فرماید: نور و ظلمت در اینجا داراى معناى حقیقى اند نه معناى مجازى و مقصود از آن دو در حقیقت هدایت خدا و اضلال طاغوت است درباره اینکه چگونه مى شود نور و ظلمت در مؤمن و کافر یک جا جمع شوند، به نظر ایشان توجیهش به این طریق است که بگوییم دو نوع نور وجود دارد. نور اجمالى که همان فطرت است و نور تفصیلى که همان معارف حقه و اعمال صالحه است. چنان که ظلمت هم دو گونه است: یکى ظلمت اجمالى که نبودن فطرت باشد و ظلمت تفصیلى که نداشتن معارف حقه و اعمال صالحه مى باشد. حال، وقتى مؤمن در هنگام بلوغ ایمان مى آورد در حقیقت به وسیله هدایت خدا از ظلمت تفصیلى به سوى نور تفصیلى وارد مى شود. ولى کافر با ایمان نیاوردنش، در واقع به وسیله اضلال طاغوت از نور فطرى و اجمالى به سوى ظلمت تفصیلى (کفر و معصیت) کشانده مى شود. بنابراین با این توجیه مى توان گفت: مومن قبل از هدایت در ظلمت واقع هست، و کافر نیز پیش از ضلالت در نور قرار دارد، (علامه طباطبایى، ترجمه المیزان، ج 2، ص 528).  ب - دانشمند جلیل سید عبدالحسین طیب در پاسخ این اشکال که کافران در نور نبودند تا اینکه آنها را از نور خارج کنند بلکه دائماً در ظلمت بوده اند، مى فرماید: خداوند به تمام آنها عقل افاضه فرمود که درک حسن و قبح، و خیر و شر، و نفع و ضرر را بکنند و بر آنها انبیاء فرستاد و کتاب ها نازل فرمود... که اگر آنها را به خود واگذارده بودند مقتضیات سعادت در آنها به طور اکمل فراهم بود لکن شیاطین انسى و جنّى و مبلغین سوء و دعات باطل و خبث نفس و عناد و عصبیّت و هزار موانع دیگر اینها را در ظلمات انداخت، (تفسیر اطیب البیان، ج 3، ص 23)}.  ج - علامه طبرسى هم در جواب این سؤال که چگونه کافران از نور اخراج مى شوند و حال آنکه هنوز در نور داخل نگشته اند؟ مى فرماید: دو وجه گفته شده است: 1- این جمله مانند این است که مى گویند: پدرم مرا از ارث برندگان بیرون کرد، با اینکه مانع از داخل شدن او شده است. یا در داستان یوسف(ع) مى فرماید: إِنِّی تَرَکْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ در حالى که یوسف از آغاز داخل در آن جمعیت نبوده است. 2- این آیه مربوط به آن دسته از کفار است که قبلاً مسلمان بودند و سپس مرتد شدند. این قول از مجاهد نقل شده است. وجه اول بهتر است که اخراج به معناى منع باشد، (طبرسى، ترجمه مجمع البیان، ج 3، ص 118). .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه