کريم به کسي گويند که بدون منت نعمت بدهد و خداوند در قرآنش بيان داشته که بخششي که در پي آن منت باشد بهايي ندارد ولي خود اين همه بر سر بندگانش منت مي گذارد چرا؟

«منت نهادن» بعد از انجام عملي در حق ديگران از صفات رذيله محسوب شده و قرآن ما را از اين کار باز مي دارد و مي فرمايند: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تُبْطِلُواْ صَدَقَاتِکم بِالْمَنِّ وَالأذَي.... اي کساني که ايمان آورده ايد صدقات (کارهاي خيرتان) را با منت گذاردن و اذيت کردن ديگران باطل نکنيد. از طرفي خود قرآن تصريح مي کند خداوند براي بعضي نعمت ها بر مؤمنين منت مي نهند و مي فرمايد: لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَي الْمُؤمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولاً مِّنْ أَنفُسِهِمْ.... خداوند بر مؤمنان منت نهاد (نعمت بزرگي بخشيد) هنگامي که در ميان آنها پيامبري از خودشان برانگيخت. آيا بين اين آيات تعارضي ديده مي شود يا خير؟ آيت الله مکارم شيرازي در تفسير خود مي فرمايد: در اين آيه سخن از بزرگ ترين نعمت الهي يعني نعمت بعثت پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به ميان آمده است، ولي ذکر اين نعمت با جمله لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَي الْمُؤمِنِينَ... خداوند بر مؤمنان منت گذارد شروع شده است و شايد در بدو نظر تصور شود چندان جالب نيست. ولي هنگامي که به ريشه اصلي لغت «منت» باز مي گرديم مطلب کاملا روشن مي گردد. همان طور که «راغب اصفهاني» در کتاب «مفردات» خود مي گويد: اين کلمه در اصل از «منّ» به معناي سنگ هائي است که با آن وزن مي کنند، به همين دليل هر نعمت سنگين و گران بهايي را «منت» مي گويند، که اگر جنبه عملي داشته باشد يعني کسي عملا نعمت بزرگي به ديگري بدهد کاملا زيبا و ارزنده است. و اما اگر کسي کار کوچک خود را با سخن، بزرگ کند و به رخ افراد بکشد کاري است بسيار زشت و نکوهيده. بنابراين منتي که نکوهيده است به معناي بزرگ شمردن نعمت ها در گفتار است، اما منتي که زيبنده است همان بخشيدن نعمت هاي بزرگ است. لذا خداوند را «منان» مي نامند، چون به بندگانش بسيار نعمت بخشيده است. چنانکه امير مؤمنان حضرت علي ـ عليه السلام ـ در جواب کسي که از معناي منت پرسيد، فرمود: «المنان هو الذي يبدء بالنوال قبل السؤال» منان به اين معناست که نيازمندان را عطا و بذل و بخشش کند پيش از آن که حاجت و نياز خود را سوال کنند. از اين تفسير و اين معنا دو نکته به دست مي آيد: 1. اين که خداوند در جاي جاي قرآن مجيد به اين نکته توجه مي دهد که تمام نعمت ها از آن اوست و اوست که انسان را از آبي گنديده آفريد و به او گوش و دست و پا و هزاران نعمت ديگر داده است؛ آسمان و زمين و دشت و کوه و جنگل ها و حيوانات و... همگي خلق خدايند، به معناي منت گذاشتن بر انسان و به رخ کشيدن نيست؛ بلکه به معناي اين است که اي انسان بدان همه چيز از آن خداوند است تمام نعمت ها خلق اوست و تنها او سزاوار ستايش است، نبايد دنبال شياطين و هواي نفس بود، بلکه بايد عبادت و بندگي او را کرد، چرا که تنها او صاحب نعمت و خالق نعمت هاست. 2. اگر انساني به انسان ديگر نعمتي عطا کند مثلا پولي به فقيري بدهد و...، اولا کار بسيار بزرگي انجام نداده است، ثانيا؛ مالک واقعي آن نعمت خداوند است و انسان ها از خود هيچ چيزي ندارند، لذا منت گذاشتن آنها بر ديگران بسيار مذموم و زشت شمرده شده است و منت گذاشتن آنها تنها به معناي به رخ کشيدن و تحقير ديگران است که جزء رذايل اخلاقي محسوب شده و بايد ترک شود. در نتيجه تعارضي بين آيات قرآن نيست. تمام مواردي که خداوند نعمت هاي خود را بيان مي کند به معناي اين است که اين نعمت ها خلق اوست و از آن او. لذا تنها کسي که سزاوار ستايش و تعظيم و عبادت است اوست. امّا اگر انسان آن نعمت ها را به خود نسبت دهد و بخاطرش به ديگران فخر بفروشد و منت بگذارد، بسيار زشت است و مورد نهي شريعت. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه