در مورد نسخ توضیح دهید؟

1. معنای لغوی نسخ: از نظر لغت، «نسخ» به معنای از بین بردن و زائل نمودن است، و درمنطق شرع، تغییر دادن حکمی و اعلام پایان مدت آن و جانشین ساختن حکم دیگر به‌جای آن است.( راغب اصفهانی، محمد، المفردات فی غریب القرآن، دفتر نشر الکتاب، چاپ دوم، 1406 هـ ، ص 49 )2. انگیزه و علت نسخ: نیازهای انسان، گاه با تغییر زمان و شرایط محیط دگرگون می‌شود و گاه ثابت و برقرار است. یک روز شریعت ، برنامه‌ و قانونی عملی ، ضامن سعادت او است ولی روز دیگر ممکن است براثر دگرگونی شرائط ، همان برنامه عملی ، سنگ راه او باشد؛ چنان‌ که در پزشکی یک روز داروئی فوق‌العاده برای بیمار مفید است و پزشک مصرف آن‌را تجویز می‌کند ولی بعد از بهبودی نسبی ، ممکن است همان دارو برای او زیان‌بار باشد، لذا پزشک دستور قطع آن و جانشین ساختن داروی دیگر را می‌دهد. بنا بر این ، منشاء نسخ احکام شرایع الهی در طول تاریخ ، تکامل فکری و فرهنگی انسان و جوامع بشری بوده است. (ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ بیست و هفتم، 1370، ج 1، ص 391)3. حدّ نسخ ادیان گذشته: نسخ ادیان قبلی به این معنی نیست که تمام اعتقادات ، اخلاقیات و احکام ادیان قبلی نسخ شده اند. از بین سه حوزه اعتقادات ، اخلاق و احکام ، نسخ فقط مربوط به احکام می شود ، آن هم نه همه احکام . اگر کتب دینی ادیان سابق بدون تحریف به دست ما می رسیدند ، بسیاری از مطالب آنها برای ما حجّت می بود ؛ و تنها در مواردی احکام آن کتب کنار گذاشته می شدند که اسلام در آن مورد حکم جدیدی آورده است. 4. علّت عدم نسخ دین اسلام: مردم زمانهای سابق از تکامل فکری کافی برای اجتهاد در دین برخوردار نبودند ؛ لذا در ادیان گذشته اجتهاد در دین ، تشریع نشده است. امّا پیامبر اسلام در زمانی مبعوث شد که مردم آمادگی برای اجتهاد (استخراج فروع از اصول )را یافته بودند. لذا خداوند متعال دین اسلام را به گونه ای قرار داد که علمای هر عصری با اتکا به اصول و قوائد کلّی که پیامبر(ص) و ائمه اطهار (ع) در اختیار بشر قرار داده اند ، بتوانند مسائل تازه هر عصر را از متون دینی استخراج نمایند. سرّ خاتمیّت دین اسلام نیز همین امر است. معرفی منابع 1. ترجمة المیزان، علامه سید محمد حسین طباطبائی، ج 1، ذیل آیه‌ 107 و 106 بقره ـــ و ج3 ؛ ذیل آیه 93 آل عمران ــ و ج 12 ، ذیل آیه 101 و 102 نحل2. دراکثر تفاسیر قرآن ، ذیل آیات 107 و 106 بقره و آیه 93 آل عمران و آیه 101 و 102 نحل3. یادداشتهای استاد مطهری ؛ ج8 ، ص 444 و 445 و ص 455 و 4564. اسلام و مقتضیّات زمان (ج 1) ، شهید مطهری ، ص 354 الی 3745. اسلام و مقتضیّات زمان (ج 2) ، شهید مطهری ، ص 14 و 36 و776. خاتمیّت ، شهید مطهری ، ص 14 و 597. آشنایی با علوم اسلامی ، شهید مطهری ، ص 478. جهاد ، شهید مطهری ،ص58 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه