مهدویت، آینده پژوهی و مهندسی فرهنگی . آموزه مهدویت را می توان کلیدی‌ترین آموزه اسلامی دانست که عصاره تمامی ارزش‌های اسلامی را در خویش جمع کرده است. معرفت امام زمان معیار و شاخص اسلامیت از جاهلیت است. به همین جهت است که در کلام زیبای امام باقر علیه السلام ولایت رکن و ستونی از دین است که چیزی همتای آن وجود ندارد

مهدویت، آینده پژوهی و مهندسی فرهنگی . آموزه مهدویت را می توان کلیدی‌ترین آموزه اسلامی دانست که عصاره تمامی ارزش‌های اسلامی را در خویش جمع کرده است. معرفت امام زمان معیار و شاخص اسلامیت از جاهلیت است. به همین جهت است که در کلام زیبای امام باقر علیه السلام ولایت رکن و ستونی از دین است که چیزی همتای آن وجود ندارد (لم یناد بشی کما نودی بالولایه).[1] چنین تأکیدی بر نقش امام به عنوان الگوی همواره پایدار و موجود و در دسترس تمامی آحاد امت اسلامی، مهدویت را در عصر حاضر از مفهومی انتزاعی- اعتقادی صرف خارج نموده و آن را به مثابه یک معیار زندگی عملی و آنچه که در عصر حاضر به (سبک زندگی) تعبیر می‌شود، در آورده است. این امر همان انتظار پویا و فعال است که به تعبیر امام سجاد علیه السلام، بزرگترین فرج‌هاست.[2] شرایط کنونی جهانی نیز از منظری دیگر ضرورت‌های بازگشت به آموزه های دینی را هر چه بیشتر فراهم کرده است. هر چند در این آشفته بازار ادیان دروغین و عرفان‌های غیر وحیانی چون عرفان سرخ پوستی، عرفان اوشو و بسیاری دیگر رونق گرفته است، اما همگی هم چون سرابی هستند که قادر به سیراب کردن عطش انسانی به معنویت نیستند. معنویتی که به فرموده قرآن کریم انسان تنها با یاد خداوند متعال به آرامش می رسد (أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ).[3] مهدویت همان یاد و ذکر الهی است که آرامش بشر امروزی را می تواند تأمین کند. مسأله مهم آن است که امروزه به چه شیوه و فرایندی باید آینده را ساخت و زندگی‌های آشفته امروزی را سامان بخشید؟ چنین نگاهی امروزه در قالب آینده‌شناسی و تلاش برای سازماندهی و تحقق بخشیدن به آرمان‌های آینده مطرح شده است و مراکز مختلف علمی و پژوهشی به تحقیق در باب آینده دست یازیده اند. به تعبیری بهترین رویکرد به شناخت آینده تلاش برای ساختن آن است. آینده پژوهی با امید انسان به آینده ای درخشان پیوند خورده و انسان را مسئول تلاش و پیگیری برای تحقق آن معرفی می کند. تعبیر مبارک قرآنی در معرفی انسان به عنوان مسئول تغییرات و تحولات زندگی خویش، همراه با وعده الهی در حاکمیت صالحان، ظرفیت‌های مهمی را در عرصه آینده‌پژوهی پیش پای انسان منتظر مهدی باور امروز قرار داده است. البته تاکنون تمرکز مطالعاتی جدی در حوزه مطالعات دینی در باب آینده‌پژوهی صورت نگرفته است و شایسته است مراکز علمی- دینی بویژه مراکزی که به مطالعات مهدویت تمرکز یافته اند با نگاهی جدی زمینه مطالعات آینده‌پژوهی را فراهم ساخته و الگوها و راهبردهای جدی برای آینده دور و نزدیک ارائه دهند. خوشبختانه در چند سال اخیر تأکید مقام معظم رهبری بر (مهندسی فرهنگی) نیز ضرورت نگاه راهبردی به جامعه و فرهنگ را بیش از پیش فزونی بخشیده است. از نظر معظم له (یکی از مهمترین تکالیف ما در درجه اول مهندسی فرهنگ کشور است).[4] مهندسی فرهنگی را در جامعه اسلامی امروز نمی توان بدون در نظر گرفتن بنیادی ترین اعتقاد اسلامی، یعنی مهدویت سامان داد. از این جهت لازم است با رویکردی مجدد به مباحث مهدویت به پژوهش در آینده ای بپردازیم که فرهنگ ما را به صورت کامل بر حول محور امامت سامان داده و افتخار جامعه و دولت زمینه ساز را نصیب ما بگرداند. هر چند ما به عنوان یک مومن و دیندار معتقدیم آینده از آن صالحان بوده و آنان وارثان روی زمین هستند، اما لازم است با نگاهی پویا و با الهام از آموزه (زمینه‌سازان ظهور) یا (موطّئون) در کلام مبارک نبوی صلی الله علیه و آله [5] اقدامی جدی برای فراهم سازی زمینه های ظهور انجام دهیم. پی نوشت ها : [1]. شیخ محمد کلینی، کافی، ج 2، ص18. [2]. شیخ صدوق، کمال الدین، ج1، ص 319. [3]. رعد (13): 28. [4]. مقام معظم رهبری، 1383. [5]. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله : (یَخْرُجُ أُنَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَیُوطِئُونَ لِلْمَهْدِیِّ یَعْنِی سُلْطَانَه) . علامه مجلسی، بحار الانوار، ج 51، ص 87. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه