حديثي از امام باقر ـ عليه السلام ـ است که فرمودند از بزرگواري هاي دنيا و آخرت عفو کردن کسي است که به تو ظلم کرده يعني آيا جنايتکاران را بدون هيچ قصاصي در مورد عفو قرار داد؟ فلسفه اين بخشش چيست؟

با نگاهي به آيات قرآن کريم که حدود 35 بار از کلمه عفو و مشتقاتش استفاده کرده است و نيز به رواياتي که مي فرمايد: کساني را که به شما ظلم کرده اند ببخشيد که حدود 70 روايت است براي بخشيدن از آثار و فضيلت هايي ذکر شده است که با اشاره به چد نمونه، فلسفه بخشش نيز روشن خواهد شد: قرآن کريم بخشش را موجب شکر گزار بودن بخشنده، از صفات نيکو کاران، براي جذب افراد به سوي هدايت و سعادت و اين که عفو نکردن موجب پراکندگي افراد شده و در نهايت با دوري از رهبري جامعه به گمراهي کشانده مي شوند، بخشندگي موجب رضايت الهي و بخشش خداوندي از گناهان انسان ها و ... دانسته است. در روايات اسلامي هم براي بخشش کسي که به انسان ظلم کرده است اين نتايج ذکر شده است: بهترين انسان ها در دنيا و آخرت، بزرگترين کار، اهل فضل و داخل شونده در بهشت، عزت، سيره اهل بيت عليهم السلام، باعث مغفرت الهي، صفت عاقل و مومن و شيعه و مخلص و متقي، حساب رسي آسان در قيامت و اين که خداود متعال پشتيباني بخشنده است و ... اما اين که در چه مواردي بايستي عفو کرد آيا همه جنايت کاران بايد بخشيده شوند يا نه آنچه از آيت و روايات تفاسير استفاه مي شود اين است که اول مراد بخشيدن کسي است که به خود انسان ظلم کند نه به ديگران، بنابر اين حاکم اسلامي و يا حتي يک انسان مومن حق ندارد به استناد به اين آيات و روايات عفو، حق ديگران را با بخشيدن ظالم پاي مال کند. دوم اين که مورد عفو از ستم گر از مورد مبارزه با ظلم و ظالم جداست به همين دليل در دستورات اسلامي از يک طرف مي خوانيم نه ظلم و نه تن ظلم دهيد، با ظالمان پيکار نکنيد تا به حکم خدا گردن نهند، و ... از سويي ديگر دستور عفو و گذشت داده شده: اگر گذشت کنيد به پرهيزکاري نزديکتريد، ببخشيد ديگران را تا خداوند هم شما را ببخشد و ... پس در جايي که انسان بر دشمن خويش و ستم گر غلبه پيدا کرده است و ديگران از سوي او احساس خطر نمي کند و گذشت از ستم کاري او باعث اصلاح و تربيت او مي شود که قرآن کريم هم فرمود: ما آنها را بخشيديم تا شکر گزار باشند. و بخشش ما او را به تجديد نظر در مسير خود وادار مي سازد بايستي ظالم را بخشيد و سيره معصومين ـ عليهم السلام ـ از اين نوع بخشش ها فراوان است. اما اگر بخشش باعث جرات پيدا کردن ستم گر شود و او دست از ظلم برندارد يا دشمني که هنوز خطرش احساس مي شود و يا عفو ستم گر يک نوع تسليم در مقابل ظلم و رضايت به ستم محسوب شد در دين اسلام هيچ گاه به چنين موردي اجازه گذشت داده نشده است و هرگز پيشوايان اسلام در چنين مواردي راه گذشت را اختيار نکرده اند. بنابر اين عفو کردن يعني انسان به يکي از صفات کماليه خداوند که همان «عفو» است متصف گشته و رسول گرامي اسلام هم چنين عفوي را که باعث اصلاح و تربيت ظالم شود نه جرأت پيدا کردن و تسليم شدن، يک عزت دانسته و مي فرمايد: بر شما باد گذشت کردن که باعث زيادي عزت مي شود پس ببخشيد تا خداوند شما را عزت دهد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه