انتظار کاربردی (۱) معنای لغوی «انتظار» برای همگان روشن است، درباره معنای اصطلاحی آن هم سخن بسیار است، نویسندگان و گویندگان دراین‌باره به وفور سخن گفته و قلمرسایی کرده‌اند و ابعاد گوناگون آن را بررسی کرده‌اند، اینکه انتظار مثبت و سازنده کدام است؟ انتظار مخرب چیست؟ انواع آن چگونه است؟ آسیب انتظار چگونه شکل گرفته و می‌گیرد و ... در این نوشتار بررسی شده است. هدف این نوشتار

انتظار کاربردی (۱) معنای لغوی «انتظار» برای همگان روشن است، درباره معنای اصطلاحی آن هم سخن بسیار است، نویسندگان و گویندگان دراین‌باره به وفور سخن گفته و قلمرسایی کرده‌اند و ابعاد گوناگون آن را بررسی کرده‌اند، اینکه انتظار مثبت و سازنده کدام است؟ انتظار مخرب چیست؟ انواع آن چگونه است؟ آسیب انتظار چگونه شکل گرفته و می‌گیرد و ... در این نوشتار بررسی شده است. هدف این نوشتار این نوشته بر آن است که از زاویه‌ای دیگر به این موضوع بپردازد. این اصل مورد قبول همگان است که انسان و جامعه ای را که منتظر نباشد در حقیقت جامعه‌ای راکد، خاموش و فاقد آرمان است،ولی جامعه منتظر جامعه‌ای پویا، متحرک، نقش آفرین، سازنده، فعال، تأثیر گزار و ... است. از همین روست که انتظار فرج در روایات اهل بیت علیهم السلام خود بخشی از فرج دانسته شده است، چه این که با این انتظار حرکت روشن شده و بستر آن فراهم می‌گردد. «انتظار الفرج من الفرج». طبیعی است که این تحرک آفرینی و ایفای نقش اگر برنامه‌ریزی شده و تحت مدیریت صحیح نباشد؛ به شدت آسیب زا خواهد بود، پیدایش فرقه‌های منحرف در این عرصه از جمله این فرآورده‌های مخرب است. اگر انتظار، خارج از فهم جامع از دین و آموزه‌های دیگر قرآن و حدیث مطرح گردد، بویژه در صورت طرح افراطی و توسعه تقاضا به صورت کنترل نشده روشن است که از دل آن ده ها گروه انحرافی و مدعیانی که می‌خواهند از این بازار گرم استفاده کنند پدیدار خواهند شد. چنانکه در مورد شیخیه و سپس فرقه ضاله بابیه و بهائیت اتفاق افتاده است. مدیریت انتظار تفکر دینی و نبض دینداری نیاز به مدیریت دارد. قرآن مجید این مدیریت را بارها و بارها در جای جای آیات خود مطرح ساخته است. چنان که روایات مأثوره از اهل بیت علیهم السلام نیز بر این موضوع تأکید کرده‌اند. اگر انتظار، خارج از فهم جامع از دین و آموزه‌های دیگر قرآن و حدیث مطرح شود، بویژه در صورت طرح افراطی و توسعه تقاضا به صورت کنترل نشده روشن است که از دل آن ده ها گروه انحرافی و مدعیانی که می‌خواهند از این بازار گرم استفاده کنند پدیدار خواهند شد. چنانکه در مورد شیخیه و سپس فرقه ضاله بابیه و بهائیت اتفاق افتاده است نمونه قرآنی أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ قِیلَ لَهُمْ کُفُّواْ أَیْدِیَکُمْ وَأَقِیمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّکَاةَ فَلَمَّا کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتَالُ إِذَا فَرِیقٌ مِّنْهُمْ یَخْشَوْنَ النَّاسَ کَخَشْیَةِ اللّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْیَةً وَقَالُواْ رَبَّنَا لِمَ کَتَبْتَ عَلَیْنَا الْقِتَالَ َ . (سوره نساء آیه ۷۷) آیا ندیدى کسانى را که به آنان گفته شد [فعلا] دست [از جنگ] بدارید و نماز را برپا کنید و زکات بدهید و[لى] همین که کارزار بر آنان مقرر شد بناگاه گروهى از آنان از مردم ترسیدند مانند ترس از خدا یا ترسى سخت تر و گفتند پروردگارا چرا بر ما کارزار مقرر داشتى. در این آیه ضرورت ساخته شدن و اصلاح درونی از اقدام بیرونی، مورد تاکید قرار گرفته است. چرا که اگر فقط مبارزه مطرح باشد، ولی ساز و کار درونی و روانی آن از پیش آماده نشده باشد آن مبارزه ابتر و بی سرانجام خواهد بود. نمونه روایی در روایات آمده است «کذب الوقاتون» کسانی که برای ظهور زمان تعیین می‌کنند دروغ می‌گویند بنابراین مقوله انتظار باید تحت نظر کسانی که به ضوابط و معیار‌های قرآن و حدیث تسلط دارند مدیریت شود وگرنه آسیب‌های جدی درونی و بیرونی خسارت سنگینی را بر جامعه دینی وارد خواهد کرد. انتظار کاربردی با توجه به آن چه گفته شد از سوئی مطرح شدن انتظار یک ضرورت است و از جهتی دیگر آسیب‌های آن نیز بسیار جدی و خطیر است. چه باید کرد؟ آیا انتظار صرفاً یک مقوله ذهنی است یا باید به عرصه‌های مختلف زندگی ما مرتبط باشد. روشن است که اعتقاد نباید بدون نتیجه کاربردی باشد، اکنون باید دید کاربرد انتظار چیست و چگونه باید آن را مدیریت کرد؟ منتظر چه چیزی هستیم؟ مشخصه‌های اصلی حکومت امام زمان -عجل الله تعالی فرجه- نفی هرگونه شرک و برقراری توحید، عدالت، امنیت، جهانی بودن، توسعه علم، حاکمیت صالحان، حاکمیت اخلاق و روابط متعالی انسانی و ... است. اکنون تصور کنیم که جامعه منتظر که خواهان ظهور حضرت و پیاده ساختن این اهداف است باید چه خصوصیاتی داشته باشد تا بتواند مسوولیت تحقق این آرمان‌ها را بر دوش بگیرد. آیا اگر جامعه سنخیتی با این اهداف نداشته باشد توان پیاده سازی آن را در زمان ظهور خواهد داشت؟ جامعه منتظر بایستی تمام تلاش خود را در جهت ایجاد سنخیت بین خود و اهداف ظهور فراهم آورد. این آمادگی اگر به ظهور متصل شود که در این صورت مطلوب حاصل شده است و اگر منجر به ظهور هم نشود خود مقصدی ارزشمند و کمال آفرین است. مجموعه این آمادگی ها را می‌توان در موارد زیر دسته بندی کرد. الف. آمادگی‌های فکری و درونی ب. آمادگی‌های بیرونی و تشکیلاتی الف. آمادگی‌های فکری و درونی در روایات آمده است «کذب الوقاتون» کسانی که برای ظهور زمان تعیین می‌کنند دروغ می‌گویند بنابراین مقوله انتظار باید تحت نظر کسانی که به ضوابط و معیار‌های قرآن و حدیث تسلط دارند مدیریت شود وگرنه آسیب‌های جدی درونی و بیرونی خسارت سنگینی را بر جامعه دینی وارد خواهد کرد. هر حرکتی از فکر آغاز می‌شود و با فکر ادامه می‌یابد، هر مقدار که صرف تفکر و اندیشه مثبت و سازنده شود موجب بهره‌وری مناسب‌تر از امکانات و فرصت‌ها خواهد شد. از همین رو قرآن مجید برای تفکر ارزشی فوق‌العاده قائل شده و بارها آن را مورد تمجید قرار داده است. در آثار پیامبر -صل الله علیه و آله- و اهل بیت -علیهم السلام- نیز یک ساعت تفکر برتر از 70 سال عبادت دانسته شده است. بدون شک در عرصه مهدویت و انتظار نیز رتبه اول از آن تفکر است. منتظر بایستی اندیشیدن و مطالعه و تحقیق را درصدر کارهای خود قرار دهد تا گوهر عمل در صدف اندیشه شکل گیرد. خداشناسی و توحید مهم ترین عنصر در حکومت مهدوی تحقق توحید کامل است که در پرتوی نفی همه مظاهر شرک و مراتب آن حاصل می‌شود. پس بایستی شرک به درستی شناخته شود تا پرهیز از آن میسر شود و بستر «لا یشرکون بی شیئا» آماده شود. منتظر حقیقی باید موحد حقیقی شود و موحد حقیقی بدون شناخت عمیق شرک و توحید میسر نمی‌شود. منتظر بایستی به صورت مستدل و عمیق پاسخگوی سؤالات زیر باشد. ۱. مفهوم توحید چیست؟ ۲. شرک و اقسام آن کدام است؟ ۳. مظاهر شرک در شرایط حاضر جهان کدامند؟ ۴. توحید چگونه در رضای فردی و اجتماعی تحقق می‌یابد؟ ۵. نقش توحید و جایگاه آن در حکومت حضرت چیست؟ در شماره بعد به زوایای دیگری از بایدها و آمادگی های فکری و نیز آمادگی‌های بیرونی و تشکیلاتی خواهیم پرداخت. ادامه دارد ... . نوشته: مجتبی کلباسی، بخش مهدویت تبیان منبع: مرکز مجازی مهدویت .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه