آيا بعد از رحلت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ حضرت علي ـ عليه السلام ـ و فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ به درب خانه اصحاب مي رفتند و از آنها در مورد وصاياي پيامبر کمک و استمداد مي خواستند و آنها جواب رد به حضرت مي دادند، حتي سلمان و اباذر. ولي در مورد سلمان گفته شده سلمان از ما است. اين دو مطلب به چه شکلي قابل جمع است؟

علي ـ عليه السلام ـ پس از پيامبر اکرم اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ شايسته ترين فرد براي اداره امور جامعه اسلامي بود و در حوزه اسلام به جز پيامبر هيچ کس از نظر فضيلت، تقوا، بينش فقهي، قضائي، جهاد و کوشش در راه خدا و ساير صفات عالي انساني به پايه علي ـ عليه السلام ـ نمي رسيد، به دليل همين شايستگي ها، آن حضرت بارها به دستور خدا و توسط پيامبر اسلام به عنوان رهبر آينده مسلمانان معرفي شده بود، که از همه آنها مهمتر جريان «غدير» است. از اين نظر انتظار مي رفت که پس از درگذشت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بلافاصله علي ـ عليه السلام ـ زمام امور را در دست گيرد اما عملا چنين نشد و مسير خلافت و جانشيني پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ پس از رحلت آن حضرت منحرف گرديد و علي ـ عليه السلام ـ از صحنه سياسي و مرکز تصميم گيري در اداره امور جامعه اسلامي به دور ماند. اما اين بدان معني نبود که آن حضرت بدون هيچ عکس العملي وقايع پيش آمده به خصوص واقعه سقيفه را پذيرفت. اخبار و روايات فراواني وجود دارد که گزارش مي دهند حضرت علي ـ عليه السلام ـ به هر طريق ممکن که احتمال مي دادند در مهاجر و انصار نسبت به حق جانشيني خود جنبش و حرکتي به وجود آيد اقدام کردند که يکي از اين روش ها طلب استمداد و ياري خواستن از مسلمانان و انصار و مهاجر بود. سلمان فارسي نقل مي کند: وقتي که (علي ـ عليه السلام ـ ديد حقش در سقيفه به يغما رفته است) شب فاطمه را سوار بر مرکب مي کرد و دست حسنين ـ عليهم السلام ـ را مي گرفت و به درب منزل تمام کساني که در جنگ بدر حضور داشتند و نيز تمام انصار و مهاجرين (حاضر در مدينه) مي رفت و از آنها براي احقاق حق خود استمداد مي جست و احتجاج و دليل مي آورد که سفارشات پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ را نسبت به خودش فراموش نکنيد. شب هنگام حدود 44 نفر جواب مثبت دادند که فردا صبح با سري تراشيده و شمشير به دست جهت حمايت از علي ـ عليه السلام ـ آماده جان فشاني هستند، اما وقتي که صبح شد غير از چهار نفر کسي حاضر نشد، از سلمان پرسيدند آن چهار نفر چه کساني بودند؟ گفت: من بودم و ابوذر، مقداد و زبير بن عوام، فردا شب هم حضرت چنين کرد و باز مردم قول مساعدت و ياري دادند ولي فردايش جز همان چهار نفر کسي حاضر نشد. دينوري نيز در جريان واقعه سقيفه نقل مي کند: علي ـ عليه السلام ـ شبانه فاطمه دختر پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ را بر چهار پائي سوار مي کرد و به مجالس انصار مي رفت و از آنان کمک و ياري مي خواست. انصار در پاسخ مي گفتند: دختر پيامبر! بيعت ما با اين مرد (ابوبکر) به پايان رسيده است، اگر همسر تو قبل از ابوبکر نزد ما مي آمد، ما با ابوبکر بيعت نمي کرديم. علي ـ عليه السلام ـ در پاسخ آنان مي فرمود: آيا شما مي خواستيد من پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ را که رحلت کرده بود رها مي کردم و براي به دست آوردن خلافت به جنگ و ستيز مي پرداختم؟ فاطمه ـ سلام الله عليها ـ به انصار فرمود: ابوالحسن آنچه سزاوار بود انجام داد. و شما نيز کاري کرديد که خداوند آن را حساب خواهد کرد. پس بر اساس آنچه گفته شد و در نقل هاي تاريخي آمده است علي ـ عليه السلام ـ بعد از دفن پيامبر جهت احقاق حق خود با انصار و مهاجرين محاجّه کردند و حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ نيز آن حضرت را در اين امر ياري داد و نخستين کسي شد که در حمايت از ولايت و رهبري علي ـ عليه السلام ـ اقدام عملي نمود. ولي آنچه درباره سلمان و ابوذر در سئوال آمده صحيح نيست يعني طبق آنچه خود سلمان در روايت پيش اشاره شد، گفته و نيز اخبار و رواياتي درباره علاقه و دوستي سلمان نسبت به علي ـ عليه السلام ـ وارد شده، چنين مي توان گفت که سلمان به هيچ عنوان حتي لحظه اي از حمايت علي ـ عليه السلام ـ دست نکشيد در روايات اسلامي آمده است که سلمان و ابوذر، مقداد و عمار ياسر جزء شيعيان نخستين و پيروان علي ـ عليه السلام ـ بودند و اولين بار اين عنوان در زمان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ از سوي آن حضرت به اين افراد داده شد و در صدر اسلام اين چهار نفر با اين لقب مشهور بودند و لذا از آنها بعنوان ارکان چهارگانه شيعه ياد مي شود. از خود سلمان نيز نقل است که گفت: «ما با رسول خدا بيعت نموديم که خيرخواه مسلمين بوده، پيرو علي و دوستدار او باشيم». يعقوبي مورخ مشهور بر اين باور است که گروهي از مهاجران و انصار از بيعت با ابوبکر سرباز زدند و به علي بن ابي طالب پيوستند؛ وي آنان را عباس بن عبدالمطلب، فضل بن عباس، مقداد بن عمرو، سلمان فارسي، ابوذر غفاري، عمار ياسر و تعدادي ديگر از شيعيان علي ـ عليه السلام ـ مي داند. حسن بن موسي نوبختي مي نويسد: گروه نخستين، شيعيان و هوا خواهان علي بن ابي طالب هستند. ايشان از زمان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و پس از او به دوستي علي ـ عليه السلام ـ نامبردار بودند و از ديگران گسسته و به علي پيوسته و او را پيشوا و راهنماي خويش ساختند. مقداد بن عمرو، سلمان فارسي، ابوذر غفّاري و عمار ياسر، اينان در تشيع و اسلام از پيشگامان بوده اند. همان طور که مشخص شد و اکثر مورخان در آثار خود آورده اند سلمان و ابوذر جزء کساني بودند که در طول حيات خود حتي لحظه اي از دوستي و حمايت علي ـ عليه السلام ـ دست برنداشتند و تا زماني که علي ـ عليه السلام ـ در ظاهر با ابوبکر بيعت نکرده بود هيچ کدام از اينها خلافت ابوبکر را نپذيرفتند سخن سلمان فارسي که به لفظ فارسي گفته و در منابع مشهور ومعروف است بيانگر حمايت وي از علي ـ عليه السلام ـ است و گفت: «کرديد و نکرديد». يعني آنچه شايسته بود انجام نداديد و آنچه را نبايد مي کرديد انجام داديد. سيد محسن امين مي نويسد: لفظ شيعه «که بيانگر حامي بودن براي علي ـ عليه السلام ـ بود» را به عنوان لقب براي چهار تن از اصحاب پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در زمان خود آن حضرت به کار مي بردند که اين چهار نفر عبارت بودند از سلمان فارسي، ابوذر غفاري، مقداد و عمار بن ياسر. مسعودي درباره بيعت ياران علي ـ عليه السلام ـ با ابوبکر مي نويسد: «هيچ يک از ياران علي و بني هاشم پس از رحلت پيامبر تا زماني که فاطمه همسر علي ـ عليه السلام ـ زنده بود با ابوبکر بيعت نکرد، آنان معتقد به رهبري و هدايت علي پس از پيامبر بوده و کسي را شايسته تر از او نمي شناختند». بنابراين طبق گزارشات تاريخي که متون قديمي و معتبري هم گزارش کرده اند علي ـ عليه السلام ـ همراه فاطمه دختر پيامبر اکرم براي احقاق حق خويش جهت استمداد و ياري خواستن به درب منازل انصار و مهاجرين رفتند ولي جز تعداد اندکي از اصحاب که سلمان و ابوذر و مقداد و عمار ياسر هم جزء اين تعداد بودند ديگر کسي به ياري علي ـ عليه السلام ـ جواب مثبت نداده و حکومت 25 ساله حاکمان غصبي را پذيرا شدند و علي ـ عليه السلام ـ نيز براي مصالح اسلام و مسلمين اين مدت را سکوت اختيار کردند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه