متن خطبه و صیغه عقد نکاح در دوران جاهلی چگونه بود؟

خطبه عقد پیش از اسلام وجود داشته اما ظاهرا فقط مومنین با تمسلک به ادیان آسمانی خطبه عقد را می خوانده اند و گزارشی از خطبه خواندن مشرکان دوران جاهلیت نیافتیم.(در رابطه با نحوه ازدواج در دوران جاهلیت توسط مشرکین که به چهار صورت انجام می گرفته رک: مطهری، مرتضی، فقه و حقوق(مجموعه آثار)، ج ‌19، ص 301‌.)اما در مورد خطبه خواندن عقد نکاح در دوران جاهلیت برای افراد مومن بهترین نمونه آن در مورد وجود مقدس پیامبر اکرم(ص) و حضرت خدیجه(س) بوده که حضرت ابوطالب خطبه آن حضرت را قرائت فرموده است. چنانکه مرحوم شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه می‌نویسد : هنگامى که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله در جلسه خواستگارى خدیجه دختر خویلد ، رحمها اللَّه ، با پدر یا عموى او صحبت مى کرد ، أبو طالب در اجتماع قریش حضور یافت و در حالى که دو طرف در حجره را گرفته بود خطبه عقد را تلاوت کرد و فرمود :«سپاس خداى را که ما را از نسل ابراهیم و ذرّیّه اسماعیل قرار داد ، و براى ما خانه اى نهاد که مردمان گرد او طواف کنند ، و نیز حرم امنى که از اطراف جهان نعمت ها به سوى آن می‌آورند ، و ما را در دیار خود بر مردم فرمانروا قرار داد ، آنگاه گفت : این برادر زاده من محمّد بن عبد اللَّه بن عبد المطّلب با هیچ یک از مردان قریش سنجیده نشود جز آن که برترى یابد ، و با هیچ کس از آنان قیاس نگردد ، جز آن که بزرگتر آید اگر چه از مال دستش تهى است (لکن این نقص نیست) ؛ زیرا که مال نصیبى ناپایدار و سایه اى زود گذر است ، و اکنون او را به همسرى با خدیجه رغبتى است و خدیجه را بازدواج با او شوقى، و آنچه از مهریّه و صداق باشد بر عهده من خواهد بود چه نقدینه و چه بر ذمّه، و او داراى موقعیّت حسّاسى است شخصیّت و مرتبه اى رفیع دارد، و داراى زبانى است نرم و کاربر»و خدیجه را به همسری او درآورد و رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرداى آن روز با وى عروسى کرد و اوّلین فرزندى که از پیغمبر (ص) حامله گشت عبد اللَّه بن محمّد صلوات اللَّه علیه و آله بود.( من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص: 398 .)این روایت در بسیاری از کتاب‌های دیگر شیعه ؛ از جمله : الکافی ، شیخ الکلینی ، ج 5 ، ص 374 – 375 و رسالة فی المهر ، شیخ المفید ، ص 29 وعوالی اللئالی ، ابن أبی جمهور ، ج 3 ، ص113 و ... نقل شده و کتب بسیاری از اهل سنت نیز آن را نقل کرده اند که برخی از آنها به قرار ذیل است: تاریخ ابن خلدون ، ج2 ، ص407 ، باب المولد الکریم وبدء الوحی و إعجاز القرآن ، الباقلانی ، ص 153 و تفسیر البحر المحیط ، أبی حیان الأندلسی ، ج 3 ، ص 110 و تاریخ الیعقوبی ، الیعقوبی ، ج 2 ، ص 20 و إمتاع الأسماع ، المقریزی ، ج 6 ، ص 29 و سبل الهدى والرشاد ، الصالحی الشامی ، ج 2 ، ص 165 و السیرة الحلبیة ، الحلبی ، ج 1 ، ص 226 و تاج العروس ، الزبیدی ، ج 1 ، ص 194 و جمهرة خطب العرب فی عصور العربیة الزاهرة ، أحمد زکی صفوت ، ج1 ،‌ ص77 و المستطرف فی کل فن مستظرف ، شهاب الدین محمد بن أحمد أبی الفتح الأبشیهی ، ج2 ،‌ ص497 و نثر الدر ، الآبی ، ج1 ، ص85 و ... .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه