سلام. عرضه اوراق مشارکت (مثلا برای طرح آب و فاضلاب) یعنی چی؟

اوراق مشارکت؛ این موضوع در نیمه اول دهة ١٣٧٠ در ایران باب شد. این اوراق به نوعی ابزار تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌های دولتی و خصوصی به‌شمار می‌رود. منبع این نوع تأمین اعتبار، اندوخته‌ها و منابع مالی مردم است. قانون تجارت، در مبحث شرکت‌های سهامی به تفصیل به این موضوع پرداخته است. از ماده ٥١ تا ماده ٧١ قانون، سخن بر سر حدود اختیارات و روش‌های انتشار و استفاده از این اوراق است. با تصویب و اجرای قانون بانکداری بدون ربا در سال ١٣٦٣ و تدوین و اجرای برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (١٣٦٨-١٣٧٢) و مشخص شدن گستره و ابعاد وسیع سرمایه‌گذاری‌های لازم برای جبران خسارت‌های جنگ تحمیلی از یک سو و سرمایه‌گذاری‌های لازم برای اجرای طرح‌های جدید زیربنایی از سوی دیگر، موجب گردید که دولت، با توجه به ضرورت تأمین مالی پروژه‌ها و عدم امکان تداوم استقراض از بانک مرکزی، به روش‌های دیگری برای دستیابی به منابع مالی روی آورد. در چنین حالتی، اوراق مشارکت و استفاده از نقدینگی مردم در تأمین مالی پروژه‌های عمرانی کشور، مطرح گردید.اوراق مشارکت دست‌کم دارای دو ویژگی است؛الف) منابع مالی به‌دست آمده از فروش اوراق مشارکت، برای اجرا یا تکمیل طرحی خاص و معین قابل استفاده است. ب) انتشار اوراق مشارکت، به کسب مجوز از بانک مرکزی نیاز دارد. دستورالعمل مذکور، انتشار اوراق مشارکت را در چارچوب عقد مشارکت مدنی قرار می‌دهد و بهای هر برگ (ورقه) مشارکت را سهم‌الشرکه دارنده آن می‌داند. بدین‌ترتیب، مانع شرعی در راه انتشار و خرید و فروش اوراق مشارکت وجود نخواهد داشت. در نخستین تجربه انتشار اوراق مشارکت در ایران، شهرداری تهران، که سازمان انتشار‌دهنده اوراق طرح مشارکت نواب بود، کمترین سود آن را برابر ٢٠ درصد تضمین نمود. اما مفهوم مشارکت این است که اگر میزان سودآوری طرح نواب بیشتر از این باشد، که در وضعیت وجود تورم باید چنین باشد، مازاد سود را نیز باید بین دارندگان برگ‌های مشارکت توزیع کنند. پس‌از آن، در قانون بودجه سال ١٣٧٦ کل کشور، بهره‌گیری از سازوکار اوراق مشارکت در تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی با تأکید بیشتری مطرح شد. طبق بند “هـ” تبصره ١٦ قانون مذکور، به‌منظور تسریع در اجرای عملیات طرح‌های عمرانی ملی، دولت مجاز است که در این سال تا مبلغ ٢٢٥٠ میلیارد ریال اوراق مشارکت منتشر نماید. از مجموع متون قانونی و آیین نامه‌های مرتبط با اوراق مشارکت می‌توان عناصر تشکیل دهنده و ماهیت اوراق مشارکت را به شرح زیر مشخص نمود:1. اوراق مشارکت از مصادیق اوراق بهادارند؛2. اوراق مشارکت می توانند با نام یا بی نام باشند؛3. اوراق مشارکت با قیمت اسمی معین انتشار می یابند؛4. اوراق مشارکت متضمن حق صاحب ورقه به قسمتی از سودی هستند که از پروژه اجرایی ناشر (دولت یا شرکت سهامی) حاصل می‌شود. از نظر فقهیمکانیسم اوراق مشارکت مبتنی بر عقد شرکت است به این صورت که برای مثال وقتی می خواهد کارخانه ای ساخته شود یا اتوبانی احداث شود، مبلغ سرمایه مورد نیاز آن برآورده می شود سپس به مقدار این سرمایه مورد نیاز، اوراق مشارکت با مبالغ اسمی مشخص منتشر می شود کسانی که تمایل دارند در این پروژه سرمایه گذاری کنند در مقابل سهم سرمایه آورده خود ورقه مشارکت می گیرند معمولا مسئولیت اوراق مشارکت به عهده بانک مرکزی است فرایند خاص خود را دارد. اوراق مشارکت نیز در بازار پول قابل خرید و فروش است و با خرید ورقه، سهم فروشنده به خریدار منتقل شود. با بالارفتن ارزش یا عملکرد اقتصادی کارخانه و پروژه، ارزش سهام اوراق مشارکت هم بالا می رود و به این ترتیب صاحبان سهام اوراق مشارکت نیز به سود می رسند. علاوه بر آن همان طور که ملاحظه می شود ماهیت اوراق مشارکت، عقد شرکت است که یکی از عقود کاملا شرعی بوده و درآمد و سود حاصل از آن حلال است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه