آيا کسب علومي مثل فيزيک که فقط به درد اين دنيا مي خورد، مفيد است و صرف وقت براي آن موجب حسرت در آخرت مي شود يا خير؟

اگر علوم تجربي براي خدا و خدمت به خلق خدا باشد، همراه با خير و برکت خواهد بود و حسرت و پشيماني را نخواهد داشت، ولي اگر براي غير خدا باشد، طبيعتاً باعث حسرتو خسران آموزنده خواهد شد که در زير به مواردي از هر دو اشاره مي شود: 1. پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمودند: هر کس دانش را براي ريا و خودنمايي و به دست آوردن دنيا فرا گيرد، خداوند برکتش را از وي برمي دارد و روزي را بر او تنگ مي کند و او را به خودش وا مي گذارد و هر کس را خدا به خودش واگذارد، هلاکتش حتمي است. 2. پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمودند: هر کس دانش را براي غير خدا فرا گيرد يا با آن غير خدا را اراده کند، جايگاهش را در آتش تدارک کند. 3. و باز پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمودند: هر کس دانش را از اهلش فراگيرد و به دانش خود عمل کند، نجات يابد و هر کس با آن دنيا را بطلبد، همان بهره اوست. لذا با احاديث اشاره شده اين علم، مطلق علم (چه تجربي و چه الهي) اگر براي غير خدا باشد و هدفش خدمت به خلق نباشد هلاکت را در پي خواهد داشت. توجه به اين نکته هم لازم است که اگر آموزنده علوم تجربي مي خواهد از حسرت در آخرت رهايي يابد بايد اين علم او «فساد» نداشته باشد که در حديثي از امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: آن چه که از آن و در آن فساد است و هيچ اثري از صلاح در آن و از آن نباشد، ياد دادن، ياد گرفتن، عمل به آن و مزد گرفتن بر آن و همه تعرضات ديگر از هر نوع که باشد حرام است. و اما آموختن علوم که براي خدا باشد و سودمند هم باشد، مورد سفارش قرار گرفته رسول اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي فرمايد: «بهترين دانش آن است که سود بخشد» و مراد از سود بخشيدن، قطعاً سودي بايد باشد که هم براي آموزنده علم باشد و هم براي مردم و جامعه، که در اين صورت از بهترين علوم محسوب خواهد شد. البته نکته ظريف اينجاست که تعلم و ياد گرفتن علوم نيز تقسيم بندي فقهي شده است: الف) علومي که تحصيل آن واجب عيني است: دانش هايي که مقدمه سازندگي فرد است و افراد جامعه بدون آن قادر به انجام تکاليف اعتقادي و عملي خود نيستند، تحصيل آن از نظر اسلام بر فرد فرد جامعه واجب است. مانند شناخت اصول عقايد و شناخت واجبات و محرمات. (و اين ارزش و عظمت علوم الهي و ديني را مي رساند که از چه جايگاه برجسته اي بر خوردار مي باشد). ب) علومي که تحصيل آن واجب کفايي است: دانشي که مقدمه سازندگي و تأمين نيازهاي اجتماعي است، که جامعه بدون آن نمي تواند در مقابل تهاجم احتمالي دشمن از خود دفاع کند. مثلاً تحصيل دانش اتم شناسي در شرايطي که مردم مسلمان براي دفاع از خود نيازمند به آن هستند، به موجب آيه «و در برابر آنان هر نيرويي که مي توانيد فراهم آوريد». (و طبيعتاً علوم تجربي شامل اين نوع از تقسيم مي شود) و در صورتي که افرادي پيدا نشود که به دنبال اين علوم بروند در اين صورت بر افرادي که استعداد چنين علوم تجربي را داشته باشند واجب عيني خواهد بود. ج) علومي که تحصيل آن حرام است و علوم مکروه و مباح که ديگر نيازي به توضيح آنها نمي باشد. البته چنان چه اشاره شد، تمام موارد فوق در صورتي تعلم و ياد گرفتن آنها لازم است که براي غير خدا نباشد، فسادي برای خود فرد و يا جامعه و مردم نداشته باشد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه