تمایز چهار فرقه فقهی مالکی، شافعی، حنبلی، حنفی اهل سنت با یکدیگر در چیست؟

باورها و اعتقادات در مذاهب چهار گانه فقهی اهل سنت متفاوت است و هر کدام از این مذاهب فقهی از اعتقاد های متفاوتی نسبت به دیگر مذهب فقهی، تبعیت می کنندمذاهب اربعه در اعتقادات به سه دسته ماتریدی، اشاعره و اصحاب حدیث تقسیم بندی می شوند.اعتقادات اشاعره و مالکی ها :مالکی ها از لحاظ مسائل کلامی و اعتقادی اشعری مذهب هستند برخی از اعتقادات آنها از این قرار است :یک :اعتقاد به اینکه صفات خدا بر دو گونه است :صفات فعل که حادثند مثل : خالقیت و رزاقیت صفات ذات که قدیم ان- مثل : حی ،علیم و قادر.دو :اشاعره خدا را قابل رویت می دانند .سه : ایشان قایل به قدیم بودن قرآن هستند.چهار : اشاعره منکر حسن و قبح ذاتی اشیاء هستند .اعتقادات حنیفی ها و ماتریدی ها :اکثر حنفی ها از نظر کلامی از ابومنصور ماتریدی پیروی می کنند. در حال حاضر نزدیک به 350 میلیون نفر از حنفی ها ماتریدی هستند ، برخی از اعتقادات آنها از این قرار است :یک : ایشان منکر رویت خدا هستند.دو: قایلند که قرآن حادث است.سه : ایشان اعتقاد به حسن و قبح ذاتی اشیاء دارند ، یعنی میگویند عقلا محال است خداوند ظلم کند، و همچنین افعال الهی را مبتنی بر مصالح می دانند چهار : حنفی ها آزادی انسان را در کارها معتقد می باشند .. برخی ازاعتقادات اهل حدیث و حنابله حنابله نیز در اعتقادات ، اهل حدیث به شمار می آیند، برخی از اعتقادات آنها از این قرار است : یک: کلام خدا که همان حروف و اصوات است قدیم می­باشند(علامه مجلسى، محمد باقر ؛ بحار الأنوارج4 صفحه 150 و الإیجی ،عضد الدین عبد الرحمن بن أحمد ؛المواقف ، بیروت، دار الجیل، الطبعة الأولى ، 1997، 3 مجلد ، ج3 ص 128)دو: خدا در جهت فوق است و روز قیامت دیده می­شود.( معتزلى، ابن ابى الحدید ؛شرح نهج البلاغة، قم،انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى ، 1404 هجرى قمرى 20 جلد در 10 مجلد،ج3 ،ص 234 ) سه:خدا جسم است و بر عرش نشسته و از هر طرف عرش به مقدار شش وجب از وجبهای دست او زیاد آمده است. در هر شب جمعه بر الاغی سوار می­شود و تا صبح ندا می­کند: آیا توبه کننده­ای هست. آیا استغفار کننده­ای هست؟( علامه حلى، حسن بن یوسف ؛ نهج الحق و کشف الصدق ، قم، مؤسسه دار الهجرة ، 1407 هجرى قمرى، یک جلدی، ص55 )چهار: آیات متشابه را بر ظاهر خود حمل می­کنند بدون تأویل.(همان)پنج: معتقد است که علماء کلام، زندیق (فرقه­ای از کفار) هستند و هرگز اهل کلام روی رستگاری را نمی­بینند.( نباطى بیاضى، على بن یونس ؛الصراط المستقیم، نجف، چاپ کتابخانه حیدریه ، 1384 هجرى قمرى ، 3 جلد در یک مجلد،ج : 3 ص : 223)شش : خدا جوارحی از دست و پا و چشم دارد و هر شب به آسمان می­آید.هفت: افعال بندگان از خداست.( پیشین؛ ص 224)اعتقادات شافعی ها:می توان عقاید شافعی را به صورت فهرست وار اینگونه بیان کرد: یک :اعتقاد به قدیم بودن خداوند، با تمام صفاتش و عدم تشبیه خداوند در اوصاف. دو :غیر مخلوق بودن قرآن و معتقد به آفریده شدن بهشت و دوزخ، قبول عذاب قبر و سؤال نکر و منکرسه : اعتقاد به شفاعت پیامبر و رفتن آن حضرت به معراج. چهار: مختار دانستن انسان در اعمال و رفتار. پنج :اهتمام بیشتر به حدیث و رد عمل به رأی، مخالفت با علم کلام. شش:اعتقاد به سه شرط برای درستی ایمان که عبارت باشد از اقرار به زبان، تصدیق به جنان (قلب)‌ و عمل به ارکان.شافعی در الهیات، اخباری و ظاهری بود، یعنی ظواهر آیات و سنت پیامبر را ملاک عقیده می دانست. او در اصول دین تا حدودی مذاق و مشرب مکتب اشاعره داشت.( فضائی، یوسف، مذاهب اهل سنت و فرقه اسماعیلیه، تهران، آشیانه کتاب، چاپ اول، 1383، ص 152 و . ابوالمعالی محمد الحسینی العلوی، بیان الادیان، به اهتمام سید محمد دبیر سیاقی، تهران، انتشارات روزنه، چاپ اول، 1376، ص 46.)همچنین در مکتب شافعی برای حدیث اهمیت بیشتری قائل هستند، طوری که اگر تعارضی بین حدیث و قرآن حاصل می شد، حدیث را مقدم می دانستند. هر چند شافعی در زمینة حدیث آزادترند، در عین حال عمل به رأی را به هر شکل آن رد می کند و تحقیق و بحث در اصول دین (بحث کلام) را به طور کلی مردود می داند.( بی ناس، جان، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1380، ص 754)نتیجه اینکه از نظر فقهی و اعتقادی بین مذاهب اهل سنت تفاوتها و اختلاف های زیادی وجود دارد که منجر شده اهل سنت هم در فقه و هم درمباحث کلامی و اعتقادی با هم اختلاف پیدا کنند و لذا نام فرقه به آنها صحیح بوده و درست می باشد.برای تحقیق بیشتر در موضوع فوق مراجعه شود به: محمد بن عبدالرحمن الخمیس، اعتقاد امامان چهار گانه اهل سنت. البته از این نکته غافل نباشید که مولف کتاب از اهل سنت بوده و گرایش های سلفی دارد . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه