معنای ولایت تکوینی امام چیست؟

مقصود از ولایت تکوینی آن است که فردی بر اثر پیمودن راه بندگی آنچنان قرب و کمال معنوی پیدا کند که به فرمان و اذن الهی بتواند در جهان تصرف نماید و این به معنای خاصش تنها در وجود معصومین علیهم السلام متجلی است. استاد شهید مطهری در تعریف ولایت تکوینی می‌ فرمایند: ولایت تکوینی این است که انسان در اثر پیمودن صراط عبودیت به مقام قرب الهی نائل می‌گردد و اثر وصل به مقام قرب البته در مراحل خاص و عالی آن این است که معنویت انسانی که خود حقیقت و واقعیتی است، در وی متمرکز می‌ شود و با داشتن آن معنویت، قافله سالار معنویت، مسلط بر ضمائر و شاهد بر اعمال و حجت زمان می ‌شود. زمین هیچگاه از ولیّی که حامل چنین معنویتی باشد، به عبارت دیگر از انسان کامل خالی نیست.(1) آیت الله جوادی آملی نیز در تعریف ولایت تکوینی می ‌نویسند: ولایت تکوینی یعنی سرپرستی موجودات جهان و عالم خارج و تصرف عینی داشتن در آنها، مانند ولایت نفس انسانی بر قوای درونی خودش. هر انسانی نسبت به قوای ادراکی خود مانند نیروی وهمی و خیالی و نیز بر قوای تحریکی خویش مانند شهوت و غضب، ولایت دارد؛ بر اعضاء و جوارح سالم خود ولایت دارد؛ اگر دستور دیدن می‌دهد، چشم, او را اطاعت می‌ کند و اگر دستور شنیدن می‌ دهد، گوش او می‌ شنود و اگر دستور برداشتن چیزی را صادر می‌ کند، دستش فرمان می ‌برد و اقدام می ‌کند؛ البته این پیروی و فرمانبری در صورتی است که نقصی در این اعضاء وجود نداشته باشد. بازگشت ولایت تکوینی به علت و معلول است. این نوع ولایت، تنها بین علت و معلول تحقق می ‌یابد.(2) نتیجه این سخن را با استناد به کلام آیه الله مکارم شیرازی بیان می کنیم: پس در معنای ولایت تکوینی چند امر لحاظ شده است: 1 مقام قرب الهی، که از طریق پیمودن صراط بندگی حاصل می‌ شود. 2 مقام قرب باعث ظهور معنویت خاصی در انسان می ‌شود که آن معنویت منشأ آثار بیرونی می ‌شود. 3 انسانی که به مقام ولایت تکوینی می‌ رسد، دارای مقام قدرت تصرف در امور و سرپرستی موجودات جهان می ‌شود، به گونه ‌ای که موجودات جهان در حد ولایت ولی تابع و فرمانبر او می ‌شوند و این همان اثر بیرونی ولایت تکوینی است. 4 این تصرف با اجازه خداوند متعال است. 5 تصرف خارج از نظام علی و معلولی نیست. بلکه تصرف ولی علت آنچه تصرف شده، معلول کار اوست. 6 در عین حال که ولایت تکوینی بر اساس نظام علی و معلولی است، کاری خلاف عادت و جریان طبیعی عالم اسباب است.(3) پس روشن شد که مقام ولایت تکوینی مقام قرب و مقام معنویتی است که موجب تصرف در امور خارجی می ‌شود. این تصرف را در سه بند می ‌توان خلاصه کرد: 1 آنها واسطه فیض الهی هستند. 2 برخی کرامات از آنها سر می‌ زند. این کرامات همگی به اجازه الهی است. 3 دعای آنها برای امور مطلوب مستجاب می شود.(4) .

موتور جستجوی پرسش و پاسخ دینی امین

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/03

لینک کوتاه