تفاوت آفرینش بسیط و مرکب در مورد خداوند چیست؟

آفرینش بسیط به معنای دادن وجود است و آفرینش مرکب دادن صفتی به وجودی می باشد که از این دو در فلسفه و کلام به جعل بسیط و مرکب تعبیر می شود. به بیان دیگر جعل بسیط افاضه و ایجاد خود شی است و آمیخته با ترکیب نیست و اثر مترتب بر آن مفاد کان تامه است و گفته می شود شیء تحقق پیدا کرد، سپس موجود شد و از آن به هل بسیط سؤال می شود. مثل این گفته ی خداوند تعالی که می فرماید: الف: «جاعل الظلمات و النور» خالق تاریکی ها و نور ب: «أَ وَ لَمْ یَرَ الَّذینَ کَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضَ کانَتا رَتْقًا فَفَتَقْناهُما وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ کُلَّ شَیْ‏ءٍ حَیٍّ أَ فَلا یُؤْمِنُونَ» [1] « آیا کافران ندیدند که آسمانها و زمین به هم پیوسته بودند، و ما آنها را از یکدیگر باز کردیم؛ و هر چیز زنده‏ای را از آب قرار دادیم؟! آیا ایمان نمی‏آورند؟ ! ». اما جعل مرکب و تألیفی، اثبات چیزی برای چیزی است یعنی متعلق آن ثبوت و وجود چیزی برای چیزی است که به اصطلاح وجود رابط نامیده می شود، لذا جعل مرکب مستلزم دو طرف مجعول و مجعول له یا موضوع و محمول است. مثلا قرآن می فرماید: «وَ جَعَلْنَا اللَّیْلَ لِباسًا وَ جَعَلْنَا النَّهارَ مَعاشًا» [2] «و ما شب را لباس و پوشش برای شما قرار دادیم و روز را برای معاش و طلب معیشت». جعل مرکب اختصاص به امور عرضی مفارق دارد مانند جسم را سفید و انسان را خندان قرار دادن. زیرا که ذات موضوع از این محمولات خالی است اما در مورد ذات، معقول نیست که ذات، ذات قرار داده شود یا انسان انسان شود زیرا که امر ذاتی علت نمی خواهد و معقول آن است که ذات موضوع با جعل بسیط جعل شود. اما در مورد امور عرضی لازم و غیر متعارف هم نمی توان تصور کرد که با جعل مرکب ایجاد شده باشند زیرا که ثبوت لازم برای ملزوم ضروری است لذا لازم و ملزوم نامیده می شوند و جدایی لازم از ملزوم محال است و هنگامی که جدایی لازم از ملزوم محال است، محال است که لازم به جعل مرکب جعل شود. مثلا جعل عدد چهار به جعل واحد همان جعل زوجیت است و این جعل بالذات به چهار و به تبع به زوجیت نسبت داده می شود نه این که عدد چهار زوج نبود و بعدا با جعل مرکب آن را زوج قرار داده ایم زیرا که وجود چهار بدون وجود زوجیت محال است. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه