این که میگن خدا در بین بندگان نماز شب را فقط بر پیامبر(ص) واجب کرده صحت دارد؟

1- دستور به قیام برای نماز شب در مورد پیامبر در چند جای قرآن آمده است. از جمله در سوره ی مزمل خداوند به پیامبر می فرماید: شب را ـ جز کمی ـ به پا خیز( 1 ) . گر چه مخاطب در آیات مذکور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است ولی ذیل سوره نشان می دهد که مؤمنان نیز در این برنامه با شخص پیامبر صلی الله علیه و آله همگام بودند. حال این قیام شب در اوایل دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله بر همگان واجب بوده است یا نه؟ «بعضی از مفسران معتقدند این امر در ابتدا بر همگان واجب بوده بعداً آیه ی آخر همین سوره این حکم را نسخ کرده و این در فاصله ای حدود یک سال بوده است. ولی همان گونه که مرحوم طبرسی می فرماید: در ظاهر آیات این سوره چیزی که دلیل بر نسخ باشد، به چشم نمی خورد و بهتر است که گفته شود این قیام عبادت مستحب و سنت مؤکد بوده و هرگز جنبه ی وجوب نداشته جز در مورد شخص پیامبر اکرم (ص) (2)آیه دیگری که بر وجوب نماز شب برای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دلالت می کند آیه 79 از سوره إسرا است. خداوند در این آیه می فرماید: «قسمتی از شب را تهجد کرده و نافله بخوان امید است که پروردگارت تو را به مقام پسندیده ای برساند.»(3 ) 2- از نظرقرآن و سنت و نیز در سلوک ارباب معرفت نافله شب شرط وصول به حق و نیل به کمالات معنوی و روحانی است . نافله شب در ایجاد پیوند میان انسان و خداوند اثر شگرفی دارد و هر چه مسئولیت انسان سنگین تر و مهم تر باشد نیاز او به ارتباط و انس با خدا و اتصال به مبدا قدرت و عظمت و تاییدات الهی بیشتر است . بیداری در دل شب و مناجات با خالق هستی و راز و نیاز با او دل را صفا می بخشد و انوار الهی را در دل وارد می سازد و ریشه ایمان انسان را عمیق تر و استوارتر می کند . 3- برخی دانشمندان فرموده انددلیل اینکه نماز شب تنها بر آن حضرت صلی الله علیه و آله واجب بوده و برای سایرین مستحب است ، دلیل شرعی دارد چون مسئولیت سنگین نبوت و هدایت خلق آن هم در بالاترین حد قابل تصور و نیز مدیریت معنوی و فرهنگی و سیاسى و اجتماعى آن حضرت از همه سنگین تر بوده و نیاز به ارتباط و پیوند با حق و تاییدات الهی در مورد او بیشتر بوده بنا بر این بیش از همه نیاز به خلوت و مناجات با معشوق داشته و این انس و ارتباط آن هم در موثرترین اوقاتش که نیمه شب و در دل سحر است در مورد او به شکل وجوب و حتمی بوده است . 4- ظرفیت عظیم معنوی پیامبر صلی الله علیه و آله که مولود ایمان بی نظیر و معرفت بی مانند آن سرور کائنات است  نیز این قابلیت را به او می بخشد که موضوعی مانند عبادت شبانه و نافله شب در مورد او واجب باشد و ترک آن برای او جایز نباشد . 5- البته نباید تصور شود که مستحب بودن یک عمل خصوصا نماز شب که از اهمیت فوق العاده ای در ساخت و ساز انسان بر خوردار است ، از اهمیت آن می کاهد. در این زمینه حتی می توان گفت مرحله استحباب از مرحله وجوب، در تأثیر و اوج عبودیت و عرفان مقدم است. البته بدون گذراندن مرحله وجوب اعمال مستحبی تأثیر خود را آنچنان که باید نمی گذارد، ولی پس از انجام واجبات، انجام مستحبات از اوج و اهمیت ویژه ای در مسیر خود سازی برخوردار است.--------------------------- 1 ) مزمل، 1و2. یَأَیهَُّا الْمُزَّمِّلُ*قُمِ الَّیْلَ إِلَّا قَلِیلًا2) تفسیر نسیم حیات، تفسیر جزء، 3، 29، ص 153؛ تفسیر کشاف، ج 2 و 1 ص644 .3 )إسرا، 79،وَ مِنَ الَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ عَسىَ أَن یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا محَّْمُودًا .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه