تلمود چیست؟

کلمه « تلمود » به معناى آموزش از فعل ثلاثى عبرى « لمد » (یعنى یاد داد) مى آید و با واژه « تلمیذ » و مشتقات آن که در زبان عربى رباعى هستند ارتباط دارد. تلمود به کتابى بسیار بزرگ که احادیث و احکام یهود را در بر دارد اطلاق مى شود. زمانى که یهودیان به بابل تبعید شدند گروهى به نام سوفریم (یعنى کاتبان ) میان آنان پدید آمد. کاتبان کسانى بودند که به کتابت تورات و مضامین مذهبى اهتمام داشتند. مهمترین سوفر عزرا (عزیر) بود که در قرن پنجم قبل از میلاد مى زیست و شاید پس از موسى (ع ) بزرگترین شخصیت یهود باشد. عزرا تصمیم گرفت شریعت موسى (ع ) را بارور سازد و از عبارات کتاب عهد عتیق نیازهاى جامعه یهود را بر آورد. اقدام وى سرآغاز سنت شفاهى یهود بود. پس از عزرا روشى در تفسیر و تاءویل متون مذهبى رایج شد که میدراش نامیده مى شود و اختراع آن را به وى نسبت مى دهند. واژه « میدراش » به معناى جستجو است ؛ زیرا دانشمندان از خلال میدراش به جستجوى معانى نهفته مى پرداختند و مى خواستند همه مسائل روزانه زندگى را از تورات استخراج کنند. پس از تاءسیس مجمع کبیر براى رسیدگى به امور مذهبى ، کم کم این فکر رواج یافت که تفسیر تورات پس از حضرت موسى (ع ) نسل به نسل به دست اعضاى آن مجمع رسیده است . سپس پنج زوج دانشمند به توالى به تفسیر و وضع قوانین جدید پرداختند که دو زوج آخر آنان به نام هیلل و شمعى (شماى ) بسیار معروف شدند. این دو تن در حدود سال 10 م . در گذشتند. در این دوره ، یکى از دو زوج ناسى یعنى رئیس و دیگرى آوبت دین یعین رئیس دادگاه نامیده مى شد. تمام این قضایا میان فریسیان جریان داشت و صدوقیان با آن مخالف بودند و تنها به ظاهر تورات اهتمام مى ورزیدند. هیلل و شمعى هر کدام مکتبى را بنیاد نهادند و شاگردان آنان در هفتاد سال اول تاریخ میلادى به نشر افکار و اندیشه هاى ایشان پرداختند و سرانجام ، موفقیت نصیب هیلل شد. گفته مى شود اختلافات این دو رهبر از 300 مورد تجاوز مى کرد و شمعى در برداشتهاى خود از هیلل سختگیرتر بود. هیلل اولین فرد از سلسله تنّائیم است . دومین فرد این سلسله که حلقه ارتباط بین هیلل و دانشمندان بعدى محسوب مى شود، یوحانان بن زکاى است . هنگامى که لشکر تیتوس در سال 70 م . به ویران کردن اورشلیم مشغول بود، یوحانان پیوسته یهودیان را به آرامش دعوت مى کرد؛ زیرا از نابودى یهودیان نگران بود. یهودیان سخن او را نپذیرفتند؛ از این رو، وى به انتقال مرکز علمى و مذهبى اقدام کرد. او براى این هدف ، نخست خبر بیمارى و سپس مرگ خود را شایع کرد و پیروانش وى را در تابوتى نهاده ، به عنوان خاک سپارى از شهر خارج کردند. از آنجا که او شخصیتى ممتاز بود، سربازان تیتوس (که بر دروازه هاى اورشلیم با سرنیزه جنازه ها را آزمایش مى کردند) به جسد وى کارى نداشتند. یوحانان در خارج شهر خود را به فرمانده کل لشکر رساند و از او تقاضا کرد که شهرک یاونه در فلسطین را در اختیار وى قرار دهد. این خواهش پذیرفته شد و او در آنجا کار علمى خود را تعقیب کرد و بدین وسیله علوم هیلل و دیگر دانشمندان گذشته را به نسلهاى آینده انتقال داد. پس از یوحانان فردى به نام ایشماعل بن الیشع به تفسیرهاى تلمودى پرداخت و کار عمده وى آن بود که هفت اصل تفسیرى هیلل را به سیزده اصل رساند. همچنین فردى به نام عقیبا بن یوسف در همین عصر از اهمیت ویژه اى برخوردار است . این دانشمند بر تلمود حق بزرگى دارد. زیر بناى تلمود به شکلى که مى بینیم تا اندازه زیادى مرهون زحمات اوست . با این وصف ، افتخار تدوین متن تلمود به عقیده بسیارى از دانشمندان نصیب شخصى به نام یهودا هناسى شد. وى در سال 135 م . (سه سال پس از در گذشت عقیبا) به دنیا آمد و پس از آگاهى بر تفسیرهاى عقیبا و دیگر دانشمندان تصمیم بر کتابت آنها گرفت . این و پس از آگاهى بر تفسیرهاى عقیبا و دیگر دانشمندان تصمیم بر کتابت آنها گرفت . این دانشمندان میان قوم خود موقعیت خوبى پیدا کرد و بیش از پنجاه سال ناسى یعنى رهبر بود. یهودا هناسى براى تورات شفاهى نام میشنا را برگزید که در عبرى به معناى مکرر و مثنى است ، در مقابل میقرا به معناى خواندنى و مقروء. تلمود، میشنا نامیده مى شود، زیرا مثناى تورات است ، ولى تورات میقرا است . زبان میشنا عبرى عامیانه است که به ارزش ادبى عبرى عهد عتیق نیست . میشنا شش بخش دارد که هر فصل سدر نامیده مى شود و مجموع آن 63 رساله در 523 فصل است به این شرح : 1. سدر زراعیم (بخش بذرها، احکام محصولات و نتاج حیوانات ) 11 رساله 2. سدر موعد (بخش عید، درباره روزهاى یادبود) 12 رساله 3. سدر ناشیم (بخش نسوان ، احکام زناشویى ) 7 رساله 4. سدر نزیقین (بخش زیانها، احکام اموال و زیان به نفوس ) 10 رساله 5. سدر قداشیم (بخش مقدسات ، مقدسات دین یهود) 11 رساله 6. سدر طهاروت (بخش طهارتها، احکام پاک و ناپاک ) 12 رساله جمع: 63 رساله تفسیر میشنا، گمارا نامیده مى شود. این واژه به معناى تکمیل است و نویسندگان این تفاسیر ادعا مى کردند مطالب آنان باقى مانده سخنان دانشمندان گذشته است که کتاب میشنا را تکمیل مى کند. در گمارا نخست یک مقطع از عبارت میشنا نقل مى شود و پس از آن به تفسیر و تحلیل و آوردن شواهدى براى آن مقطع مى پردازند. دو نوع گمارا براى میشنا نوشته شده است : یکى گماراى فلسطینى به دست دانشمندان یهودى فلسطین و دیگرى گماراى بابلى که مبسوطتر و جالب تر است و به دست گروهى از دانشمندان یهودى که در بابل مانده بودند، نوشته شده و از گماراى فلسطینى مفصل تر است . تلمود به اعتبار این دو گمارا دو گونه است : تلمود فلسطینى و تلمود بابلى . در تلمود به دو عنصر اساسى برخورد مى کنیم : یکى هلاخا به معناى راه و روش که عبارت است از دستورهاى دینى براى زندگى صحیح و دیگرى اگادا به معناى روایت که عبارت است از داستانها و شواهدى از پیشوایان یهود یا بزرگان اقوام مختلف که به منظور تاءیید موضوع نقل مى شود. مقدار زیادى از مطالب تلمود در کتب اسلامى پراکنده شده و برخى از مسلمانان تعدادى از آنها را بى چون و چرا پذیرفته اند و کسى به دنبال اصل و منشاء آنها نرفته است . این گونه روایات را اسرائیلیات مى نامند. البته مطالب صحیحى نیز در تلمود یافت مى شود که در پاره اى موارد با آیات و احادیث اسلامى مطابقت دارد. تلمود به عنوان دائرة المعارف پر محتواى یهودیت محافظت از این آیین را بر عهده داشته و منبع قوانین فقه یهود بوده است . مسیحیان به علت بدگویى این کتاب از حضرت عیسى مسیح (ع ) همواره با آن مخالف بوده اند. رهبران کلیسا در قرن ششم میلادى مخالفت خود را با آن اعلام کردند، ولى این کتاب تا قرنها مساءله اى نیافرید و جوامع یهودى مراقب بودند که احساسات مسیحیان را نسبت به آن تحریک نکنند. در سال 1239 م . یک یهودى که به مسیحیت روى آورده بود، پاپ را به سوزاندن آن کتاب تشویق کرد و تلمود سوزى را بنیاد نهاد. پس از آن تاریخ ، ارابه هاى پر از نسخه هاى تلمود به میدانهاى شهر برده مى شد و به کام آتش مى رفت و یا براى استفاده از چرم آن به سازندگان کفش سپرده مى شد. اکنون چند نسخه خطى از تلمد بابلى در کتابخانه هاى جهان یافت مى شود و تنها نسخه کتابخانه شهر مونیخ در آلمان کامل است . اولین و معروفترین چاپ متن عبرى تلمود به دست فردى به نام دانیال بومبرگ در شهر ونیز (ایتالیا) صورت گرفت (تلمود بابلى در سالهاى 3- 1520 و تلمود فلسطینى در سالهاى 4- 1523). تعداد صفحات تلمود بابلى در این چاپ 5894 صفحه است که در چاپهاى مختلف رعایت مى شود تا براى ارجاع به آن کتاب عظیم مورد استفاده قرار گیرد. تلمود به برخى زبانهاى اروپایى ترجمه و منتشر شده و ترجمه انگلیسى آن در 18 جلد بزرگ در لندن به چاپ رسیده است . خلاصه اى از آن کتاب نیز به زبان فارسى ، به نام گنجینه اى از تلمود در سال 1350 ه .ش . در تهران انتشار یافته است . منبع: کتاب آشنایی با ادیان بزرگ، حسین توفیقی .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه