معاد در لغت و اصطلاح به چه معناست؟

لفظ معاد از «عاد يعود»، گاهى به معناى مصدرى (برگشتن)، گاهى به معناى اسم زمان (زمان برگشتن) و گاهى به معناى اسم مكان (جاى برگشتن) است، و از صيغه ى «عود» به معناى برگشت به سوى چيزى، بعد از آن كه از آن چيز انصراف شده بود، و از صيغه ى «اعاده» به معناى تكرار چيزى است.[1] در قرآن، لفظ معاد يك بار و لفظ «ميعاد» و «الميعاد» شش بار به معناى لغوى (زمان يا مكان بازگشت) به كار رفته است. حدود هفتاد لفظ مانند (يوم القيامه، يوم الحساب، يوم الدين و...) معناى رستاخيز و روز بازپسين را مى رسانند. در قرآن كريم و فرهنگ صدر اسلام واژه ى «معاد» به معناى اصطلاحى (روز قيامت، سراى آخرت و...) استعمال نشده است، تنها متكلمين اسلامى اين واژه را به كار برده اند. واژه ى «قيامت» چه در قرآن كريم و چه در فرهنگ اسلامى، استعمالات فراوانى دارد[2] و بيش از هر واژه ى ديگر، بيانگر واقعيت رستاخيز است؛ زيرا در آن روز هر چيزى قوام مى يابد و به آنچه بايد برسد مى رسد.[3] معاد در اصطلاح معاد در اصطلاح فلسفى و كلامى، به معناى بازگشت انسان بعد از مرگ به حيات،، براى رسيدگى به حساب اعمال اوست.[4] تفتازانى مى گويد: معاد يعنى برگشت اجزاى بدن به يكپارچگى، بعد از آن كه پراكنده شده بودند؛ برگشت به حيات بعد از مرگ، برگشت ارواح به بدن ها بعد از جدايى.[5] بنابراين، معاد در اصطلاح فرهنگ اسلامى، برگرفته از همان معناى لغوى و مورد فهم مردم است. بحث هاى مهمى در موضوع معاد، به اثبات، چگونگى و بقاى روح بستگى دارد[6]؛ از اين رو، مناسب است مقدارى به اين مسائل نيز پرداخته شود.[7] پی نوشتها:[1]. هاشم طهرانى، توضيح المراد، ص766، و سيد عبدالله شبّر، حق اليقين، ج 2، ص49. [2]. تنها در قرآن كريم هفتاد بار تكرار شده است؛ ناصر مكارم شيرازى، پيام قرآن، ج5، ص50. [3]. عبدالرضا حجازى، اصول عقايد اسلامى، ص595. [4]. جعفر سجادى، فرهنگ معارف اسلامى، ج4، ص261. [5]. سعدالدين تفتازانى، شرح المقاصد؛ و نيز ر.ك: عبدالرزاق لاهيجى، گوهر مراد، ص429؛ فخرالدين طريحى، مجمع البحرين، ج3، ص273 و ابن منظور، لسان العرب، ج9، ص460. [6]. مثل اثبات وحدت و يگانگى انسان دنيايى با اخروى، مسائل مربوط به برزخ و... [7]. پى بردن به ژرفاى روح انسانى و آگاهى به تمام حقيقت و زواياى آن كارى مشكل است؛ چنان كه قرآن مجيد نيز اشاره دارد (وَ ما أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاّ قَلِيلاً). سوره ى اسراء، آيه ى 85. پاسكال، دانشمند فرانسوى نيز به همين حقيقت اعتراف دارد (فريد وجدى، دايرة المعارف، ج7، ص328 م. اما در پرتو وحى و عقل سليم تا حدودى مى توان از آن آگاهى يافت. منبع: آخرين سفر، رحيم لطيفى، انتشارات مركز مديريت حوزه علميه قم (1385) .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه