شاخص های حقانیت چیست و چگونه می توان حقانیت و درستی یک دین را باز شناخت؟

حقانیت یک دین در گرو سه امر است: 1. بنیاد الهى، 2. تحریف نشدن کتاب آسمانى آن، 3. نسخ نشدن توسط شریعت الهى پسین.براى شناخت آنکه یک دین واقعاً چنین بوده و همه ویژگى هاى فوق را دارد روش هاى مختلفى وجود دارد:یک. بنیاد الهى اصل الهى بودن یک دین از راه هاى زیر قابل بررسى است:1-1. آموزه هاى دین؛ با مراجعه به آموزه هایى که هر دینى براى خود دارد - چه این آموزه ها در قالب کتاب مقدس باشد یا گفتارهاى پیامبر آن دین - مى توان پى برد که آیا یک دین، واقعاً دین حق الهى است یا خیر؟ در اینجا معقول و منطقى بودن، داشتن هماهنگى و انسجام، پاسخ گویى به نیازهاى ابدى و اساسى انسان، وجود نظام اعتقادى و ارزشى و عبادى، هدفمند بودن و مطابقت داشتن با سیر و سرشت جوهرى انسان، بهترین شاخص هایى است که مى تواند ما را به حق بودن یک دین رهنمون شود.1-2. تأیید دین قبلى یا بعدى؛ از آنجا که ادیان آسمانى، با یکدیگر پیوند وثیق و عمیقى دارند و هر دینى مؤیّد و تکمیل کننده دین قبلى است؛ مى توان با مراجعه به نصوص معتبر رسیده از پیامبرى که حق بودن دینش براى ما به اثبات رسیده است، کشف کرد که آیا ادیان دیگر، به تأیید این دین رسیده اند یا نه؟ این روش از جایگاه ویژه و خاصى برخوردار است که کمتر بدان توجه شده است. از طریق این روش عدم حقانیت همه ادیان ادعایى پس از پیامبر خاتم نیز ثابت مى شود.1-3. اعجاز؛ معجزه پیامبر یکى از دلایل اثبات صدق نبى و بنیاد الهى دین اوست. معجزه پیامبر باید به طور قطعى اثبات شود. بنابراین کسى که در حقانیت دینى تحقیق مى کند باید خود آن معجزه را مشاهده کند و یا از طریق نقلى که صدق آن قطعى و غیرقابل تردید است با آن آشنا شود. مورد نخست تنها در مورد حاضرین در محضر پیامبر امکان پذیر است و غایبان از آن بى بهره اند، جز در مورد قرآن که معجزه زنده و ابدى است و همگان مى توانند با این سند رسالت ارتباط مستقیم برقرار کنند.1-4. روش تاریخى؛ با رجوع به گزارش هاى مستند، معتبر و کافى تاریخى، مى توان فهمید که آیا دین خاصى داراى ویژگى ها و خصایصى است که بیان شد یا خیر؟ تاریخ در این باره، یکى از منابع شناخت ما در ادیان مطابق با واقع است.گفتنى است این چهار روش در عین مجزّا بودن از یکدیگر، در پاره اى موارد مى توانند مکمل یکدیگر در اثبات حقانیت یک دین باشند.دو. تحریف ناشدگى صرف بنیاد الهى در اصل نخستین یک دین براى اثبات حقانیت فعلى آن کافى نیست؛ بلکه باید وثاقت کتاب آسمانى آن از جهت مصون بودن از تحریف و دستکارى هاى بشرى نیز ثابت شود.براى اثبات وثاقت کتاب آسمانى، یعنى استناد قطعى آن به پیامبر و تحریف نشدن آن، مى توان از روش هاى 1-1 (آموزه هاى دین) و 1-2 (تأیید دین قبلى یا بعدى) و 1-4 (روش تاریخى) استفاده نمود. در مورد قرآن به لحاظ اعجاز بودنش روش 1-3 (اعجاز) نیز کاربرد دارد.سه. نسخ ناشدگى نسخ شدن یا نشدن یک دین از دو طریق به دست مى آید:3-1. عدم پیدایش شریعت حقه پسین؛ براساس این ضابطه تا زمانى که شریعت الهى جدیدى نازل نشود شریعت قبلى باقى است و با پیدایش شریعت جدید منسوخ خواهد شد. این روش نسخ نشدن را به طور موقت ثابت مى کند و با آمدن شریعت جدید براى همیشه شریعت پیشین منسوخ شناخته مى شود. از این رو با آمدن شریعت اسلامى همه شرایع پیشین براى همیشه منسوخ خواهند بود.3-2. ادعاى خاتمیت؛ دینى که اصل الهى بودن و تحریف ناشدگى کتاب آسمانى آن ثابت شده باشد اگر ادعاى خاتمیت کند، به لحاظ صدق قطعى این ادعا نسخ ناپذیرى آن براى همیشه ثابت مى شود و ملاکى براى کشف کذب و عدم حقانیت همه ادیان ادعایى بعدى خواهد شد. این مسأله تنها در مورد اسلام ختمیه صادق است. از این رو حقانیت در زمان حاضر و پس از این براى همیشه تنها اختصاص به اسلام محمدى(ص) دارد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه