آیا وظیفه دانشجو، شرکت در مسائل سیاسی است؟

به نظر مى رسد در هرشرایطى هر دانشجوى متعهد و با ایمان با سه وظیفه مهم روبه روست : 1 - جهاد علمى و تلاش پیوسته جهت شناخت هر چه بیشتر اسلام و معارف آن و محتویات دین در عرصه هاى مختلف و شناخت و درک درست مسائل سیاسى و اجتماعى . 2 - جهاد عملى در راستاى تقویت بنیان معنوى و ایمانى خویش از طریق ارتباط پیوسته با خدا , قرآن و پیشوایان دین . 3 - جهاد اجتماعى یعنى , تلاش در جهت گستراندن نور معنویت در محیط دانشگاه و تقویت بخشیدن به آگاهى , شعور و احساس دینى در دانشگاهیان . و به فرموده مقام معظم رهبرى : « به نظر من ، جوانان انقلابى دانشگاه - چون بحث دانشجو را داریم - سعى کنند خوب درس بخوانند خوب فکر و معرفتشان را بالا ببرند سعى کنند در محیط خودشان اثر بگذارنند فعال باشند ، نه منفعل روى محیط خودشان ، اثر فکرى و روانى بگذارند این شدنى است . یک جوان گاهى اوقات مى‌تواند مجموعه‌ى پیرامونى خودش را - کلاس را ، استاد را ، حتّى دانشگاه را - زیر تأثیر شخصیت معنوى خودش قرار بدهد . البته این کار با سیاسیکارى به‌دست نمى‌آید با معنویت به‌دست مى‌آید با صفا به‌دست مى‌آید با استحکام رابطه با خدا به‌دست مى‌آید . عزیزان من ! رابطه‌ى با خدا را جدى بگیرید . شماها جوانید به آن اهمیت بدهید ، با خدا حرف بزنید ، از خدا بخواهید . مناجات ، نماز ، نماز با حال و با توجه ، براى شما خیلى لازم است مبادا اینها را به حاشیه برانید . » همچنین مقام معظم رهبرى در دیدار اخیر خویش با دانشجویان و نخبگان علمى تأکید مى نمایند : « دانشگاه باید بهوش باشد . دانشجوى مؤمن و مسلمان و دانشجوئى که به کشورش علاقه‌مند است و دانشجوئى که به آینده‌ى کشور و آینده‌ى نسل خودش دلبسته است ، باید هوشیار باشد . بدانید اینها دارند طراحى میکنند البته شکست میخورند . من الان به شما عرض میکنم ، اینها در نهایت شکست میخورند اما درجه‌ى بیدارى و هوشیارى من و شما میتواند در میزان خسارت و ضررى که وارد میکنند ، تأثیر بگذارد . اگر هوشیار باشیم ، نمیتوانند صدمه و ضررى بزنند . اگر غفلت کنیم ، احساساتى بشویم ، بى‌تدبیر عمل کنیم ، یا خواب بمانیم و اینجور عوارض به سراغمان بیاید ، ضرر و زیان و هزینه بالا خواهد بود ولو در نهایت موفق نخواهند شد . . . . امروز جمهورى اسلامى و نظام اسلامى با یک جنگ عظیمى مواجه است ، لیکن جنگ نرم - که دیدم همین تعبیر « جنگ نرم » توى صحبتهاى شما جوانها هست و الحمدللَّه به این نکات توجه دارید این خیلى براى ما مایه‌ى خوشحالى است - خوب ، حالا در جنگ نرم ، چه کسانى باید میدان بیایند ؟ قدر مسلّم نخبگان فکرى‌اند . یعنى شما افسران جوانِ جبهه‌ى مقابله‌ى با جنگ نرمید . . . . مواظب باشید توى این قضایاى سیاسى کوچک و حقیر نبادا دانشگاه تحت تأثیر قرار بگیرد نبادا کار علمى دانشگاه متزلزل شود نبادا آزمایشگاه‌هاى ما ، کلاسهاى ما ، مراکز تحقیقاتى ما دچار آسیب بشوند حواستان باشد . یعنى یکى از مسائل مهم در پیش روى شما ، حفظ حرکت علمى در دانشگاه‌هاست . دشمنها خیلى دوست میدارند که دانشگاه ما یک مدتى لااقل دچار تعطیلى و تشنج و اختلالهاى گوناگونى باشد این برایشان یک نقطه‌ى مطلوب است هم از لحاظ سیاسى برایشان مطلوب است ، هم از لحاظ بلندمدت چون علم شما از لحاظ بلندمدت به ضرر آنهاست لذا مطلوب این است که دنبال علم نباشید . . . . شرط اصلى فعالیت درست شما در این جبهه‌ى جنگ نرم ، یکى‌اش نگاه خوشبینانه و امیدوارانه است . نگاهتان خوشبینانه باشد . ببینید ، من در مورد بعضى‌تان به جاى پدربزرگ شما هستم . من نگاهم به آینده ، خوشبینانه است نه از روى توهم ، بلکه از روى بصیرت . شما جوانید - مرکز خوشبینى - مواظب باشید نگاهتان به آینده ، نگاه بدبینانه نباشد نگاه امیدوارانه باشد ، نه نگاه نومیدانه . اگر نگاه نومیدانه شد ، نگاه بدبینانه شد ، نگاه « چه فایده‌اى دارد » شد ، به دنبالش بى‌عملى ، به دنبالش بى‌تحرکى ، به دنبالش انزواء است مطلقاً دیگر حرکتى وجود نخواهد داشت همانى است که دشمن میخواهد . شرط دیگر این است که در قضایا افراط وجود نداشته باشد . طبیعت جوان ، طبیعت تحرک و تندى است . . . . بنابراین توقع اینکه شماها مدبرانه و فکورانه فکر کنید و بدون تندروى ، بدون افراط و تفریط توى قضایا ، رفتار کنید ، توقع زیادى نیست . » ( 4 شهریور 1388 ) مقام معظم رهبرى از دانشجویان در جریان جنگ نرم به افسران جنگ عنوان کرده و فرمودند : در این جنگ نرم ، شما جوانهاى دانشجو ، افسران جوان این جبهه‌اید . نگفتیم سربازان ، چون سرباز . . . هیچگونه از خودش تصمیم‌گیرى و اراده ندارد و باید هر چه فرمانده مى‌گوید ، عمل کند . نگفتیم هم فرماندهانِ طراح قرارگاه‌ها و یگانهاى بزرگ چون آنها طراحى‌هاى کلان را مى‌کنند . افسر جوان در صحنه است هم به دستور عمل مى‌کند ، هم صحنه را درست مى‌بینید با جسم و جان خود صحنه را مى‌آزماید . لذا اینها افسران جوانند دانشجو نقشش این است . حقیقتاً افسران جوان ، فکر هم دارند ، عمل هم دارند ، در صحنه هم حضور دارند ، اوضاع را هم مى‌بینند ، در چارچوب هم کار مى‌کنند . در ادامه جهت کسب اطلاعات بیشتر مى توانید به مقاله « دانشجوى سیاسى , علیرضا محمدى {L= http://www.porseman.org/ =L} » مراجعه نمایید . بسمه تعالى دانشجوى سیاسى [ [ 26 پیشگفتار مشارکت سیاسى یکى از مهمترین و اساسى‌ترین مطالبات دانشجویى کشور است و مقام معظم رهبرى همواره بر ضرورت فعالیت سیاسى دانشجویان و شرکت فعال و مثبت آنان در مباحث سیاسى تاکید دارند . بر این اساس « تبیین دقیق سیاسى بودن دانشجو ، ضرورت و ویژگى ها و حدود آن در نظام اسلامى » ، موضوع اصلى نوشتار حاضر مى باشد . که در این زمینه تلاش مى شود از مباحثى پیرامون چیستى مشارکت سیاسى و عوامل و سطوح مختلف آن ، زندگى سیاسى دانشجویان و عوامل و زمینه هاى موثر برآن ، کارکردها و نقش دانشگاه و دانشجو ، آموزه هاى اسلامى پیرامون ضرورت و چگونگى مشارکت سیاسى و . . . استفاده شود . یکم . تبیین سیاسى بودن دانشجو دانشجوى سیاسى مطلوب در نظام اسلامى ، به کسى اطلاق مى شود که در دانشگاه به درجه بالایى از بینش و درک سیاسى رسیده و در قبال سرنوشت خود ، جامعه ومسائل سیاسى حساسیت لازم را داشته باشد . سیاسى بودن دانشجو بدین معناست که یک دانشجوى متعهد تنها نباید در محور مسائل فردى وشخصى خود متمرکز باشد . واز رویدادهاى جامعه وجهان غافل گردیده ونسبت به آن بى تفاوت باشد . بلکه باید با اصول و مبانى منطقى ومعقول به تحلیل حوادث و رویدادهاى جهانى و داخلى بپردازد و موضع مناسب و قاطع اتخاذ نموده و حساسیت لازم را دارا باشد . آنگونه که حضرت امام ( ره ) ، همواره از دانشجویان و دانشگاهیان انتظار داشتند که همچون ناظرى بصیر و آگاه ، هوشمندانه و متعهدانه عملکردها و تصمیم‌گیرى‌ها را مد نظر گیرند و با نقادى دلسوزانه خطا و لغزش احتمالى را گوشزد نمایند و همچون مشاوران و کارشناسانى امین ، مساعدت خویش را از دست‌اندرکاران و مجریان امور دریغ نکنند . همچنین در رخدادها و مراحل حساس و تعیین‌کننده‌اى همچون انتخابات ، همراه با دیگر بازوان فکرى جامعه ، با ارائه ملاک‌ها و معیارهاى صحیح ، مردم را براى مشارکت و حضور مؤثر در سرنوشت‌خویش مدد رسانند و در جهت‌گیرى‌ها و خلق بسترهاى اجتماعى ج فرهنگى تسهیل‌کننده راه تحکیم مقاومت ملى و انقلابى در برابر جهان‌خواران ، امت اسلام را حامى و هادى باشند و به مدد قدرت فنى و دانش خویش در تشخیص و افشاى ترفندهاى دشمنان ، لحظه‌اى درنگ به خود راه ندهند . [ [ 27 حضرت آیه الله خامنه‌اى نیز تصریح مى نمایند : « مسئولیت‌بزرگ دانشجویان بسیجى تحلیل درست ، بررسى کارشناسانه و ریشه‌یابى مسائل اساسى کشور و جهان اسلام و حضور هوشیارانه ، بانشاط و فعال در صحنه است . » [ [ 28 مشارکت سیاسى مهمترین و اساسى‌ترین خواست دانشجوى سیاسى ، مشارکت سیاسى است مشارکت سیاسى {L= (PoliticalParticipation =L} ) ، در اصطلاح سیاسى ، به معناى تلاش شهروندان ، براى انتخاب رهبران خویش ، شرکت موثر در فعالیت ها و امور اجتماعى و سیاسى و تاثیر گذاشتن بر صورتبندى و هدایت سیاست دولت ، مى باشد . [ [ 29 در واقع مشارکت سیاسى ، مجموعه اى از فعالیت ها و اعمالى است که شهروندان به وسیله آن ، در جست و جوى نفوذ یا حمایت از حکومت و سیاست خاصى هستند . [ [ 30 افراد یک جامعه به سه گونه مختلف با نظام سیاسى رابطه دارند . 1 بعضى صرفا به سائغه حمایت و حفاظت از دولت عمل نموده رفتار خود را بر اساس نیازها و تقاضاهاى حکومت تنظیم مى کنند و در واقع مشارکت حمایتى {L= (Supportparticipation =L} ) دارند 2 . برخى در تلاش براى اصلاح یا تغییر نظام یا حداقل تصمیم و جهت نظام حکومتى هستند 3 . و برخى دیگر نیز ، بر خلاف دو گروه فوق ، مواضع انفعالى {L= (Passive) =L} و یا بى طرفانه دارند . بعضى از نویسندگان سه نوع رفتار سیاسى فوق را به دو دسته عام مشارکت فعال و مشارکت انفعالى تقسیم کرده اند . [ [ 31 سطوح مشارکت سیاسى مشارکت سیاسى شهروندان ، مفهومى داراى سلسله مراتب است از سطوح متعددى تشکیل شده و تعیین کننده میزان شدت و ضعف مشارکت‌سیاسى افراد مى باشد . [ [ 32 در یک جمع بندى مهمترین این سطوح عبارتند از : 1 . راى دادن و شرکت در گزینش و انتخاب مسؤولین سیاسى و اجتماعى 2 آزادى بیان و شرکت در تشکل‌هاى فعال سیاسى و نقد و ارزیابى عملکرد نهادها ، مسؤولین و ساختار حکومتى 3 . نامزد شدن جهت پست‌ها و کرسى‌هاى سیاسى و فعالیت آزاد انتخاباتى 4 . دخالت و مشارکت در تغییرات و اصلاحات درون‌ساختارى 5 . اقدام و عمل براى تغییرات بنیادین نهادها و ساختارهاى نظام حکومتى . از آن‌جا که میزان تحقق سطح پنجم مشارکت‌سیاسى در مقایسه با سطوح دیگر بسیار اندک مى‌باشد و معمولا مشارکت‌سیاسى ، دخالت‌ها ، فعالیت‌ها و مشارکت‌هاى درون ساختار و نظام سیاسى است ، لذا واژه « مشارکت‌سیاسى » غالبا در یکى از چهار سطح نخست مشارکت‌به‌کار مى‌رود . [ [ 33 عوامل مشارکت سیاسى عوامل متفاوتى در میزان مشارکت‌سیاسى افراد و جوامع مختلف ، تاثیر گذار مى باشند . [ [ 34 بر اساس مدارک و شواهد فراوان ، مشارکت سیاسى در تمام سطوح ، بر طبق پایگاه اجتماعى - اقتصادى ، تحصیلات ، شغل ، جنسیت ، سن ، مذهب ، قومیت ، ناحیه و محل سکونت ، شخصیت و محیط سیاسى یا زمینه اى که در آن مشارکت صورت مى گیرد ، فرق مى کند . [ [ 35 این عوامل معمولا در محورهایى نظیر وضعیت اقتصادى ، سیستم سیاسى ، فرهنگ سیاسى ، آداب و رسوم و باورهاى دینى و مذهبى جمع بندى مى‌گردد . [ [ 36 دانشجویان و سیاست بررسى رابطه دانشجویان با سیاست و شناسایى عوامل و زمینه هاى موثر بر آن ، از ابعاد مختلف قابل تحلیل و ارزیابى است از دیدگاه مارکوزه ، هابرماس . فوکو ، دانشجویان داراى سه ویژگى و خصیصه اصلى هستند که مى‌توانند پتانسیل و ظرفیت جنبش‌هاى اجتماعى جدید باشند : . 1 خصیصه سنتى دانشجویان جوان هستند و جوانى براى خود ویژگى‌هایى دارد . عمده‌ترین ویژگى جوانى این است که جوانى سن هیجان‌ها و انرژى‌هاى متراکم است که مى‌خواهند این انرژى متراکم و هیجان انباشته را در جایى تخلیه کند و لذا سن دانشجویى سن مقتضى تحرک و حرکت‌هاى انقلابى است . . 2 ویژگى معرفتى چون دانشجو با معرفت‌ها و اطلاعات تازه سر و کار دارد و از لحاظ روشى نیز متُد انتقادى و تحلیلى را دنبال مى‌کند ، لذا به وضع موجود رضایت نمى‌دهد و با آن درگیر است . پرسشگر و انتقادگر است و این ویژگى باعث مى‌شود که دانشجو به عنوان محور اصلى تحرکات اجتماعى شناخته شود . . 3 دانشجو محافظه‌کار نیست کسانى مثل مارکوزه و دیگران مى‌گفتند که طبقات اجتماعى به علت وابستگى به کار ، شغل و درآمد ، محافظه‌کاراند اما دانشجو چون کار و اشتغال ندارد ، محافظه‌کار نیست آرمان‌خواه است و در راه آرمانش هزینه مى‌کند و به هزینه کردن ، راحت رو مى‌آورد . [ [ 37 از نظر اقتصادى و اجتماعى ، دانشجویان در جوامع معاصر گروههاى حاشیه نشینى هستند که در طى دوران دانشجویى جایگاهى در درون شیوه تولید و متن روابط اقتصادى جامعه ندارند و به عنوان نیروى کار فوق العاده آینده از منابع بخش عمومى یا بخش خصوصى ارتزاق مى کنند . از منظر اجتماعى ویژگى هاى زندگى دانشجویى عبارتند از : دور افتادگى از خانواده ، احساس گسیختگى و آزادى در انتخاب راه زندگى ، زندگى دسته جمعى در خوابگاهها ، زندگى نامطلوب جنسى و تراکم انرژى جنسى - حیاتى ، دور افتادگى از متن واقعى زندگى اجتماعى [ [ 38 . چنین شرایطى در کنار بهره مندى از سن جوانى توام با شور و هیجان و تحرک ، وارد شدن در جرگه روشنفکرى به دلیل آغاز به تحصیلات عالى و آشنایى نزدیک و نسبتاً نظام مند با مسائل اجتماعى و سیاسى ، بهره مند بودن از فرصت تحلیل هاى دسته جمعى خوابگاهى پیرامون شرایط اجتماعى و سیاسى داخلى و جهانى و . . . ، جنبش هاى دانشجویى را در وضعیتى قرار مى دهد که اغلب خصلتى آرمانگرایانه پیدا مى کنند . [ [ 39 اساساً نوع زیست دانشجویى به گونه اى است که زمینه اى مساعد براى پیدایش جنبش هاى اجتماعى ضد سنتى ، عدالت خواهانه و آرمانگرایانه ، پدید مى آورد . [ [ 40 در حقیقت تجمعِ بخشى از نیروهاى آگاه جامعه که از سطح تحصیلى نسبتا بالا و روحیه کنکاش و بررسى علمى برخوردارند ، وضعیت‌سیاسى ، اقتصادى ، فرهنگى و روند مناسبات اجتماعى را در معرض نقادى دانشجو و دانشگاه قرار مى‌دهد . ذهن نقّاد و حسّاس دانشجو ، وى را به تفکر و تامّل نسبت‌به مشکلات جامعه مى‌کشاند به این معنى که میزان مشکلات موجود در جامعه بر میزان شدت و یا کاهش انتقادها و اعتراض‌ها و فعالیت‌سیاسى دانشجویان تاثیر دارد . هر چه مشکلات اقتصادى ، اجتماعى ، سیاسى و فرهنگى بیشتر باشد ، میزان اعتراض‌ها و انتقادهاى دانشجویان نیز بیشتر و رادیکال‌تر خواهد بود و بر عکس ، چنانچه میزان مشکلات بزرگ در جامعه کمتر باشد ، جنبش‌هاى دانشجویى نیز اصلاحات و انتقادهاى محدودترى را خواهند داشت . [ [ 41 از منظر فرهنگى و سیاسى نیز در جوامعى که نظام ارزشى ، اجتماعى و سیاسى آنان آمیختگى تنگاتنگى با دین و آموزه هاى دینى داشته باشد ، و دخالت در سیاست را از وظایف فردى و اجتماعى بداند و نظام حاکم نیز بر مشارکت و حساسیت دانشجویان در امور سیاسى تاکید داشته و زمینه هاى مناسب را فراهم آورد دانشجویان انگیزه بیشتر و جدى ترى در قبال تحولات سیاسى داشته و بر ارتقاى کمى و کیفى مشارکت سیاسى آنان به شدت تاثیر گذار مى باشد . دوم . ضرورت سیاسى بودن دانشجو در مورد سیاسى بودن دانشجو و این که آیا لازم است دانشجو علاوه بر فعالیت هاى علمى و پژوهشى خویش ، مشارکت سیاسى داشته باشد سه تفکر وجود دارد : 1 . عده‌اى مخالف سیاسى بودن دانشجو و هرگونه فعالیت سیاسى او هستند . و به فرموده مقام معظم رهبرى : « در محیط دانشگاه ، بعضى‌ها حوصله حرکت ندارند مى‌گویند بگذار کارهاى را بکنیم ، درسمان را بخوانیم ، زودتر این ورق پاره را بگیریم و مثلاً دنبال کارى برویم . . . اینها مشمول . . . بیدارى ، خیزش و حرکتى که عنوان دانشجویى دارد نیستند . » [ [ 42 . 2 برخى دانشجوى سیاسى پیرو و کاملاً فاقد درک و بینش سیاسى را مى‌خواهند تا به عنوان ابزارى افکار آنها را در سطح دانشگاه تبلیغ کند و به اصطلاح به عنوان « توپخانه ومهمات سیاسى » [ [ 43 عمل نماید . ترویج کنندگان چنین تفکرى عموماً جریان هاى سیاسى ، احزاب و باندهایى هستند که تنها در صدد کسب قدرت ، به هر وسیله بوده و با استفاده از جایگاه مهم دانشگاه و موقعیت حساس دانشجویان ، اهداف نامشروع و غیرقانونى خود را حتى با نادیده گرفتن امنیت ومنافع ملى ، در جهت تضعیف نظام اسلامى و مردمى کشورمان تعقیب مى نمایند . 3 . دسته سوم با رویکردى واقع بینانه به جایگاه دانشگاه و دانشجو و نقش مهم آن در ساختارهاى اساسى کشور ، بر ارتقاى سطح بینش و تحلیل سیاسى دانشجویان ، حفظ استقلال و مشارکت سیاسى مناسب با نقش و کارکردهاى دانشجویى ، تاکید و اهتمام دارند . مهمترین دلایل در یک جمع بندى مهمترین دلایل ضرورت سیاسى بودن و لزوم مشارکت سیاسى دانشجو عبارتند از : یکم . آموزه هاى اسلامى در نگاه دینى و با مراجعه به نصوص و مبانى اسلامى ، مشارکت سیاسى و حساسیت به امور جامعه ، به عنوان یک حق ، وظیفه و تکلیف همگانى ، مورد اهتمام آموزه هاى دینى مبین اسلام مى باشد که در آموزه هاى متعددى نظیر مقام خلیفه الهى انسان ، بیعت با حاکم ، امر به معروف و نهى از منکر ، عنصر مشورت ، پاسخگوئى والیان و حاکمان به مردم و نظارت بر قدرت سیاسى و . . . ، تبیین گردیده است . [ [ 44 بر اساس جهان بینى اسلامى و آیه شریفه « اِنِّى جَاعِلٌ فِى الاَرضِ خَلیِفَه » [ [ 45 انسان ، جانشین خدا در زمین و موجودى آزاد و خود مختار است و این آزادى و اختیار آن گاه که با آگاهى و قدرت قرین گردد ، مسئولیت را به بار مى آورد . از این منظر انسان در برابر خدا ، خود ، انسان هاى دیگر و طبیعت مسئول است . شهید صدر در تفسیر آیه فوق مى نویسد : « خلافت انسان درقرآن ، در حقیقت شالوده حکومت انسان بر هستى است و حکومت میان مردم ، همه از ریشه همان خلافت سرچشمه مى‌گیرد . . . حق حاکمیت‌ملى نیز به عنوان خلیفه الله بودن انسان‌ها مى تواند مشروع و قانونى باشد . » [ [ 46 این مسئولیت از سویى سبب مى شود که انسان در قبال سرنوشت ، کمال و سعادت خویش احساس وظیفه کند و از سویى دیگر چون به تعامل و تاثیر و تاثّر خود با اجتماع واقف است خود را نسبت به اجتماع مسئول بداند . پیامبر گرامى اسلام ( ص ) مى فرماید : « اَلَا کُلُّکُم رَاعٌ وَ کُلُّکُم مَسئُولٌ عَن رَعیتِه شما همه ناظر و راهبر و نسبت به یکدیگر مسئول هستید . » علامه محمد تقى جعفرى ، آموزه دینى شورا و مشورت را نشانه جایگاه خاص مردم در تعیین سرنوشت‌شان مى داند . [ [ 47 برخى مفسرین نیز ، نقش اراده و اختیار انسان در تعیین سرنوشت‌سیاسى خویش را فراتر از بحث‌شورا ، به کلیه مباحث اجتماعى قرآن و فقه سیاسى تسرّى مى‌دهند . [ [ 48 از سوى دیگر ، مشروعیت‌حکومت دینى امرى الهى بوده و بستگى به قبول و نفى مردم ندارد اما در عین حال ، مقبولیت‌حکومت که از رهگذر رضایت عمومى و مشارکت همگانى در قالب بیعت مردم با رهبر جامعه محقق مى‌یابد ، همواره مورد اهتمام پیشوایان دینى بوده و در فقه سیاسى اسلام مورد توجه و بحث قرار گرفته است . [ [ 49 چنانکه حضرت على ( ع ) هنگام بیعت مردم با وى ، حق حاکمیت و تعیین حاکم را از حقوق اختصاصى و مسلم مردم عنوان نموده و مى فرماید : « اى مردم ! تعیین حاکم جزء حقوق شماست و کسى نمى‌تواند بر مسند حکومت‌بنشیند ، مگر آن که شما او را انتخاب کنید . من به عنوان حاکم ، تنها امین و کلید دار شما هستم . » [ [ 50 و حضرت امام ( ره ) نیز تصریح مى‌کند : « از حقوق اولیه هر ملتى است که باید سرنوشت و تعیین شکل و نوع حکومت خود را در دست داشته باشد . » [ [ 51 و بالآخره اینکه یکى دیگر از مهم‌ترین حقوق دولت‌بر مردم و از وظایف سیاسى افراد در جامعه ، مسؤولیت نظارت و نصیحت زمامداران و حکومت اسلامى است . [ [ 52 بنا براین از منظر دینى و با مراجعه به نصوص ومبانى اسلامى ، مشارکت سیاسى فعّال و حساسیت نسبت به سرنوشت خود و جامعه ، نه تنها یک حق ، بلکه یک تکلیف حتمى ، ضرورى و « ارزشى مطلوب » براى دانشجویان و عموم جامعه است . [ [ 53 دوم . حقوق اساسى اصول متعدد قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران مشارکت سیاسى آحاد مردم به رسمیت شناخت شده و راهکارهاى تحقق آن در نظر گرفته شده است . [ [ 54 چنانکه در اصل پنجاه و ششم قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران مى خوانیم : « حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او ، انسان را بر سرنوشت اجتماعى خویش حاکم ساخته است . هیچ کس نمى تواند این حق الهى را از انسان سلب کند ، یا در خدمت منافع فرد یا گروهى خاص قرار دهد و ملت این حق خداداد را از طرقى که در اصول بعد مى آید اعمال مى کنند » . دراصل ششم نیز آمده‌است : « در جمهورى اسلامى ایران ، امور کشور باید به اتکاى آراى عمومى اداره شود از راه انتخابات ، رئیس‌جمهور ، نمایندگان مجلس شوراى‌اسلامى ، اعضاى شوراها و نظایر اینها یا از راه همه پرسى » . و اصل بیست و ششم قانون اساسى این گونه مقرر مى دارد : « احزاب ، جمعیت‌ها ، انجمن‌هاى سیاسى و صنفى و انجمن‌هاى اسلامى یا اقلیت‌هاى دینى شناخته شده آزادند ، مشروط به این که اصول استقلال ، آزادى ، وحدت ملى ، موازین اسلامى و اساس جمهورى اسلامى را نقض نکنند . هیچ کس رانمى‌توان از شرکت در آنها منع کرد یا به شرکت در یکى از آنها مجبور ساخت . » سوم . کارکردهاى اجتماعى تبیین کارکرد هاى دانشگاه به عنوان یکى از مهمترین بخشهاى ساختار فرهنگى کشور و نقش که دانشجو در این زمینه به عهده دارد به خوبى مبین ضرورت مشارکت سیاسى دانشجویان مى باشد از دیگاه اندیشمندان علوم اجتماعى و سیاسى که به تبیین و بررسى ساختار هاى نظام اجتماعى کارکرد و رابط آن ها با یکدیگر پرداخته اند ، و به نظریه « ساختارگرا کارکردى » مشهور است دانشگاه کارکرد و نقش موثرى برسایر ساختار هاى جامعه ایفا مى نماید . چنانکه تالکوت پارسونز ، با ترسیم یک نظام سلسله مراتبى سیبرنتیک ، معتقد است که کارویژه نظام فرهنگى ، کنترل و نظارت از طریق تولید دانش و اطلاعات است که با ایفاى نقش فرهنگى مطلوب خویش ، نظام سیاسى را جهت دهى و هدایت نموده و براى نظام اقتصادى نیز قابلیت هاى لازم را تامین و نیروى انسانى مورد لزوم را تربیت کند و ظرفیت انطباق نظام را با محیط افزایش دهد . و براى نظام اجتماعى نیز الگو و راهنماى عمل خواهد بود . به عبارت دیگر کارکرد نظام اجتماعى ، حفظ انسجام و ثبات یک جامعه است و کارکرد نظام سیاسى تحقق اهداف تعهد آور یک نظام است و نظام اقتصادى به دنبال انطباق نظام با محیط اطراف مى باشد و دانشگاه محلى است که ظرفیت انطباق با محیط اعم از فیزیکى و اجتماعى را افزایش داده و موجبات تسلط و کنترل بر آن به منظور رفع نیازهاى انسانى را فراهم مى سازد . و همچنین نقش مهمى در اهداف سیاسى و استراتژى نظام سیاسى و تامین الگوى ثبات اجتماعى را برعهده دارد . [ [ 55 بر این اساس دانشگاه جزیره اى مستقل از جامعه نیست و ضمن تاثیرپذیرى از نظام سیاسى ، توانایى مهمى در تاثیرگذارى بخشهاى مختلف آن دارد . زمانى تحصیل کرده یک محیط علمى قادر خواهد بود براى سامان دادن به مدیریت نظام اجتماعى ، سیاسى ، اقتصادى و . . . کارایى علمى مطلوب و موثرى داشته باشد که همگام با کسب دانش هاى روز ، نسبت به موضوعات اساسى کشور و نحوه مدیریت آن ، حساسیت لازم را داشته باشد و از نزدیک با مشکلات و مسایل اجتماعى جامعه خود نیز آشنا شود و عملاً مشکلات را شناسایى کند . و راه رسیدن به این مقصود ، حضور و مشارکت فعال دانشجویان در دل اجتماع است و در صورت آگاهى از مناسبات فرهنگى ، اقتصادى ، اجتماعى و به تبع آن احساس مسئولیت براى هدایت جامعه و انسان است که نهایتاً یافتن راه درمان درد ها با استمداد از آموخته ها و تجربیات نظرى وعلمى براى دانشجو میسر مى شود . [ [ 56 از سوى دیگر یکى از کارکردهاى دانشجویان ، ایفاى نقش الگو براى هم سن وسالان خویش بوده و از توانایى قابل توجهى در تاثیرگذارى بر اطرافیان و خانواده هاى خود برخوردارند . و مهم تر آنکه بسیارى از دانش آموختگان دانشگاه ، وارد بازار کار ، عرصه اجرایى و مدیریتى کشور خواهند شد از این رو نوع رفتار و جهت گیریهاى آنان در قبال مسائل سیاسى کشور ، از اهمیت بسزائى برخوردار مى باشد . چهارم . توسعه و کارآمدى نظام امروزه مشارکت و همیارى در زمینه هاى گوناگون اجتماعى از ملاک هاى توسعه ، پیشرفت و کارآمدى نظام محسوب مى گردد . هر اندازه مردم و به خصوص طبقات تحصیل کرده ، در تصمیم سازى ها ، و تصمیم گیریها و به عهده گرفتن مسئولیت ها سهم بیشترى داشته باشند ، توسعه ، پیشرفت و کارآمدى بیشتر خواهد بود . ارتباط مشارکت سیاسى با بحث توسعه سیاسى به حدى است که برخى از متفکران ، پارامتر اصلى توسعه سیاسى را مشارکت سیاسى دانسته و بر این اساس نظام‌هاى سیاسى را تقسیم کرده‌اند . [ [ 57 سوم . ویژگیهاى دانشجوى سیاسى دانشجوى سیاسى مطلوب ، در جهت انجام مشارکت سیاسى خود در سطح دانشگاه و جامعه اسلامى از خصوصیات ممتازى برخوردار مى باشد برخى از ویژگى ها عبارتند از : 1 . کسب بینش و تحلیل سیاسى مشارکت سیاسى و حساسیت نسبت به امور سیاسى نیازمند داشتن بینش و آگاهى هاى سیاسى دقیق ، تحلیل صحیح و منطقى قضایا و تفسیر و تأویل رفتار شخصیت‌ها ، دولت ها و جریانات ، شرایط داخلى و بین المللى مى باشد . چنانکه امام على ( ع ) مى فرماید : « مَن عَرَفَ الاَیام لَم یغفل عَن الِاستِعدَاد [ [ 58 کسانى که آشنایى با شرایط و اوضاع زمانه دارند ، از فراهم کردن و کسب آمادگیهاى لازم غافل نمى شوند . » مقام معظم رهبرى نیزدر این زمینه مى فرماید : « یک نکته اساسى . . . که من همیشه در مواجهه با دانشجویان ، روى آن تکیه میکنم و آن ، پیدا کردن قدرت تحلیل مسائل و جریانهاى مهم کشور است . سیاست در دانشگاهها - که بنده همیشه روى آن تأکید کرده ام - به این معناست . ما دو کار سیاسى داریم : سیاست زدگى و سیاست بازى این یک جور کار است . این را من به هیچ وجه تأیید نمیکنم نه در دانشگاه و نه در بیرون دانشگاه بخصوص در دانشگاه . یکى هم سیاستگرى است یعنى حقیقتاً فهم و قدرت تحلیل سیاسى پیدا کردن که یکى از وظایف تشکلهاى دانشجویى این است . من تأکید میکنم ، تشکلهاى دانشجویى . . . نوع برنامه ریزى و کار را به کیفیتى قرار دهید که دانشجو قدرت تحلیل سیاسى پیدا کند هر حرفى را به آسانى نپذیرد و هر احتمالى را به آسانى در ذهن خودش راه ندهد یا رد نکند این قدرتِ تحلیل سیاسى ، خیلى مهم است . ما غالباً چوب این را خورده ایم نه ما ، بلکه ملتهاى دیگر هم بر اثر خطاها و خبطهایى در فهم سیاسى شان ، گاهى مشکلات بزرگى را از سر گذرانده اند . این ، یک مسئله مهم است . » [ [ 59 بر این اساس داشتن قدرت تحلیل سیاسى و قبل از آن آگاهى صحیح و دقیق از پدیده‌هاى اجتماعى و اتخاذ موضع آگاهانه ، صحیح ، بجا ، مناسب و برخاسته از مبانى اسلامى ، و عدم تبعیت از هواى نفس ، از دیگر ویژگى‌هاى دانشجوى سیاسى است . [ [ 60 2 . ارتقاى معرفت دینى و معنویت دانشجوى سیاسى همواره در صدد ارتقاى سطح معرفت دینى و معنویت خویش و محیط دانشگاه و جامعه است . از این منظر یک دانشجوى سیاسى وظیفه دارد تا پس از شناخت مبانى فکرى اسلام ، به خودسازى و تهذیب نفس خود که از مهمترین زمینه هاى رشد و توسعه سیاسى فرد و جامعه است ، بپردازد و پس از آن است که مى تواند به فرهنگ و جامعه خود ، خدمت کند . چنانکه مقام معظم رهبرى با تاکید بر « عمق بخشیدن به معرفت دینى » در بین دانشجویان » ، مى فرماید : « باید کار معرفتى عمیق انجام بگیرد . . . براى اینکه ما بتوانیم به این آینده هاى مطلوب برسیم ، احتیاج به نسل جوانِ باهمتِ پُرانگیزه ى مؤمنِ تلاشگرِ کاردانِ راه بلد داریم . یکى از شرایط اصلى اش مؤمن بودن و متقى بودن است اینکه مى گوییم تشکلهاى اسلامى و محیطهاى دانشجویى ، معارف و معرفت اسلامى را در خودشان عمق ببخشند ، براى این است که بتوانند این بار سنگین را بر دوش بگیرند و به منزل برسانند والّا نمیشود . این نکته و حرف اصلى ما با مجموعه هاى دانشجویى است . » [ 3 [ 61 . آرمانگرایى دانشجوى سیاسى به واسطه بیدارى و آگاهى دینى وخصیصه آرمان خواه خود ، همواره در پى زنده کردن آرمان‌هاى مقدس انسانى و اسلامى است . گاهى به واسطه گذشت زمان و ظهور نسل جدید ، ارزش هایى همچون عدالت‌خواهى ، آزادى‌خواهى و مساوات‌طلبى وبرابرى انسانى ، آزادى ، مبارزه با تبعیض و انحصارطلبى و استکبار ، کم‌رنگ و بعضا فراموش مى‌شوند ، در این جاست که دانشجوى سیاسى مى‌تواند ارزش‌ها و آرمان هاى مقدس را متذکر شده و جامعه را از حرکت‌هاى واپس‌گرایانه رهایى بخشد . بر این اساس رهبر معظم انقلاب ، دانشجویان و حرکت‌هاى دانشجویى را به آرمان‌گرایى رهنمون ساخته ، و چنین مى‌فرماید : « طبیعت دانشجو ، آرمان‌گرایى است باید هم آرمانگرا باشد . اگر آرمان‌گرا نباشد ، این حرکت متوقف خواهد شد . در زمینه علم هم باید آرمان‌گرا باشد . در زمینه جامعه و مسائل جارى خودش هم باید آرمان‌گرا باشد . اصلا آرمان‌گرایى جوان ، مایه پیشرفت است . اگر آرمان‌گرایى را در جوانان خفه کردند و کوبیدند و از بین بردند - یا زشت‌شمردند - اشکال بزرگى متوجه خواهد شد . این نباید باشد . » و در جایى دیگر تذکر مى دهند : « ممکن است دسترسى به یک آرمان میسّر هم نباشد ، اما رها کردن آن آرمان هم ، جایز نباشد . لذا نگاه آرمانىِ شما و توقعاتى که ناشى از این نگاه هست ، این براى ما مطلوب است این را میخواهیم و باید باشد . » [ 4 [ 62 . پرسشگرى و انتقاد بى تردید پرسشگرى و انتقاد سازنده لازمه تفکر ، پویایى و پیشرفت است . دانشجو در دانشگاه مى‌آموزد که در برابر هر چه مى‌شنود و مى‌بیند چون و چرا بگذارد . اما و اگر کند ، بپرسد و علت‌یابى کند . هر خواسته یا نکته‌اى را بى‌دلیل نپذیرد و با شک به امور بنگرد . دانشجو در دانشگاه فرامى‌گیرد که در مقابل هر رویدادى ، مکث و تامل کند . در پس هر حادثه ، ریشه‌ها و علل آن را ارزیابى کند و هر اتفاقى را تجزیه و تحلیل نماید . این روحیه ، که خصیصه ارزشمند اذهان زنده و فعال است ، به دانشجو هویت مستقل فکرى مى‌بخشد و او را در زمره قشر روشنفکر و منتقد جامعه قرار مى‌دهد . [ [ 63 از این رو دانشجوى سیاسى به عنوان فعالترین و حساس ترین عضو دانشگاه ، پرسشگر بوده و زبان انتقادى و طلبکارانه دارد . و به فرموده مقام معظم رهبرى « نبادا کسى تصور کند که اگر این زبان انتقادى حتّى یک کمى تلخ هم باشد ، حالا بنده که اینجا نشسته ام ، ناراحت خواهم شد ، نه اتفاقاً خودِ این زبان انتقادى هم برخاسته ى از همان نگاه و توقعات آرمانى است راضى نبودن به آنچه که داریم ، معنایش میل و گرایشِ رسیدن به آن چیزى است که نداریم و این درست همان چیزى است که ما میخواهیم . » [ [ 64 از این رو دانشجویان باید انتقادات و نظرات انقلابى خود را به دور از هر گونه مصلحت اندیشى و با صداقت کامل مطرح کنند ، زیرا اگر دانشجو مصلحت‌اندیش باشد ، مسئولین جامعه به طریق اولى در تصمیم‌گیرى‌هاى خود نیز مصلحت‌اندیش مى‌شوند . 5 . تولید علم ، نو آورى و خلاقیت با توجه به اهمیت توسعه علمى که مبناى توسعه پایدار و همه جانبه در کشور است ، وظیفه اول و حرفه اى دانشجوى سیاسى ارتقاى سطح علمى ، تحقیقاتى و پژوهشى مى باشد . دانشجو باید در مقام شناسایى و برجسته نمودن مطالبات و خواسته ها و نیازهاى واقعى جامعه بر آمده ، با استفاده از تحرک ، شادابى و پویایى دوران جوانى خویش در مسیر ارایه راه حل هاى علمى و خلق ایده هاى نو براى نیل به مطالبات و خواسته هاى مردم گام بردارند . مقام معظم رهبرى در این باره مى‌فرماید : « یکى از فرایض حتمى براى این نسل ، عبارت از تقویت بُنیه علمى کشور است . اگر علم نداشته باشیم ، اقتصادمان ، صنعتمان ، حتى مدیریت و مسائل اجتماعى مان عقب خواهد ماند . براى مقابله با آنها ( دشمنان ) علم لازم است . اگر بخواهید از لحاظ علمى پیش بروید باید جرأت نوآورى داشته باشید ، استاد و دانشجو باید از قید و زنجیر ، جزم‌گیرى تعریف‌هاى علمى القا شده و دائمى دانستن آنها خلاص شوند . . . آن وقتى که علم با هدایت ، ایمان و عواطف صحیح و معرفت روشن بینانه و آگاهانه همراه شود ، معجزه‌هاى بزرگى مى‌کند و کشور ما مى‌تواند در انتظار این معجزه‌ها بماند . » [ [ 65 بر این اساس حرکت در مسیر نظریه‌پردازى و نظریه‌سازى علمى ضرورت مى یابد . به عنوان نمونه لازم است تا روى موضوع عدالت اسلامى ، مفهوم ، مصداق و حوزه کاربردى آن نظریه پردازى و کار دقیق علمى انجام شود . و در این زمینه دانشجویان ضمن دعوت از افراد و کارشناسان مختلف اعم ازمخالف و موافق ، به دور از هرگونه جانبدارى و تعصب ، به بحث و جدال علمى و استدلالى بپردازند . 6 . هوشیارى و حساسیت یکى از رسالت هاى دانشجویان ، دقت و کند و کاو پیرامون پدیده هایى است که در دانشگاهها به صورت جریانى ، جناحى و غیر واقعى مطرح مى شود . دانشجوى سیاسى با هوشیارى ، صفا ، صداقت و فراست خود هدف از طرح برخى مسایل سیاسى و جریان سازى هاى انحرافى که به دنبال بى تفاوت نمودن دانشجویان ، یا کشاندن آنان به صف مخالفین و معترضین و تبدیل دانشجو به عنوان پیاده نظام جریان هاى سیاسى ، هستند را ، به خوبى در مى یابد و مواضع مناسب را اتخاذ مى نماید . رهبر فرزانه انقلاب در این زمینه مى فرمایند : « مجموعه هاى دانشجویى - که پایه ى اسلامى و پایه ى معرفتى دارند - در داخل دانشگاه ، کارى نکنند که رقابتهاى آنها یا معارضه هایى که به نام رقابت انجام مى گیرد ، به تضعیف قواى این مجموعه هاى مؤمن بینجامد . این مجموعه ها همدیگر را حفظ کنند . من نمى گویم همه یک جور فکر کنند ، همه یک جور سلیقه داشته باشند نه ممکن است ، نه لازم لیکن از معارضه و تضعیف یکدیگر جداً خوددارى کنند . امروز . . . دشمن به طور ویژه ، بر روى جریانهاى دانشجویى ، سرمایه گذارى مى کند تا بتوانند در محیطهاى دانشجویى نفوذ و رخنه کنند و براى خودشان سربازانى را در آنجا تدارک ببینند . این کار با نامهاى مختلف دارد انجام میگیرد . امروز سرویسهاى جاسوسى امریکا و اسرائیل حتّى حرفى ندارند که به تشکلهایى در دانشگاههاى ایران کمک مالى بکنند که این تشکل به حسب ظاهر ، وابسته ى به توده ایهاى سابقند . . . یعنى براى معارضه ى با جریان دانشجویى اصیل و سالم - که همان جریان اسلامى و پایبند به معنویت و مفتخر به ایرانى بودن خود است - حاضرند زیر هر نامى ، دانشجو را فعّال کنند زیر نام توده اى ، سلطنت طلب و نامهاى گوناگون . شماها باید متوجه باشید . » [ [ 66 7 . مستقل بودن از آنجا که در مشارکت سیاسى مباحثى نظیرکسب قدرت ، اعمال نفوذ و . . . مطرح مى‌باشد دانشجوى سیاسى بدون ملاحظه نفوذها و فشارهاى بیرونى و خواست مراکز قدرت ، هدف و مسیر خود را به صورت مستقل و متناسب با نقش و جایگاه دانشگاه شناسایى و ترسیم نموده و به اتخاذ سیاستها و خطمشى هاى خویش مى پردازد و اجازه نمى دهد تا گروه ها و افراد فرصت‌طلب ، فرصتِ نفوذ در دانشگاه و تغییر اهداف جریان هاى اصیل دانشجویى را پیدا نمایند . جریان اصیل دانشجویى با تکیه بر عوامل سنجیده و خودآگاه تنها به جوشش و پویایى درونى دانشگاه و پیشرفت و کارآمدى نظام اسلامى فکر نموده و سخنگو و نماینده منافع عمومى مردم مى باشد نه ابزار گروههاى سیاسى . بر این اساس دانشگاه به عنوان نهادى که متعلق به همه مردم است به هیچ وجه قابل مصادره توسط هیچ یک از احزاب و گروهها و جریانات سیاسى نیست . چرا که در این صورت دانشگاهها تبدیل به باشگاههاى سیاسى مى شوند . جریان اصیل دانشجویى که برخاسته از واقعیات و دانشگاه باشد به واسطه دارا بودن شجاعت ، صداقت و نجابت به هیچ وجه حاضر نخواهد بود که با گره خوردن با قدرت و ثروت ، منزلت ، اعتبار و نقش خود را تنزل دهد . [ 8 [ 67 . رعایت اصول اخلاقى و ارزشهاى دینى رفتارها ، نوع کنش و واکنش دانشجوى سیاسى براساس رعایت اصول اخلاقى ، ارزشهاى دینى ، احترام متقابل ، ادب سیاسى و عقلانیت مفاهمه‌اى که لازمه فرهنگ سیاسى مشارکتى دینى است ، مى باشد . در واقع ، رعایت اصول اخلاقى و ارزش هاى دینى ، حفظ حریم کرامت وجودى همه افراد مى باشد و از این رو لازم است تا رفتار سیاسى دانشجویان ، بر اساس نُرم ها و هنجارهاى اجتماعى و دینى ضابطه‌مند انطباق یابد . و از آنجا که قشر فرهیخته و دانشجوى ایرانى نیز برخاسته از متن چنین جامعه‌اى است مى‌توان احترام به اصول اخلاقى ، ارزش ها و باورهاى دینى و حرکت در این مسیر را از آنان در تمامى فعالیت هاى سیاسى و اجتماعى انتظار داشت . 9 . قانون مدارى حاکمیت قانون در تمامى ارکان نظام و سطوح مختلف جامعه ، از اهداف و آرمان هاى مهم دانشجوى سیاسى است ، بر این اساس یکى دیگر از ویژگى هاى دانشجوى سیاسى ، آگاه بودن از چهارچوبهاى قانونى و حقوقى فعالیت هاى سیاسى و رعایت این ضوابط در کلیه فعالیت هاى خویش مى باشد . بدیهى است التزام به رفتار قانونى از یک‌سو نمایانگر مشروع پنداشتن نظامها و از سویى حاکى از عقلانیت رفتارکنندگان است و هر نوع حرکتى خارج از ضوابط پذیرفته شده و قانونى ، نظیر خشونت و عدم تحمل سیاسى و . . . ، نه تنها با واکنش لایه ها و سطوح مختلف جامعه مواجه خواهد شد بلکه آثار زیان بارى را نیز براى دانشگاه ، مجموعه هاى دانشجویى و نظام اسلامى به دنبال خواهد داشت . بررسى حوادث تاریخى نیز به خوبى بیانگر این واقعیت است که بیشترین خطر و آفت براى نهضتهاى الهى و مردمى ، اقدامات غیر قانونى و افراط و تفریط هاست . از این رو نظام اسلامى همواره با حرکتهاى خودسرانه و غیر قانونى مخالف بوده و رهبر معظم انقلاب در این زمینه مى فرمایند : « بارها گفته ام ، باز هم تکرار مى کنم ، من معتقدم که جوان مملکت بایستى در همه میدان ها حضور و آمادگى داشته باشد ، منتها با انضباط ، این گونه حرکاتى که ملاحظه شد ، کسانى به دانشگاه حمله کنند ، ناشى از بى انضباطى است با هر نامى انجام بگیرد ، غلط و محکوم است . اگر با نام دفاع از دین هم انجام بگیرد ، غلط است اگر با نام دفاع از ولایت هم انجام بگیرد ، غلط است . مگر من بارها نگفته ام که در اجتماعاتِ کسانى که مخالفند هیچ کس نباید رفتار خشونت آمیز داشته باشد . چون این کار دشمن را خوشحال مى کند . . . » . [ [ 68 جمع بندى سیاسى بودن دانشجو و مشارکت سیاسى دانشجویان با توجه به مولفه هایى نظیر جایگاه ، نقش و کارکردهاى مهم دانشجو در سطح نظام سیاسى و جامعه از یک سو و توجه به آموزه هاى اسلامى پیرامون ضرورت و ضوابط مشارکت سیاسى و بالآخره حدود و مقررات قانونى ، تبیین و لزوم آن اثبات مى گردد . حد لازم سیاسى بودن به معناى حساسیت در برابر سرنوشت خود و جامعه خویش ، داشتن بینش و تحلیل سیاسى پیرامون مسائل داخلى و خارجى و جریان هاى موجود و در مرحله بعد تلاش فکرى و عملى براى بهبود و پیشرفت کشور از طریق فرایندهاى مختلف علمى و پژوهشى ، سیاسى ، فرهنگى و . . . مى باشد . از این رو « افراط کارى سیاسى » و یا « انفعال و بى تفاوتى سیاسى » مغایر حقوق ، وظایف و جایگاه دانشجو بوده و کاملاً با آموزه هاى اسلامى ، اصول نظام ، منافع و امنیت ملى ، استقلال ، توسعه و پیشرفت مادى و معنوى کشور در تضاد و ناسازگارى است . این موضوع را با سخن مقام معظم رهبرى در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکلهاى مختلف دانشجویى ، به پایان مى رسانیم : « مسئولیت شما سنگین است هم باید درس را بخوانید ، هم محیط سیاسى تان را بشناسید ، هم روى محیط سیاسى اثر بگذارید و هم خودتان را از لحاظ فکرى و روحى آماده کنید براى فردایى که بلاشک وزن این نظام متکى به معنویت - یعنى نظام جمهورى اسلامى - در معادلات جهانى بین المللى ، ده برابر امروز خواهد شد . مطمئن باشید که ما چنین روزى را در پیش داریم و شما جوانهاى امروز ، آن روز را خواهید دید . على القاعده آن روز ماها نیستیم اما شماها هستید و خواهید دید آن روزى را که وزن و ثقل و اهمیت جمهورى اسلامى در معادلات جهانى - چه از لحاظ سیاسى ، چه از لحاظ علمى و چه از لحاظ بیان افکار سازنده - ده برابر امروز است . باید خودتان را ان شاءاللَّه براى آن روز آماده کنید . » [ [ 69 [ [ 26 - علیرضا محمدى {L= ،http://www.porseman.org/ =L} [ [ 27 - . ک : جنبش دانشجویى ، امیدها و بیم‌ها ، عسگرى آملى ، پگاه حوزه شماره 106 . [ [ 28 - خلاصه بیانات مقام معظم رهبرى در دیدار جمعى از اعضاى بسیج دانشجویى دانشگاههاى سراسر کشور ، . 1379 / 11 / 25 [ [ 29 - . ک : فرهنگ علوم سیاسى ، على آقا بخشى ، تهران : نشر چاپار ، 1383 ، ص 522 . {L= [[30-LesterW.Milbrath.polticalparticipation،RandMc.Nallycollegepublishingcompany،1977،P.P2 =L} . ک : مفهوم مشارکت سیاسى ، داود فیرحى ، فصلنامه علوم سیاسى ، ش 1 ، ص . 44 [ [ 31 - حسین سیف زاده ، تحول از مشارکت منفعلانه به مشارکت فعالانه : تإمل نظرى ، فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسى ، تیرماه 1373 ، شماره 32 ، ص 165193 . [ [ 32 - . ک : مایکل رایش ، جامعه و سیاست ، ترجمه منوچهر صبورى ، تهران : سمت ، 1383 ، صص 124 - . 130 [ [ 33 - تاثیر مشروعیت در مشارکت‌سیاسى ، سید محمدناصر تقوى ، فصلنامه حکومت اسلامى ، ش 20 . [ [ 34 - . ک : مشارکت سیاسى : فرآیندها و برآیندها ، مرتضى شیرودى ، رواق اندیشه ، ش 41 . [ [ 35 - جامعه و سیاست ، پیشین ، ص 131 . {L= [[36-RobertE.Dows,PoliticalSociology,London,,1986P.P. =L} 296 [ [ 37 - جنبش دانشجویى و تأثیر بر تحولات اجتماعى ، سید عباس صالحى ، باشگاه اندیشه ، 1382 / 2 / 16 . [ [ 38 - . ک : جامعه شناسى سیاسى ، حسین بشیریه ، تهران : نشر نى ، 1378 ، ص 260 . [ [ 39 - تاریخ جنبش دانشجویى ایران ، دکتر محمد باقر خرمشاد ( مقدمه ) ، تهیه و تنظیم حسین قویدل معروفى ، انتشارات نجم الهدى ، 1385 ، ص 37 . [ [ 40 - جامعه شناسى سیاسى ، پیشین ، ص 261 . [ [ 41 - . ک : جنبش دانشجویى ، امیدها و بیم‌ها ، پیشین . [ [ 42 - بیانات مقام معظم رهبرى در جمع دانشجویان دانشگاه صنعتى شریف ، آذر 1378 . [ [ 43 - روزنامه شرق ، 16 آذر 1383 . [ [ 44 - . ک : دین و دولت ، على ربانى گلپایگانى نظام سیاسى اسلام ، محمد جواد نوروزى فصلنامه کتاب نقد ، ش 20 و 21 ، جامعه برین ، سید موسى میر مدرس مجله حوزه و دانشگاه ، ش 1 [ [ 45 - آیه 30 سوره بقره . [ [ 46 - جهت آگاهى بیشتر . ک : سیدمحمدباقر صدر ، خلافت انسان و گواهى انبیا ، ترجمه دکتر جمال موسوى ، تهران : انتشارات روزبه ، 1359 ، صص 1 - 10 . [ [ 47 - محمد تقى جعفرى ، حاکمیت‌خداوندى و حکمت اصول سیاسى اسلام ، مجموعه مقالات دهمین کنفرانس بین المللى وحدت اسلامى مجمع جهانى ، تهران : مجمع جهانى اهل بیت ، 1377 ، ص 314 . [ [ 48 - محمد حسین طباطبایى ، تفسیر المیزان ، ج 4 ، ص . 22 [ [ 49 - مبانى فقهى مشارکت‌سیاسى ، سید عبد القیوم سجادى ، فصلنامه علوم سیاسى ، ش 8 . [ [ 50 - مبانى حاکمیت مردمى در اسلام و اندیشه امام خمینى ( مجموعه مقالات حکومت دینى در اندیشه امام ) ، ج 1 ، ص . 367 [ [ 51 - امام خمینى ( ره ) ، صحیفه امام ، ج 3 ، ص 42 . [ [ 52 - . ک : مبانى فقهى مشارکت‌سیاسى ، پیشین . [ [ 53 - براى آشنایى بیشتر . ک : بررسى تتطبیقى نظریه هاى ولایت فقیه ، شریف لک زایى ، قم : پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى ، 1385 ، صص 139 - 181 مبانى دینى مشارکت سیاسى ، محمد منصورنژاد ، فصلنامه حکومت اسلامى ، ش 37 . [ [ 54 - . ک : اصول 1 ، 3 ، 6 ، 7 ، 19 ، 20 ، 21 ، 23 ، 24 ، 26 ، 27 و . . . [ [ 55 - جهت آگاهى بیشتر . ک : مدرنیته و نظریه هاى جدید علم سیاست ، سید حسین سیف زاده ، تهران : نشر دادگستر ، 1379 ، صص 149 ج 155 . [ [ 56 - خبرگزارى مهر ، گفت وگو با مهندس محمد رضا طورانى نایب دبیر مجمع اسلامى دانشجویان و دانش آموختگان ایران ، 05 / 07 / 1382 . [ [ 57 - عبدالعلى قوام ، توسعه سیاسى و تحول ادارى ، تهران : نشر قومس ، 1373 ، صص 12 - 8 . [ [ 58 - الحیاه ، محمدرضا حکیمى ، دفتر نشر فرهنگ اسلامى ، ج 1 ، ص 135 . [ [ 59 - بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکلهاى مختلف دانشجویى ، / 25 / 07 85 . [ [ 60 - . ک : شناخت و تحلیل سیاسى ، جواد منصورى ، مشهد : انتشارات آستان قدس رضوى ، 1372 . ، صص 120 ج 133 . [ [ 61 - بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکلهاى مختلف دانشجویى ، / 25 / 07 85 . [ [ 62 - بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکلهاى مختلف دانشجویى ، / 25 / 07 85 . [ [ 63 - جنبش دانشجویى ، امیدها و بیم‌ها ، پیشین . [ [ 64 - بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکلهاى مختلف دانشجویى ، / 25 / 07 85 . [ [ 65 - دیدار دانشجویان ، دانشگاه صنعتى امیرکبیر 79 / 2 / 9 . [ [ 66 - بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکلهاى مختلف دانشجویى ، / 25 / 07 85 . [ [ 67 - خبرگزارى مهر ، گفت وگو با مهندس محمد رضا طورانى ، پیشین . [ [ 68 - روزنامه جمهورى اسلامى ، بیانات مقام معظم رهبرى ، 22 تیر 1378 ، ص 2 . [ [ 69 - بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکلهاى مختلف دانشجویى ، / 25 / 07 85 . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه