چه کنیم تا گرفتار بخل نشویم ؟

بخل مانند تمام صفات رذيله، داراي درجاتي است. بعضي از مراحل آن به قدري ضعيف است كه ممكن است از ديد بسياري افراد، مخفي بماند. بعضي از مراحل آن به قدري آشكار است كه هر كسي، حتي كودكان نيز آن را درك ميكنند. بعضي افراد نسبت به اموال خود بخيلند. بعضي ديگر از آن هم فراتر رفته، نسبت به اموال مردم بخيلند. بعضي ديگر نيز از آن نيز فراتر رفته، هرگاه ببينند، افراد اموالشان را براي خودشان به طور گسترده مصرف ميكنند، ناراحت ميشوند و اين بدترين و عجيبترين نوع بخل است. از سوي ديگر، بعضي در امور مادي بخيلند و بعضي در امور معنوي، مانند كسي كه نسبت به علم و دانش ديگران بخل ميورزند. بعضي در موضوعات مهم بخيلند، مانند بخشيدن اموال زياد، در حالي كه بعضي در كوچكترين مسائل بخل ميورزند. بنابراين، بخل شاخه هاي متعدد و اشكال گوناگون دارد كه مؤمنان متقي بايد مراقب همه آنها باشند و با آن در تمام اشكالش مبارزه كنند تا به حريم قرب پروردگار راه يابند.اما پيشگيري و درمان بخل: براي درمان بيماريهاي اخلاقي همانند بيماريهاي جسماني بايد به سراغ ريشه ها رفت؛ زيرا تا ريشه ها نخشكند، بيماري هم چنان وجود دارد، هر چند به صورت موقت آثار آن زايل شود. از آن جا كه انگيزههاي بخل متعدد است، بايد ريشه يابي نمود؛ زيرا بعضي به خاطر علاقه زياد به شهوات دنيا، به اموال خود كه وسيله اي براي وصول به شهوات است، عشق ميورزند، به طوري كه حاضر نيستند كمترين چيزي در اختيار كسي بگذارند. اين افراد بايد به سراغ اموري روند كه اين عشق و علاقه را از ميان ميبرد. به عواقب دردناك شهوتراني و سرانجام دنياپرستان شهوتران بينديشند تا از آن باز ايستند و بدانند چه عواقبي دارند.انگيزه ديگر بخل آرزوهاي بلند است كه انسان را به جمع مال و بخل در مصرف دعوت ميكند. اگر انسان به ناپايداري دنيا و قطع آمال و آرزوها توجه داشته باشد و به كساني بنگرد كه جان خود را به وسيله حوادث گوناگون و بيماريهاي مرموز و بي مقدمه، از دست داده اند، داشتن آرزوهاي بلند را اشتباه دانسته و از بخل خويش ميكاهد. انگيزه ديگر بخل، عشق و علاقه به فرزندان و ثروت اندوزي براي آينده آنها است، در حالي كه خداوند متعال روزي آنها را نيز تضمين كرده است. اگر آنها دوستان خدا باشند، خدا آنها را تنها نميگذارد، و اگر از دشمنان خدا باشند، جمع مال براي كساني كه آن را ابزار گناه قرار ميدهد، كار نيكو و عاقلانه نيست. عامل ديگري كه به گفته بعضي از بزرگان علم اخلاق، شبيه درد بي درمان است، اين كه كه بعضي مال را به خاطر خودش دوست داشته و به آن عشق ميورزند و هميشه در جمع آوري آن ميكوشند و از خرج كردن آن وحشت دارند. آنها فراموش كرده اند كه مال وسيله اي است براي رسيدن به اهداف مادي و معنوي، اگر از آن استفاده صحيح نشود، با سنگ و چوب و آجر تفاوتي نميكند. راه ديگر مبارزه با بخل اين است كه شخص بخيل دندان روي جگرش بگذارد و از اموال خود ببخشد. هرگاه اين كار تكرار شود عشق به مال در وجودش شكسته خواهد شد، همانند افراد ترسو و كم رو اگر در ميدانهاي مختلف زندگي گام نهند و سخن بگويند، حالت ترس و كم رويي آنها از بين ميرود. يكي ديگر از راههاي درمان بخل و دوري از اين رذيله زشت اخلاقي، انديشيدن درباره تنفر و انزجاري كه مردم از بخيلان دارند و آنها را موجوداتي پست و كثيف ميدانند و احترامي كه براي انسانهاي سخاوتمند قائلند و آنها را انسان هايي برتر ميشمارند. همچنين انديشيدن در پيامدهاي سوء و آثار مرگبار بخل نيز تأثير فراواني در درمان اين صفت زشت دارد. در اين باره حضرت علي (ع) ميفرمايند: البخيل يبخل علي نفسه باليسير من دنياه و يسمح لوراثه بكلها؛ بخيل نسبت به خودش در مورد كمترين چيزي بخل ميكند، ولي همه آن را به آساني در اختيار وارثانش ميگذارد. در حديث ديگري، امام صادق (ع) فرمود: من برء من البخل نال الشرف؛ كسي كه از بخل پاك شود، به شرف و افتخار نائل ميشود. خلاصه اين كه انديشه در اين امور، انسان را از بخل بيزار ميكند، مخصوصاً با توجه به اين كه، روايات اسلامي بخل را با ايمان سازگار نميداند. .

پایگاه اطلاع رسانی استاد حسین انصاریان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/23

لینک کوتاه