سلام، قرآن در چند نسخه نوشته شده؟ و به کدام شهرها فرستاده شده؟

ظاهرا مراد از پرسش نسخه ها و مصاحف عثمانی است. بر فرض مذکور، به اطلاع شریف می رسد، در این مورد اقوال متعددى وجود دارد. ابو عمرو دانى در کتاب المقنع مى گوید: بیشتر دانشمندان عقیده دارند که عثمان مصاحف را در چهار نسخه نوشت و هر یک را به منطقه اى فرستاد؛ کوفه، بصره، شام و یک مصحف را نزد خود نگه داشت. بعضى گفته اند: مصاحف، هفت نسخه بوده و علاوه بر مراکز پیش گفته، به مکه و یمن و بحرین نیز فرستاده شده است. ولى قول اول صحیح تر است و امامان علوم قرآنى بر آن اعتماد دارند. (البرهان فى علوم القرآن، ج 1، ص 334؛ قرآن در اسلام، ص 193) سیوطى مى گوید: مشهور آن است که مصاحف عثمانى، پنج مصحف بوده است. ابن ابى داود از ابوحاتم سجستانى نقل مى کند که: هفت مصحف نوشته و به مکه، شام، یمن، بحرین، بصره و کوفه فرستاده شد و یک نسخه را عثمان در مدینه نزد خود نگه داشت. (الاتقان، ج 1، ص 189) یعقوبى در تاریخ خود تعداد مصاحف عثمانى را نه مصحف ذکر کرده که مصر و الجزیره نیز به بلاد قبلى اضافه شده اند. (موجز علوم القرآن، ص 165؛ المیزان، ج 12، ص 122) دکتر رامیار در بررسى خود پس از نقل اقوال متعدد نتیجه مى گیرد که سه مرکز مهم اسلامى و نظامى در عصر عثمان، شام، کوفه و بصره بود، این شهرها به اضافه دوشهر مکه و مدینه که از موقعیت ویژه اى برخوردار بودند، داراى مصاحف عثمانى بودند. همین مراکز بودند که بعدها قراءت هاى اصلى از آن جا سرچشمه گرفت. توزیع قراءت هاى ده گانه در شهرها نیز همین مطلب را تایید مى کند: در مدینه: نافع و ابوجعفر؛ در مکه: ابن کثیر؛ در بصره: ابو عمرو بن علاء و یعقوب؛ در شام: ابن عامر؛ در کوفه: عاصم، حمزه، کسائى و خلف. بنابراین به این نتیجه مى رسیم که مصاحف فرستاده شده به اطراف، پنج نسخه بوده است. (ر.ک: تاریخ قرآن، ص 459 - 464) از مجموع این اقوال به دست مى آید که مصاحف به نقاطى که داراى مرکزیت بوده اند، فرستاده شده است. عثمان با هر مصحف، یک قارى اعزام نمود تا همه به قرائت او قرآن را بخوانند و در اختلافات به او رجوع نمایند. مردم هر منطقه از قرآن و مصحف رسمى استنساخ مى کردند و مرجع نهایى در مصاحف استنساخ شده نیز، همان مصحف موجود در منطقه خودشان بود. قاریانى که با مصاحف عثمانى اعزام گردیدند عبارتند از: عبدالله بن سائب (مصحف مکى)، مغیرة بن شهاب (مصحف شامى)، ابو عبدالرحمن سلمى(مصحف کوفى)، عامر بن عبد القیس (مصحف بصرى)، و قارى مدینه، که مصحف اصلى و نسخه امام در آن جا قرار داشت، زید بن ثابت بود (التمهید، ج 1، ص 350) . اگر میان مصاحف ارسالى به نواحى مختلف، اختلافى به وجود مى آمد، مرجع، مصحف «امام » بود که در مدینه، مرکز خلافت قرار داشت. به مصاحف دیگر نیز «امام » اطلاق شده است؛ از آن رو که هر یک در منطقه خویش مرجع سایر مصاحف استنساخ شده بوده اند. (ر. ک: درسنامه علوم قرآنی، حسین جوان آراسته)     .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه