از نظر اسلام عبادت بهتر است یا عبودیت خداوند؟

پس از جستجوی فرهنگ های لغت عرب به این نتیجه می رسیم که کلمه «عبد» بر معنایی آمیخته از «اطاعت» و «فروتنی » دلالت می کند. همچنین دانسته می شود منظور از کلمه «عبادت» عملی است که فرمانبری از معبودی را در پی دارد.  روی این حساب عبد بودن و بندگی، صفت درونی انسان است و عبادت، مانند نماز و روزه، اعمال بیرونی ما است که باعث می شود آن صفت درونی نهادینه شود.  البته هدف اصلی اسلام این است که به انسان عبودیت وبندگی خدا را تعلیم دهد واورا تسلیم محض خدا کند! وآموزه های تربیتی و معنوی اسلام، اموری مانند نماز و روزه و حج و جهاد و ولایت اهل بیت (ع) است که انسان را به همان هدف اصلی اسلام که عبارت از بندگی خدا است می رساند!  مناسک عبادی، وسیله تحقق صفت بندگی و قرب عبد، به خدا هستند و اگر درست وصحیح انجام شوند، هدف اصلی دین را محقق می کنند. پس هدف از عبادت، عبودیت وبندگی حضرت حق است والا خود عبادت موضوعیت ندارد! از نظر اسلام آنچه اهمیت دارد و هدف است، عبودیت و بندگی خدا است و مقام بندگی است که انسان را به کمال می رساند و عبادت و مناسک عبادی که اعمال بیرونی هستند، در درجه دوم اهمیت اند، چون این اعمال در حقیقت برای تحقق آن صفات است و خودش به خودی خود ارزشی ندارد.  عبادت ظاهری قابل ریا است، اما در بندگی و عبودیت امکان ریا نیست، یعنی اگر کسی بنده شد و به صفت عبودیت رسید این صفت که در درون او است، قابل نشان دادن به دیگران نیست اما عبادت ظاهری را می شود به مردم نشان داد و برای خود کسب منزلت نمود.  عبودیت باطنی به همین دلیل که ذکر شد، خالص است و لذا است که ارزش اش بیشتر از عبادت است. ممکن است کسی عبادت داشته باشد، ولی چون از روی شناخت وعبودیت نیست، ارزشی بر آن بار نشود.  نسبت بندگی و عبادت، مانند نسبت نیت و عمل است. اگر در روایت دارد که: نیت المومن خیر من عمله. نیت مومن بهتر از عمل او است، چون درونی است و درون ساز و شخصیت ساز است، بندگی و عبودیت هم همین گونه است، درون و شخصیت انسان را می سازد و به لحاظ ارزشی برتر از مناسک عبادی است.در موضوع مقایسه میان کمیت و کیفیت عبادت هم برتری با کیفیت است و کمیت ها ملاک نیست. مهم این است که انسان هر چه بیشتر بنده خدا باشد، نه اینکه بیشتر نماز بخواند و روزه بگیرد. ممکن است کسی زیاد عبادت کند، اما بنده نباشد و در برابر برخی خواسته های الهی باستد و نافرمانی نماید و بر عکس، ممکن است کسی باشد که خیلی اهل عبادت و ریاضت های مشقت آور نباشد، اما به وظایف خود عمل کند و بنده و گوش به فرمان مولی باشد.  شیطان ششصد سال خدای را عبادت نمود، اما چون بنده واقعی نبود، وقتی خدای متعال به او فرمان داد تا در برابر حضرت آدم (ع) سجده کند، تکبر و سرپیچی کرد و عدم عبودیت اش ظاهر شد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه