چرا اميرالمؤمنين (ع)خطبه 219 را در نهج البلاغه ايراد مي نمايد؟

براي پاسخ اين سئوال، ابتدا متن و ترجمه اين خطبه را ذکر مي کنيم و سپس به شرح و تفسير آن مي پردازيم: لَقَدْ أَصْبَحَ أَبُو مُحَمَّدٍ بِهَذَا الْمَكَانِ غَرِيباً أَمَا وَ اللَّهِ لَقَدْ كُنْتُ أَكْرَهُ أَنْ تَكُونَ قُرَيْشٌ قَتْلَى تَحْتَ بُطُونِ الْكَوَاكِبِ أَدْرَكْتُ وَتْرِي مِنْ بَنِي عَبْدِ مَنَافٍ وَ [أَفْلَتَنِي أَعْيَارُ] أَفْلَتَتْنِي أَعْيَانُ بَنِي [جُمَحٍ‏] جُمَحَ لَقَدْ أَتْلَعُوا أَعْنَاقَهُمْ إِلَى أَمْرٍ لَمْ يَكُونُوا أَهْلَهُ فَوُقِصُوا دُونَه‏ «ابو محمد (طلحه) در اين مکان، غريب مانده است! به خدا سوگند، خوش نداشتم (نمي خواستم) قريش زير تابش ستارگان کشته و افتاده باشند! به خونخواهي، بر فرزندان «عبد مناف» دست يافتم (يعني قصاص خون شيعيان را نمودم)، ولي سرکردگان «بني جمح» از دستم گريختند. آنان براي کاري که اهليت آن را نداشتند سر برافراشتند و پيش از آن که به آن برسند گردن هايشان شکسته شد و سرکوب شدند. شرح و تفسير اميرمومنان علي ـ عليه السلام ـ اين خطبه را پس از پايان جنگ داخلي خونبار جمل ايراد فرموده است. آن حضرت از کشته شدن طلحه که در زمان پيامبر اکرم ـ صلّي الله عليه و آله وسلّم ـ از ياران آن حضرت بوده و اکنون رياست طلبي، او را به کشتن داده بود، اظهار تأسف مي کند. از کشته شدن عبدالرحمان بن عتّاب که پدرش (عتّاب) از ياران پيامبر اکرم به شمار مي رفت، ابراز تأسف فرمودند. به طور کلي اميرالمومنين علي ـ عليه السلام ـ از وقوع جنگ داخلي جمل ناخشنود بودند، همچنان که در اين خطبه از کشته شدن قريش اظهار تأسف کرده اند. باید توجه داشت که اگر در اینجا ، سخن از انتقام و خونخواهی امام (ع) به میان آمده است ، منظور اميرمومنان علي ـ عليه السلام ـ انتقام شخصي نبوده است ، بلکه انتقام از کشندگان شيعيان بوده است. بنابراين، انتقام گرفتن به منظور گرفتن حق و ياري آن، ناپسند نيست، ضمنا اميرمومنان علي ـ عليه السلام ـ در اين خطبه به بانيان اصلي جنگ جمل که همان بني عبد مناف (طلحه و زبير که از طرف مادر به عبد مناف منتهي مي شوند) بودند نيز اشاره کرده است. بزرگان بني جمح نيز کساني بودند که همراه عايشه درجنگ جمل شرکت کرده بودند و دو نفر از آنها يعني عبدالرحمان بن عتّاب و عبدالله ربن ربيعه کشته شدند و بقيه فرار کردند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه