چرا برخی از آیات و داستان‌های قرآن مانند داستان حضرت موسی‌غ بسیار تکرار شده است‌؟

الف تکرار یک آیه‌، از دو جهت می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. ابتدا آن‌که تکرار یک آیه در یک سوره چه حکمتی دارد و فایدة آن چیست‌; سپس این‌که چرا فلان آیه در یک سوره تکرار شده‌; ولی در سورة دیگر تکرار نشده‌است‌؟ تکرار یک آیه می‌تواند به جهت مبالغه و تأکید باشد. بعضی از مفسران بر این اعتقادند که یک آیه در هر بار تکرار، معنای ویژه‌ای را القأ می‌کند.( تفسیر نمونه‌، ج 25، ص 431. ) امّا این‌که چرا یک آیه در یک سوره تکرار شده و در سورة دیگر تکرار نشده‌است‌، به دو مطلب بر می‌گردد: اوّل این‌که مفاهیم یک سوره گاه اقتضای تأکید بیشتری دارد و گاه چنین اقتضایی ندارد; به عنوان مثال در مقام استفهام تقریری جای تأکید بیشتری است تا مقام اخبار; لذا در سورة الرحمن تأکید فراوان است و سورة مرسلات در مرحلة پایین‌تر و همین‌طور در مراحل و مراتب دیگر قرار دارد. احتمال دیگر لحاظ شأن نزول و شرایط و اوضاع زمانی و مکانی نزول آیات است که گاه با توجه به اوضاع و احوال مردم‌، هنگام نزول آیات و قرآن‌، وعده‌، وعید، مبالغه‌، تمثیل‌، تکرار و دیگر وجوه بلاغی لحاظ می‌شود; در نتیجه ممکن است تکرار آیات مورد سؤال بی‌ارتباط با مطلب مذکور نباشد. ب قرآن کریم کتاب راهنما و هدایت بشر است و انسان را از ذلت و مادی‌گرایی به سوی عزت و یکتاگرایی دعوت می‌کند. قرآن‌کریم با نقل جریان اقوام مختلف بر آن است که داستان‌های عبرت‌آمیز را تشریح و تحلیل کند و سرگذشت و عاقبت اقوام لجوج یا پندآموز را فرا روی انسان‌ها قرار دهد. علت تأکید و عنایت قرآن بر ماجرای حضرت موسی‌غ همین است‌. قوم یهود از اقوامی بودند که خداوند، پیامبران فراوانی میان آنان فرستاد و نعمت‌های زیادی در اختیار آنان گذاشت و حتی آنان را از سفره‌های بهشتی و آسمانی‌، بهره‌مند ساخت و به رسولان خود جهت اتمام حجت و هدایت این قوم‌، معجزات گوناگونی عطا کرد و چندبار آن‌ها را از ظلم نجات داد. (مانند ماجرای طالوت و جالوت که در آیات 246251 از سوره بقره آمده است و ماجراهای حضرت موسی‌غ و...) امّا این قوم از سر لجاجت و جهالت‌، با نعمت هدایت خداوند، برخورد کردند و نه تنها هدایت را نپذیرفتند، بلکه در برخی موارد به پیامبران الهی اهانت کردند و آن‌ها را به قتل رساندند و از دستورهای خداوند تخلف و سرپیچی نمودند. به این جهت‌، بیشترین عبرت‌ها و درس‌ها برای بشر و به خصوص امت اسلام‌، در سرگذشت قوم حضرت موسی‌غ می‌توان یافت‌. بنابراین‌، چون بنی‌اسرائیل سرپیچی‌های فراوانی داشتند و بیشترین عبرت و درس آموزی در سرنوشت این قوم است‌، خداوند در جای‌جای قرآن کریم به ماجرای این قوم پرداخته است‌.( ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیت‌اللّه مکارم‌شیرازی‌، تفسیر آیات 75 تا 95 یونس‌، 9 تا 101 طه‌، 3 تا 43 و 81 قصص‌، غافر، 23 24 ; همان‌، ج 16، ص 159 و 173 ; تفسیر مجمع‌البیان‌، طبرسی‌;، ج 8، ص 520، کتاب‌فروشی اسلامیه ; قاموس قرآن‌، ج 5، ص 310 312. ) eporsesh.com .

موتور جستجوی پرسش و پاسخ دینی امین

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/03

لینک کوتاه