چرا در اسلام وظايف زيادي بر دوش مرد است، مثل نفقه، مهريه، جهاد، نماز قضاي والدين و... در حالي كه زن وظايف كمتري دارد؟ آيا اين امر با تساوي زن و مرد سازگار است؟

زن و مرد در عين حالي كه در انسانيت با يكديگر متشابه و متساوي هستند، ولي هر يك از برخي جهات از ديگري متمايز مي شوند كه نبايد تحت تأثير برخي افكار وارداتي، اين جهات و خصوصيات را كه به خواست و اختلافات و تفاوت هايي را كه ميان زن و مرد هست كه مشيت الهي قرار داده شده است ناديده بگيريم. بايد گفت زن و مرد از نظر حقوق متساويند هر چند متشابه نيستند .[1] به عبارت ديگر ارزش حقوق زن و مرد برابر با يكديگر است يا حتي به يك دليل خاص ارزش كمّي حقوق زن از مرد بيشتر است، ولي از نظر كيفي وظائف اين دو در جاهايي متفاوت است.بيان مطلب اين كه خداوند متعال كه خالق انسان ها است نهايت عدالت را در آفرينش انسان قرار داده است و انسان را از دو جنس آفريد و هر كدام را هم واجد ويژگي هاي و خصوصيات روحي و جسماني خاص خود قرار داد تا هر كدام بتوانند در تداوم جريان خلقت و بقاي نسل و تكامل انسان، اثر موثر خود را داشته باشند، لذا مي بينيم كه هر كدام داراي توانايي ها و استعداد مناسب به خود هستند كه همين معناي عدل خداوندي است، يعني قرار دادن هر چيزي به جاي خود.از ديد شريعت اسلام نود درصد حقوق زنان و مردان مشترك است و در ده درصد باقيمانده، در نيمي از آن زن بنا به اقتضاي خصايص زنانگي و در نيمي ديگر، مرد به اقتضاي خصال شخصي داراي احكام خاصي است، لذا مي توان گفت در حقوق عمومي زن و مرد مساوي اند و در بقيه موارد، هيچكدام بر ديگري ترجيح داده نشدند بلكه هر كدام به حق خود رسيده اند. اين مكتب تنها در ارتباط يكديگر و جامعه، ميان زن و مرد تفاوت گذاشته است، يعني تفاوت در نقش يا وظيفه است و حقوق و مسئوليت هاي زن با مرد مساوي است اگر چه ضرورتاً شبيه به آن نيست، زيرا سنت هاي اسلامي در اين زمينه تساوي را مطلوب مي داند ولي تشابه را نامطلوب.[2]اما گاهي برخي بر اثر بي توجهي يا نگرش سطحي اين دو جنس مخالف را با ديگري مقايسه مي كنند و براي زنان قابليت ها و توانايي ها كه نامتناسب با روحيات و جنسيت آنان مي باشد. قائل مي شوند كه در اين باره الازم است مطالب زير را بيان كرد:1. مرد معمولا شخصيتي است كه حضور او موجب جلب نظر نمي شود، اما زن به خاطر ويژگي خاص جسماني و جاذبه وجودي اش جلب توجه مي كند، لذا در انجام كار بيرون از منزل آزادي و آسودگي لازم را به مانند مرد ندارد و نمي تواند راحت و آسوده فعاليت كند و از طرف ديگر به خاطر اين كه براي مرد جذبه خاصي دارد و به خاطر اين كه بخش زيادي از كارهاي بيرون توسط مردان انجام مي شود حضور زنان و انجام كار در محيط هاي مختلط مشكلاتي را مي تواند به دنبال داشته باشد، از جمله اين كه دل مشغولي براي آنان بوجود بياورد و نگذارد با عزم جزم به كارها و وظايف محوله خود بپردازند، لذا معقول به نظر مي رسد كه اداره امور داخل منزل و تربيت فرزندان بر عهده زنها باشد؛ به همين خاطر بر اساس سفارش پيشوايان ديني ما حضور فيزيكي زنان در جامعه (مكان هايي كه مردان حضور دارند) بايد حداقل و در حد ضرورت باشد كه اين امر محدوديت نيست بلكه به خاطر مصونيت و سلامت جامعه و زنان است.2. از سوي ديگر زنان به خاطر روح لطيفي كه دارند مناسب نيست كه به كارهاي سخت و پردردسر بيرون مشغول شوند، زيرا از توان ابراز محبتشان نسبت به فرزند و همسر به شدت كاسته مي شود؛ افزون بر اينكه ممكن است به تدريج ناراحتي هاي روحي و رواني براي آنان و خانواده هايشان ايجاد شود، برخلاف مردان كه مقاومتشان بيشتر است و به خوبي مي توانند مسائل و مشكلات بيرون را تحمل كنند.3. مردان زماني مي توانند به خوبي از كارهاي بيرون و گرفتاري هاي آن برآيند كه در كانون پر از صفا و صميمت منزل بانوي فداكاري باشد كه آنها را به تلاش و تكاپو دلگرم نمايد، لذا مردان موفق در عرصه كار و تلاش، موفقيت خود را مرهون زحمات همسران خود مي دانند، زيرا در اصل زنان با تقويت روحيه و تشويق مردان حركت آفرين بوده اند.4. درباره اهميت نقش زنان بايد گفت كه زنان در طول تاريخ تنها مولد و زاينده مردان و پرورش دهنده جسم آنها نبوده اند بلكه الهام بخش و نيرودهنده و مكمل مردانگي آنها بوده اند. زنان از پشت صحنه و از پشت جبهه جنگ همواره به مردان مردانگي مي بخشيده اند. زن نقش سازندگي غير مستقيم تاريخي خود را مديون اخلاق ويژه جنسي خويش يعني حيا و عفاف و تقواي خويش است. آنجا كه زن، حيا و عفاف را حفظ نكرده و خود را به ابتذال كشانده اين نقش تاريخي را از دست داده است، اما در برخي جوامع غربي زن حضور خود را در صحنه ثابت كرده است در حالي كه پشت جبهه را رها كرده است.[3]5. مطلب ديگر اين كه امور شكلي اهميت اساسي ندارند و چه زن و چه مرد براي هدف بالاتري آفريده شده اند كه همان عبادت پروردگار است[4] و نزد خداوند كرامت و بزرگواري انسان ها بستگي به ميزان تقوا و پرهيزگاري آنان دارد[5] و ميزان در بهره مندي از حيات طيبه، عمل صالح است.[6]6. زن نشانة رحمت جمال، قدرت حق تعالي است، زن تجليگاه جمال الهي خداوند رب العالمين است. يعني مربي و هدايت كننده است، يعني تربيت فرد و جامعه بر عهده زن گذاشته شده است.[7] زيرا با خوب شوهر داري و فرزند داري مي تواند مسئوليت و نقش خود را در جامعه به خوبي ايفا كند و اين وظايف اگر بيشتر از مسئوليت هاي مرد نباشد كمتر از تكاليفي كه بر دوش مردان گذاشته شده است، نيست؛ زيرا اهميت كارها به اندازه و حجم آنها نيست بلكه در درست انجام دادن آن است.مطابق شريعت اسلام زني كه بتواند رضايت (مشروع) همسر خود را بدست آورد زن موفقي است و نزد خداوند متعال منزلت و ثواب دارد نيز براي هر كاري كه در منزل شوهر خود انجام دهد، از اجر و پاداشي اخروي برخوردار خواهد بود. در مجموع مي توان گفت زن اگر در خانه شوهر وظايفي كمتر از مرد داشته باشد براي آن است كه با آسودگي خيال و فراغ خاطر به امر خانه داري و تربيت فرزندان بپردازد و كانون خانواده را گرم سازد، به گونه اي كه مردان بدون داشتن همسري كه محوريت امور خانه، فرزندان را داشته باشد، دلگرمي براي كار و تلاش و فعاليت اجتماعي نخواهند داشت و خوب انجام دادن وظايف زنان نيازمند تلاش و تدبير فراواني است كه در اين مختصر نمي گنجد.بنابراين به خاطر اينكه توان و قدرت بدني مرد براي انجام كارهاي دشوار بيشتر است تامين مخارج زن و نفقه آن بر عهده مرد است اما به خاطر ساختار فيزيولوژيكي زن، مسئوليت بزرگ مادري بر عهده او نهاده شده است، زيرا در زن عواطف قوي ديگر خواهي بيش از خود خواهي است كه نمونه كامل آن ايثار و گذشت مادري است لذا اين باعث شده تا بتواند عهده دار امور خاص تربيتي باشد.[8] پس با وجود اين كه وظايف محوله بر زنان به ظاهر به چشم نمي آيند، ولي داراي ظرايف، پيچيدگي و اهميت زيادي هستند.معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. تفاوت حقوق زن و مرد در نظام حقوقي ايران (مبادي و مصاديق)، علي كاظم زاده، نشر ميزان، تهران، 1382.2. احكام روابط زن و مرد و مسائل اجتماعي آن، مسعود معصومي، بوستان كتاب،‌ قم، 1383.3. زن در آيينه جمال و جلال، جوادي آملي.4. سيماي زن در آيينه فقه شيعه، زهرا گواهي، مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، بي جا، 1369. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه