چرا در زمان حکومت امام علی(ع) فرمان منع کتابت حدیث لغو نشد؟ و این فرمان تا دوره حکومت عمر بن عبدالعزیز ادامه یافت؟

بر اساس شواهد تاریخی، در زمان خلیفه‌ی دوم فرمان منع نگارش حدیث صادر شد و او بود که از نوشته شدن احادیث به شدت منع می‌کرد. اما آزادسازی تدوین و نگارش احادیث بعد از حدود صد سال و به طور رسمی با فرمان عمر بن عبدالعزیز(از خلفای اموی) به ابوبکر بن عمرو بن حزم آغاز شد، هنگامی که سنن و احادیث پیامبر اسلام(ص)در معرض تلف و نابودی قرار گرفته بود.[1]اما در دوره حکومت امام علی(ع) احادیث پیامبر اسلام(ص) هم‌چنان به صورت شفاهی نقل می‌شد، اما برخی راویان سخن خود امام را به نگارش درمی‌آوردند:زید بن وهب: که از اصحاب خاص امام علی(ع) بود[2] و کتاب «خطب امیرالمؤمنین(ع) علی المنابر فی الجمع و الأعیاد و غیرها» را نگاشت.[3]عبیدالله بن ابو رافع: او کاتب امام علی(ع) بود[4] و کتاب «قضایا امیرالمؤمنین(ع)» را نوشت.[5]اما این‌که چرا امام علی(ع) با وجود در دست داشتن حکومت، به صورت رسمی لغو ممنوعیت نگارش احادیث پیامبر اسلام(ص) را اعلام نفرمود، می‌توان دلایلی را برای آن در نظر گرفت، مانند:امام علی(ع) حدود پنج سال حکومت کرد که مصادف با چند جنگ مهم بود؛[6] لذا امام(ع) فرصت پرداختن به برخی امور دیگر را پیدا نمی‌کرد. اگر نگارش احادیث پیامبر(ص) آزاد شده و مدیریتی در ارتباط با آن وجود نداشت، امکان جعل احادیث به صورت گسترده - آن هم با استناد به فرمان امام - وجود داشت.بیست و پنج سال بعد از رحلت پیامبر اسلام(ص) بود که خلافت حضرتشان به مسیر اصلی خود بازگشت. امام علی(ع) بعد از رسیدن به خلافت ظاهری، تصمیم داشت تا تمام بدعت‌هایی را که در این مدت به‌وجود آمده بود را از بین ببرد،[7] اما با توجه به زمان نسبتاً طولانی که مردم با رفتارها و آدابی خو گرفته بودند که آنها را آداب رسول خدا(ص) و خلفای او می‌دانستند؛ امکان عملی مبارزه سریع و فراگیر با این آداب برای امام(ع) وجود نداشت؛ و اتفاقات و اختلافاتی در جامعه پدید می‌آمد، مانند آنچه هنگام مبارزه حضرتشان با نماز بدعت‌آمیز تراویح رخ داد.[8] .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه