در پاسخ به این پرسش که چگونه ممکن است خدای قادر مطلق و رحیم مطلق شرّ بیافریند، می‌گویند شرّ وجود ندارد. سؤال من این است که اگر شرّ اصلاً وجود ندارد، پس این همه شروری که اطراف ما است و با عدم یکسان نیست، چه می‌شود؟مثلاً سخن گفتن به طور کلی سه نوع است: 1. سخن راست گفتن، 2. سخن دروغ گفتن، 3. سخن نگفتن(هیچ چیزی به زبان نیاوردن).حال اگر دروغ گفتن که شرّ است، جزو عدم باشد، پس با سخن نگفتن که جزو عدم است یکسان می‌شود؛ چون برای عدم، انواعی وجود ندارد؛ زیرا اصلاً وجود ندارند که نوع داشته باشند. حال کسی که سخنی را به دروغ می‌گوید چه تفاوتی با کسی دارد که اصلاً آن سخن را به زبان نمی‌آورد. و چرا دروغ‌گو باید در دنیا یا قیامت مجازات شود، حال آن‌که طبق این نظر که دروغ شرّ است و شرّ عدم است، او کاری نکرده است که به خاطرش مجازات شود؟!

مقصود فیلسوفان از این‌که شرّ عدم است، اوّلاً: به لحاظ دقت فلسفی و عقلی است،[1] نه به لحاظ شرعی، عرفی و اجتماعی؛ زیرا «شر» از جهت عرفی، اخلاقی و اجتماعی دارای آثاری است و از این رو در موضوع آثار اخلاقی و اجتماعی شرّ مورد گفتگو قرار ‌گرفته است.[2]ثانیاً: منظور فیلسوفان در عدم بودن شر، «عدم مطلق» و عدم صرف نیست، بلکه مقصودشان به نوعی «عدم مضاف» است؛ مثلاً: دروغ نسبت به سخن نگفتن، «عدم مضاف» است؛ زیرا دروغ سخنی است که مطابق با واقع نیست. بنابراین دروغ و سخن نگفتن یکسان نیست؛ از این‌رو دروغ از نظر شرع و عرف دارای احکام و آثاری است که سخن نگفتن آن آثار و احکام را ندارد. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه