در مورد اين حديث توضيح فرماييد: اگر همسايگان، نيکوکارت بدانند تو (نيکوکاري و اگر بدکارت بشمارند تو بدکاري (نهج الفصاحه،حديث 133).

يکي از مواردي که دين اسلام در زندگي اجتماعي به آن توجه خاص دارد، نحوه معاشرت با همسايگان هست. پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در اين باره و در اهميت حقوق همسايه فرمودند: جبرئيل درباره همسايه آنقدر به من سفارش کرد که پنداشتم همسايه از همسايه ارث خواهد برد. و نيز احاديث متعدد ديگر درمورد رعايت حقوق همسايه ها و چگونگي برخورد با آنان و نيز راضي نگهداشتن مردم تأکيد فراواني شده است. حديث فوق را که درباره همسايه و رعايت حقوق آنها و نيز بيانگر نيکوکاري انسان مسلمان مي باشد، علماي اهل سنت در کتاب هاي معروف خودشان از طريق ابوهريره و ابن مسعود نقل کرده اند. و تا جائي که جستجو و تفحص شد در منابع معتبر حديثي شيعه اين روايت يافت نشد و شايد اين امر بخاطر وجود ابوهريره در سند روايت است که وي در زمان معاويه از افرادي بود که زياد حديث و روايت جعل مي کرد به اين خاطر علماي شيعه به وي اعتماد ندارند و روايات وي را قبول ندارند. اين روايت که در نهج الفصاحه آمده، متأسفانه نويسنده سند و منبع روايت را ذکر نکرده است و به محض اينکه روايت از کلمات پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بوده در کتاب خود آورده است. و برخي توضيحات و اضافاتي که در بعضي منابع اهل سنت وارد شده را هم نياورده است. حال براي توضيح بيشتر حديث را از منابع اهل سنت با توضيحات آن ذکر مي کنيم. 1. حاکم نيشابوري به سند خود از ابوهريره نقل مي کند: مردي خدمت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ آمد و عرض کرد يا رسول الله مرا به عملي راهنمائي کنيد تا با عمل به آن وارد بهشت شوم. حضرت فرمود: نيکوکار باش ـ عرض کرد: چطوري نيکوکار باشم و چگونه بدانم که نيکوکارم حضرت فرمود: از همسايگانت بپرس، پس اگر گفتند تو نيکوکاري پس تو نيکوکار هستي و اگر گفتند تو بدکاري پس تو بدکار هستي. در اين روايت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در جواب مردي که مي پرسد چه کار کنم نيکوکار باشم حضرت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي فرمايند نيکي به همسايه ها و جلب رضايت آنها موجب مي شود که تو نيکوکار باشي، ولي برخورد ناپسند و عدم رضايت همسايه از انسان موجب بدکاري انسان مي باشد. 2. مناوي در توضيح حديث مي گويد: اگر همسايگان صالح تو را ثنا و ستايش گويند پس تو نيکوکاري، زيرا به گفته انسان بدکار و کافر و فاسق انسان نيکوکار نمي باشد. و هم چنين است اگر همسايگان تو، تو را بدکار تشخيص دهند. پس عمل تو غير صالح بوده لذا تو بدکار هستي. در اين بخش نويسنده قيد افراد صالح از همسايگان را افزوده است بنابراين مي توان گفت که اگر افراد صالح و نيکوکار از همسايگان انسان درباره فردي اظهار نظري کنند، مي توان به عنوان شاهد و گواه بر اعمال و رفتار ظاهري انسان به بدکاري و نيکوکاري وي سخن و گواهي آنان را پذيرفت. 3. ابن عساکر به سند خود از ابن مسعود نقل مي کند: که مردي آمد خدمت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و عرض کرد: يا رسول الله من چگونه نيکوکار باشم، حضرت فرمود: وقتي که همسايگان تو، تو را نيکوکار بدانند، پس آن موقع تو نيکوکار هستي. عرض کرد کي بدکار مي شوم: حضرت فرمود: زماني که همسايگانت تو را بدکار معرفي کنند، پس آن موقع بدکار هستي. بقيه نويسندگان نيز روايت را به اين دو صورت و با کمي اختصار نوشته اند. البته همان طور که گفته شد اين روايت در منابع اصلي حديثي شيعه يافت نشد. ولي در کل مي توان گفت اگر روايت از حديث سندي صحيح باشد بر اين معني دلالت دارد که انسان مومن و نيکوکار هيچ گاه همسايه خود را ناراضي نمي کند و بايد به اين نکته توجه داشته باشد که رضايت همسايه برابر با نيکوکار و خوب بودن انسان مسلمان است. البته نبايد از اين نکته غافل شد که ميزان خوب و بد بودن انسان در باطن را کسي جز خداوند نمي داند. آنچه که همسايه انسان مي تواند به آن از لحاظ خوب بودن و بد بودن شهادت داده و گواه باشد اعمال ظاهري و نحوه بر خورد شخص با افراد پيرامون خود است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه