آیا قسم خوردن به غیر خدا جایز است وهابیت می گوید قسم به غیر خدا حرام است و در روایات شیعه هم تصریح به حرمت آن شده است

مشروعیت قسم خوردن به غیر خداوند نکته ای است که ریشه در آیات قرآن و روایات شیعه و سنی دارد. خداوند در بسیاری از موارد به غیر خود قسم خورده است واگر این عمل منکر وزشت بود خدا نباید انجام میداد چنان که فرمود: «خداوند تجاهر به کلام بد را دوست ندارد » (نسا148) خداوند در سوره شمس به 7 چیز از مخلوقاتش قسم می خورد درسوره نازعات آیات 1 تا 3 به سه چیز قسم میخورد درسوره مرسلات آیات 1 تا 3 به دوچیز از مخلوقات قسم یاد می کند. می فرماید: « سوگند به انجیر و زیتون، سوگند به طور سینا، سوگند بدین شهر امن و امان ( مکه معظمه )»(تین 1-3) و خطاب به پیامبر می گوید: « به جانت سوگند که آنان در مستی شهوات خود سرگردانند»(حجر 72) آیا با این سوگند های متوالی که در قرآن آمده است می توان گفت که سوگند به غیر خدا شرک و حرام است قرآن کتاب هدایت و اسوه و الگو است. اگر واقعا سوگند به غیر خدا شرک باشد چرا خداوند عملا چنین شرکی را مرتکب شده است مشروعیت قسم به غیر خدا در روایات متعددی از کتب اهل سنت هم آمده است. مسلم در صحیح روایت می کند: «شخصی نزد پیامبر آمد وگفت کدامین صدقه اجرش نزد خدا عظیم تر است؟ پیامبر فرمود: «آگاه باش قسم به پدرت از آن آگاه می شوی و آن اینکه صدقه دهی در حالی که سالم و به آن حرص داری، از فقر می ترسی و به فکر زیستن در آینده هستی »[1] احمد در مسند می آورد پیامبر خطاب به مخاطبش فرمود: «به جان خود سوگند اگر معروف سخن بگویی واز منکر نهی کنی بهتر از آن است که ساکت باشی»[2] مالک بن انس در موطا خود نقل می کند: «ابوبکر به دزدی که زیور الآت دخترش را دزدیده بود گفت: به پدرت قسم، شب تو شب دزدان نبود»[3] قسم خوردن به غیر خداوند در روایات متعددی از کتب شیعه نیز آمده است. حضرت علی علیه السلام به معاویه چنین نامه نوشت: « به جان خودم سوگند اگر به عقل خود نظر کنی هر آینه مرا مبرا ترین مردم خواهی دید از خون عثمان »[4] و در سایر خطبه ها و نامه ها نیز حضرت امیر بارها به جان خود سوگند خورده است.[5] امام صادق علیه السلام فرمود: « به جان خودم سوگند اگر در نشانه های خلقت خدا تفکر کنند پی به وجود خدا می برند»[6] این روایات و انبوه روایات دیگری که از آوردن آنها خود داری می کنیم به وضوح دلالت بر مشروعیت قسم خوردن به غیر خداوند دارد. حال مورد اشکال این است که در برخی از روایات شیعه از قسم خوردن به غیر خدا نهی شده است چنان که امام باقر فرمود: « مخلوقان تنها اجازه دارند که به خداوند قسم بخورند»[7] امام صادق علیه السلام فرمود: « پیامبر نهی کرد که انسان به غیر از خداوند قسم بخورد»[8] به همین مضمون روایات متعدد دیگری نیز آمده است[9] می بینیم دسته ای از ادله دلالت بر مشروعیت قسم به غیر خدا دارد و دسته دلالت بر عدم جواز: وجه جمع بین ادله چنین است که بگوییم که در صدر اسلام قسم هایی خورده می شد که بوی شرک می داد و مثلا مردم به پدران مشرک خود قسم می خوردند پیامبر گرامی مردم را از این نوع قسم خوردن به غیر خدا نهی کردند و قسم خوردن به غیر خدا را شاخه ای از شرک معرفی کرده زیرا چنین سوگند خوردنی به ظاهر تصدیق راه و روش آنها است چنان که پیامبر گرامی فرمود: « خداوند قسم خوردن به پدران ( مشرکتان ) را ممنوع کرده است»[10] وجه دیگر آن است که بگوییم روایات ناهیه از قسم به غیر خدا ناظر به موارد فصل خصومت و داوری است زیرا به اتفاق علماء شیعه و سنی برای فصل خصومت جز سوگند به خدا و صفات خاصه او هیچ سوگندی کافی نیست. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه