با سلاماین مبارزه با فسادی که چند وقته تو عربستان شروع شده واقعیه یا صوری(برخورد با شاهزاده ها)؟و این که فصل جدیدی در اقتصاد عربستان برای رهایی از نفت رخ خواهد داد؟

به نظر می رسد مبارزه با فساد و موج دستگیری شاهزادگان در عربستان سعودی بیش از آنکه واقعیت داشته باشد، نمایشی و به منظور محدود نمودن قدرت شاهزادگان این کشور و زمینه سازی برای انتقال حکومت به محمد بن سلمان است . هرچند در کنار آن می توان برخی موضوعات دیگر همانند تأمین برخی منابع مالی برای قراردادهای کلان نظامی با آمریکا، و هزینه های تجاوز به یمن و ...، را در نظر گرفت.گرچه فساد در عربستان واقعیتی است که نیاز به اثبات ندارد، زیرا بیشتر شاهزادگان و تاجران امپراتوری های میلیاردی برای خود تشکیل داده بودند.اما برای نتیجه بخش بودن هر مبارزه ای علیه فساد باید چند شرط اصلی وجود داشته باشد:اول: مبارزه شفاف و غیرگزینشی بوده و هدف از آن انتقام جویی نباشد.دوم: محاسبه و سلب اموال در چارچوب قانون و بر اساس محاکمه عادلانه صورت بگیرد.سوم: مبارزه با فساد موجب ریشه کن شدن تمام کانون های فساد در چارچوب اقداماتی مستمر و قانونمند شده و مبتنی بر اصلاحات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و قانونی و تحت نظارت پارلمانی، مردمی و رسانه ای آزد باشد.این در حالی است که موج دستگیر ها در عربستان بسیار پرخطر است، زیرا ضربتی و شوکه کننده بوده و با رویکرد کودتایی در کشوری صورت گرفته است که یکی از محافظه کار ترین کشورهای جهان بوده و به سرپوش گذاشتن بر روند تصمیم گیری ها و پنهان کردن آن معروف است.عربستان سعودی در تغییر شتاب و عجله را در پیش گرفته است و به سمت ماجراجویی هایی پیش می رود که برخی از آن با دقت حساب نشده است و در عین حال در چند جبهه وارد جنگ شده است هر چند به نظر می رسد مبارزه با فساد بهترین و خطرناک ترین جنگ در عربستان باشد البته اگر به شکل صحیح و بر اساس شروط فوق انجام شود.(www.tasnimnews.com/fa/news/1396/09/03/1583130)پایگاه فایننشال‌تایمز در مطلبی در تحلیل حوادث پرشتاب این روزها در خاندان سعودی می‌نویسد که بسیاری بر این عقیده‌اند که بازداشت‌ها و پاکسازی‎های اخیر در خاندان سعودی، پاسخی به کودتای احتمالی علیه محمد بن سلمان ولیعهد جوان این کشور است.ولیعهد عربستان با تشکیل «کمیته موسوم به مبارزه با فساد» تعدادی از شاهزادگان را به اتهام فساد مالی، در اقامت اجباری قرار داده‌ است«متعب بن عبدالله» فرزند پادشاه سابق عربستان و رئیس گارد ملی این کشور و «ولید بن طلال» شاهزاده با نفوذ و ثروتمند از جمله مهمترین چهره‌های بازداشت‌ شده در عربستان هستند.(www.mizanonline.ir/fa/news/366566) محمد بن سلمان ولیعهد سعودی گویا در تلاش است که برای معرفی خود به عنوان چهره ای اصلاح گر دست به هر اقدامی بزند. خواه این تلاش ها در مسیر شکستن تابوهای مربوط به زنان و دادن برخی حقوق به آن ها باشد که 8 دهه زنان از آن محروم بودند و خواه حمله به شاهزاده بزرگ سعودی و بازداشت آن ها. بن سلمان جوان است و تجربه سیاسی اندکی دارد و به همین دلیل اقدامات وی همانند شمشیری دولبه می تواند عمل کند. یا وی را به عنوان منجی عربستان معرفی خواهد کرد و یا اینکه وی را در گرداب مخالفت ها خواهد بلعید.دغدغه های بن سلمانمحمد بن سلمان در شرایطی به دنبال رسیدن به تخت پادشاهی است که مجموعه ای از موانع و مشکلات را پیش روی خود می بیند. به همین دلیل تمام اقدامات وی بر رفع این موانع متمرکز شده است.اقتصادبن سلمان برای تثبیت پایه های قدرت خود نیازمند آن است که بر اقتصاد عربستان تسلط کامل داشته باشد. از سوی دیگر کاهش قیمت نفت در چند سال اخیر باعث شده است که عربستان کسری بودجه نزدیک به 100 میلیارد دلاری را تجربه کند. همچنین سیطره مخالفان بر اقتصاد عربستان می تواند برای وی یک هشدار باشد و در آینده پادشاهی وی را با مشکل مواجه کند از این رو دستگیری چندین سرمایه گذار اصلی عربستان در این راستا صورت گرفته است.خلع سلاح مالی سران و سرمایه داران و در رأس آنان، ترکی بن ناصر و ولید بن طلال به دلیل ترس از این بوده که آنان در آینده در صورت اقدام بن سلمان برای جایگزین شدن پادشاهی بجای پدرش، از این سلاح علیه او استفاده کنند به ویژه اینکه برخی از آنان، معترض و مخالف تسلط مطلق و بدون چون و چرای بن سلمان بر همه ارکان مملکت هستند. یکی از توییتر نویسان مشهور عربستان به نام «مجتهد» افشا کرد که «علت حمله به سران، وزرا و سرمایه‌دارها توسط بن سلمان این است که او می‌خواهد بر بخش اعظم ثروت آنها تسلط یابد و به حساب‌های بانکی خود واریز کند». این سخن، علت توجه و اهتمام به سرمایه داران و رجال میلیاردر را روشن می کند. حجم مبالغی که تاکنون مصادره شده است حدود دو تریلیون ریال سعودی است که تا زمان نامشخصی بلوکه و مصادره خواهد بود و ممکن است برای مرحله سازش و تسلیم شدن در برابر دستورات بن سلمان به کار گرفته شود.مسئولان سعودی املاک و حساب های بانکی برخی از متهمان به فساد، از جمله شاهزاده مشعل بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن، امیر عبدالرحمن بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن و امیر طلال بن عبد العزیز بن عبد الرحمن را بلوکه کرده اند. همچین اموال و املاک امیر سلطان بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن را به نفع حکومت مصادره کرده اند.روزنامه رای الیوم هم در این مورد اعلام کرد، ناظران بر این باورند که اقدام ناگهانی که طی آن گروهی از شاهزادگان و چهره‌های پیشکسوت خاندان سعودی از جمله شاهزاده متعب بن عبدالله وزیر گارد ملی را هدف گرفت، منجر به تغییر قوانین بازی در عربستان شده و نشان می‌دهد که گروه حامی بن سلمان طبق گفته یک منبع آگاه و مورد اطمینان به دنبال به دست گرفتن تمامی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و فضاهای اقتصادی از راه فساد و خرابکاری هستند که می‌تواند تمامی رقبای آنها را از دور خارج کند.امنیت داخلی و منطقه ایامنیت مقوله دیگری است که بن سلمان از این ناحیه نیز نگرانی های زیادی دارد. در بعد داخلی هرچند که مخالفان و شاهزاده های اصلی برکنار شده اند اما وجود افرادی مانند متعب بن عبدالله هنوز می توانست برای بن سلمان باعث ایجاد مشکل شود. به همین دلیل بازداشت 11 شاهزاده و 30 مقام سابق و فعلی توسط بن سلمان در راستای سرکوب کامل مخالفان است و در عرصه منطقه ای نیز امنیت عربستان با چالش هایی مواجه است به ویژه اینکه شلیک موشک انصارالله به قلب عربستان باعث به خطر افتادن امنیت ریاض شده است. شاهزاده های دستگیر شده بیشترین مخالفت را با نوع سیاست های منطقه ای بن سلمان دارند. بن نایف و متعب هر دو به نوعی هم از جنگ یمن و هم از محاصره قطر ناراضی بودند. بنابراین بن سلمان در راستای یکپارچه کردن سیاست های خود در حوزه امنیت نیز اقدام به این بازداشت ها کرده است.جیمز دورسی، عضو ارشد دانشکده مطالعات بین الملل اس. راجاراتنام در سنگاپور در این مورد اعلام کرد: سرکوب های اخیر از سنت اجماع در داخل خاندان حاکم فاصله می گیرد، کارکردهای درونی و مخفیانه این خاندان معادل کارکردهای کرملین در دوره اتحاد جماهیر شوروی سابق است. این تحلیلگر نوشت: «با این حال بازداشت ها و اخراج ها نشان می دهد که شاهزاده محمد بن سلمان به جای ایجاد ائتلاف، در حال گسترش نفوذ آهنین خود در خاندان حاکم، ارتش و گارد ملی است تا از این طریق ظاهرا با مخالفت گسترده ای که در درون خاندان و نیز ارتش این کشور با اصلاحات مورد نظر وی و نیز جنگ در یمن وجود دارد ، مقابله کند.»ظاهرا محمد بن سلمان برای اقناع متحدان غربی خود سعی دارد که عربستان را در مسیر سکولاریزه کردن قرار دهد. اعطای آزادی های بیشتر به زنان و محدود کردن قدرت علمای وهابی در این راستا انجام گرفته است. بن سلمان بعد از تضعیف نهاد دینی چالش دیگر پیش روی خود را شاهزادگان متنفذ خاندان آل سعود می‌داند. لذا با ارائه اتهاماتی علیه شاهزادگان سعودی سعی دارد از طرفی وجهه فسادستیز خود را در میان مردم بالا ببرد و از طرف دیگر کسانی که به طور بالقوه می‌توانند نقش بن سلمان را به چالش بکشند را از دایره قدرت دور سازد.نظام سیاسی عربستان تلاش دارد، بر‌ اساس طراحی و برنامه‌ریزی محاسبه شده، دست به انتقال قدرت از ملک سلمان به محمد بن سلمان بزند. از آنجا که این انتقال قدرت بر‌خلاف قواعد پیشین این کشور و مغایر با مواریث و سنت‌های معروف در عربستان بوده و هست، طبیعتاً شاهد شرایطی برزخی در این کشور هستیم که صاحبان قدرت می‌خواهند اما و اگرها و معضلات و مشکلات مربوط به دوران پس از جانشینان بلافصل را به گونه‌ای سازماندهی کنند که کمترین تنش را در حوزه شناسایی مشروعیت و مقبولیت و پذیرش از جانب نیروهای مذهبی در پی داشته باشد.اگر انتقال قدرت از سلمان به محمد را بنا بر اخبار و اطلاعات امری مفروض تلقی کنیم که طی روزها و ماه‌های آینده رخ خواهد داد، طبیعتاً طراحی ساختار امنیتی کشور باید به گونه‌ای انجام شود که در آن زمینه برای مدیریت بحران و مقابله با نا‌امنی‌ها و همچنین مهار نیروهای مخالف و معارض پیش‌بینی شده باشد. بنابراین در این شرایط کنار گذاشته شدن عناصر احتمالی مقاومت که می‌توانند از حامیان نیروهای کنار گذاشته شده همچون محمد بن نایف باشند، بدیهی‌ترین رویداد ممکن است.در هر صورت بن سلمان مسیری را در پیش گرفته است که می تواند یا وی را به عنوان یک پادشاه قدرتمند در عربستان معرفی کند و یا اینکه تخت پادشاهی را برای همیشه از وی دورکند. اما آنچه مسلم است این است که عربستان در حوزه های مختلف به دنبال تغییر سیاست های خود است تا بدین وسیله بتواند راهی برای فرار از بن بست موجود بیابد.(fa.alalam.ir/news/3132136) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه