لطفا به من توضیح دهید که زیبایی و زیبایی اخلاقی چیست؟ لطفا در این مورد به خوبی توضیح بدهید.

اساسا حس زیبایی به گواهی روان شناسان، یکی از چهار بعد روح انسانی است که به ضمیمه حس نیکی و دانائی و مذهبی ابعاد اصلی روان آدمی را تشکیل می دهند و همه زیبایی های ادبی، شعری، و بالاخره هنر به معنای واقعی کلمه مولود این حس است.در اسلام، استفاده کردن از زیبایی های طبیعت و پوشیدنی های زیبا و انواع عطرها و امثال آن نه تنها مجاز شمرده شده بلکه به آن توصیه و سفارش نیز شده است.در روایتی از امام حسن مجتبی(علیه السلام) می خوانیم که فرمودند: « ... إِنَّ اللَّهَ جَمِیلٌ یحِب الجَمَال ... ؛ خداوند زیبا است و زیبایی را دوست دارد.»(وسائل الشیعه، ج 3، ابواب احکام الملابس)زیبایى داراى انواع و اقسام فراوانى است. افرادى که از زیبایى تصور و درک درستى ندارند زیبایى را محدود و منحصر کرده اند. مثلاً زیبایى را محدود در اندام و چهره یک زن زیبا کرده اند. در حالى که در طبیعت هزاران نوع زیبایى وجود دارد، در جمادات، نباتات و حیوانات، در آسمان، زمین و دریاها، کسیکه که زیبایى را در گل ها درک نکند، خیلى افراد شاید از گل فقط بوى خوش را درک مى کنند، در صورتى که آنهایى که چشمشان زیبایى را درک مى کند، در گل زیبایى را بیش از بوى خوش درک مى کنند. زیبایى گل ها، درخت ها، جنگل ها، دریاها، کوه ها، آبشارها، زیبایى آسمانى که بالاى سر انسان است، زیبایى افق، زیبایى شفق، زیبایى غروب دلپذیر افتاب بر فراز آب ها، زیبایى سپیده دم، زیبایى طلوع آفتاب، هزاران نوع زیبایى محسوس در عالم طبیعت وجود دارد. از این نوع زیبایى برتر و بالاتر، زیبایى غیر محسوس و زیبایى معنوى است آن نوع زیبایى ها که مربوط به قوه تخیل انسان است و به صورت هاى ذهنى انسان مربوط مى شود. زیبایى فصاحت و بلاغت در چیست؟ یک کلام زیبا مثل نثر و نشر سعدى شیرازى چرا انسان راجذب مى کند؟ زیبایى آن کلام است که انسان را مجذوب خویش مى سازد. زیبایى لفظ و معنا و هماهنگى این دو با یکدیگر، روح انسان را جذب کرده و به سوى خود مى کشد آنها که زیبایى هاى خیال را درک مى کنند گاه چنان مجذوب شعر مى شوند که از خود بى خود مى گردند. در مورد بعضى بزرگان مانند ادیب نیشابورى گفته اند که با شنیدن غزلى از خواجه حافظ بى هوش گردید. چرا جاى دور بریم؟ نفوذ و تأثیر فوق العاده قرآن که برخاسته از زیبایى و فصاحتش مى باشد نمونه کاملى از زیبایى روحى و معنوى است معانى بلند و عمیق قرآن در لباس زیبا وبرازنده الفاظ، حس زیبایى دوستى معنوى انسان را مسخر خود مى سازد. فصاحت و بلاغت و زیبایى کلام پیشوایان معصوم - علیهم السلام - و به ویژه امیر المؤمنین - ع - در نهج البلاغه از بهترین نمونه هاى زیبایى و فصاحت معنوى است و بهحدى در روح هاى مستعد و آماده تأثیر گذارد و نافذ بود که همام که از یاران آن حضرت(ع) بود با شنیدن خطبه متقین طاقت نیاورد و روح از بدنیش جدا گردید. پس شعر، فصاحت، بلاغت، نثر عالى، تمام این ها از مقوله زیبایى است ولى این ها زیبایى فکرى و خیالى و معنوى است نه زیبایى حسى، یعنى مربوط به چشم و گوش و لامسه و ذائقه و نشانه نیست و تنها مربوط به فکر و اندیشه و خیال انسان است. حال یک قدم بالاتر مى رویم و مى گوییم زیبایى اخلاق و صفات نیک نیز وجود دارد. یعنى آن نوع زیبایى معنوی که فقط عقل انسان آن را درک میکند نه حس انسان و نه قوه خیال او. کارهاى طبیعى و عادى بشر، ستایش ها و آفرین ها و تحسین ها را بر نمى انگیزد ولى برخى کارها شکوه و عظمت و جلال دارد، جمال و زیبایى دارد، در مقابل خود تواضع و خشوع و تحسین مى آفریند. انسانى که بزرگوار و اهل جود و سخاوت است، انسانى که خود را فداى نجات جامعه اش مى کند، براى خود سختى مى خرد تا دیگران در رفاه و آسایش باشند. انسانى که از ناراحتى و گمراهى و رنج مردم، غمگین و ناراحت مى گردد، این چنین صفات و اعمالى تحسین برانگیز و در خور تقدیر و قابل ستایش و زیبا است. زیبایى فداکارى، زیبایى ایمن، زیبایى استقامت، زیبایى انصاف دادن، زیبایى گذشت، زیبایى حلم، زیبایى تحمیل، زیبایى شجاعت، همه اینها از نوع زیبایى های اخلاقی است.«حسن خلق» کمندی است که دیگران را در دام محبت اسیر می کند. کیست که از برخورد شایسته خوشش نیاید و جذب چنین انسانی نشود.از امام صادق علیه السلام پرسیدند حد و مرز اخلاق نیک چیست؟ فرمود آن است که: اخلاقت را نرم کنی، کلامت را پاکیزه سازی، و با چهره ای باز و گشاده با برادارن دینی ات رو برو شوی.گشاده روئی، از بارزترین صفات رسول اکرم بود که سهمی عمده در جذب مردم به اسلام و شیفتگی آنان به شخص پیامبر اسلام داشت خداوند درباره این خصلت مردمی رسول اکرم می فرماید: به خاطر رحمت الهی که بر ای مردم نرم شدی و اگر تند خو و خشن و سخت دل بودی، از دورتر پراکنده می شدند. (آل عمران، 159)پیامبر اکرم می فرماید: معنای حسن خلق این است که اگر دنیا به انسان رو کرد راضی و خشنود باشد و اگر رو نکرد خشمگین و ناراحت نشود.امام علی علیه السلام می فرماید: خوشخوئی در سه چیز است: دوری کردن از کارها حرام، طلب حلال و فراهم آوردن آسایش و رفاه برای خانواده. زیبائی شکل و صورت زیبائی ظاهری است و زیبائی خلق و اخلاق زیبائی چهره باطنی انسان است. در نتیجه زیبائی اخلاقی عبارت است از هیئت و حالتی راسخ در نفس که به سبب آن رفتارهای پسندیده عقلی و شرعی سرزند برخورد خوب و مناسب با مردم، صدق و راستی، دوری از رذایل نرمخوئی ، عفو و گذشت. بزرگواری روح و ... نمونه هائی از رفتار های پسندیده به شمار می آیند.منابع: - میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، نشردارالحدیث، ج 4، ص 1524، ح 5027، 5028، 5029 - اخلاق معاشرت، جواد محدثی، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ص 50 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه