در آیهی 34 سوره‌ی فاطر می‌خوانیم: «وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلاَّ خَلا فیها نَذیرٌ». از طرف دیگر آیه‌ی 6 سوره‌ی یس اینگونه بیان می‌دارد که «لِتُنْذِرَ قَوْماً ما أُنْذِرَ آباؤُهُمْ فَهُمْ غافِلُون‏». به عبارتی، از طرفی می فرماید هر امتی نذیری داشته است و از طرف دیگر می‌فرماید پدران این قوم انذار داده نشدند؟ این تعارض بین این دو آیه چگونه حل می شود؟

خدای تعالی در قرآن کریم، درباره‌ی همه‌ی پیامبران(ع)، از جمله پیامبر اسلام(ص) و همه‌ی امت‌ها از جمله امتی که در عصر پیامبر(ص) می‌زیستند، قانونی کلی بیان کرده است:[1] «وَ لِکلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذا جاءَ رَسُولُهُمْ قُضِی بَینَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا یظْلَمُونَ»؛[2] برای هر امّتی، رسولی است، پس هنگامی که رسولشان به سوی آنان بیاید، به عدالت در میان آنها داوری می‌شود و ستمی به آنها نخواهد شد.[3]همچنین در آیه‌ی «وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلا فِیها نَذِیرٌ»؛[4] هیچ امتی نبود مگر این‌که بیم دهنده‏ای در آنها وجود داشت.در برخی از روایات نیز به این امر اشاره شده است:امام صادق‌(ع) فرمود: در هر عصر و زمانی پیامبرانی هستند تا زمین خدا از حجتی که بر صدق گفتار و جواز عدالتش نشانه‏ای داشته باشد، خالی نماند.[5]با این وجود از ظاهر تعدادی از آیات برمی‌آید که برای برخی از امت‌ها پیامبری نیامده بود:«لِتُنْذِرَ قَوْماً ما أُنْذِرَ آباؤُهُمْ فَهُمْ غافِلُونَ»؛[6] تا قومی را بیم دهی که پدرانشان انذار نشدند؛ از این‌رو آنان غافل هستند.منظور آیه، این است که انذار‌ کننده آشکار و پیامبر بزرگی که آوازه‌ی او همه جا پیچده باشد، برای برخی از امت‌ها نیامده بود، و گرنه در هر زمانی حجت الهی برای مشتاقان و طالبان وجود دارد، و اگر می‌بینیم دوران میان حضرت مسیح(ع) و قیام پیامبر اسلام(ص) را دوران فترت شمرده‏اند، نه به این معنا است که مطلقا حجت الهی برای آنها وجود نداشت، بلکه فترت از نظر قیام پیامبران بزرگ و اولوالعزم است.[7]به عبارت دیگر، مردم سرزمین پیامبر اسلام(ص) از وجود پیامبری به نام عیسی(ع) آگاه بوده و از آموزه‌های ایشان مطلع بودند، علاوه بر آن‌که برخی از پیروان حضرتشان نیز در همان منطقه زندگی می‌کردند؛ از این‌رو بهانه‌ای برای پیروی نکردن از آموزه‌های الهی وجود نداشتند، با آن‌که شاید در آن زمان‌ها پیامبری مستقیما در آن منطقه حضور نداشت.امام علی(ع) در این زمینه می‏فرماید: «خداوند، هنگامی حضرت محمد(ص) را مبعوث ساخت که احدی از عرب کتاب آسمانی نمی‌خواند و ادعای نبوت نمی‏کرد».[8]در پایان لازم است به این نکته توجه شود که آنچه که گفته شد، بنابر نظر مشهور است که «ما» در آیه‌ی «لِتُنْذِرَ قَوْماً ما أُنْذِرَ آباؤُهُمْ فَهُمْ غافِلُون‏» را «مای نافیه» گرفته است؛ اما برخی «ما» را به معنای «الذی» و موصول[9] و برخی به معنای مصدری و «کما» گرفته‌اند.[10] اگر این تفسیر پذیرفته شود، اساسا اشکال مطرح شده در تناقض دو آیه به وجود نخواهد آمد تا به دنبال برطرف‌کردن تعارض میان آنها باشیم،[11] زیرا در این صورت، معنای آن این‌گونه خواهد بود:تا بترسانی افرادی را که پدرانشان نیز ترسانده شده بودند؛ اما آنان همچنان در غفلت به سر می‌بردند. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه