طبق آیه 101 نحل که، ما هرگاه ایتی رااز راه مصلحت نسخ کرده وبه جای آن ایتی دیگررا آوریم منظور آیه های قران است یا نشانه های دیگر،چرا خداوند آیاتی را ولو به خاطر مصلحت بیاورد بعد آن را نسخ کند؟

2- منظور از" آیه" چیست؟ " آیه" در لغت به معنی نشانه و علامت است و در قرآن در معانی گوناگونی به کار رفته از جمله: 1- فرازهای قرآن که با نشانه‏های خاصی از هم تفکیک شده و به آیه معروف است چنان که در خود قرآن می‏خوانیم:" تِلْکَ آیاتُ اللَّهِ نَتْلُوها عَلَیْکَ بِالْحَقِّ" (بقره- 252). 2- معجزات نیز به عنوان آیه معرفی شده است، چنان که در مورد معجزه معروف موسی ع ید بیضاء می‏خوانیم: وَ اضْمُمْ یَدَکَ إِلی‏ جَناحِکَ تَخْرُجْ بَیْضاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ آیَةً أُخْری‏:" دستت را در گریبان تا زیر بغل فرو بر، به هنگامی که خارج می‏شود سفیدی و درخشندگی بی عیب و نقصی دارد و این معجزه دیگر است" (طه- 22). 3- به معنی دلیل و نشانه خداشناسی و یا معاد نیز آمده است، چنان که می‏خوانیم: وَ جَعَلْنَا اللَّیْلَ وَ النَّهارَ آیَتَیْنِ:" ما شب و روز را دو دلیل (برای شناسایی خدا) قرار دادیم" (سوره اسراء- 12).و در مورد استدلال برای معاد می‏فرماید: وَ مِنْ آیاتِهِ أَنَّکَ تَرَی الْأَرْضَ خاشِعَةً فَإِذا أَنْزَلْنا عَلَیْهَا الْماءَ اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ إِنَّ الَّذِی أَحْیاها لَمُحْیِ الْمَوْتی‏ إِنَّهُ عَلی‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ:" از نشانه‏های او این است که زمین را پژمرده و خاموش می‏بینی اما هنگامی که آب (باران) بر آن فرو می‏ریزیم به جنبش می‏آید و گیاهان آن می‏روید، همان کسی که زمین را زنده کرد مردگان را نیز زنده می‏کند، او بر همه چیز قادر است" (فصلت- 39).                         4- به معنی اشیاء چشمگیر مانند بناهای مرتفع و عالی، نیز آمده است، چنان که می‏خوانیم: أَ تَبْنُونَ بِکُلِّ رِیعٍ آیَةً تَعْبَثُونَ:" آیا در هر مکان مرتفعی بنائی می‏سازید و در آن سر گرم می‏شوید" (شعراء- 128).ولی روشن است که این معانی گوناگون در واقع همه به یک قدر مشترک باز گشت می‏کند و آن مفهوم" نشانه" است.اما در آیات مورد بحث که قرآن می‏گوید: اگر آیه‏ای را نسخ کنیم همانند آن و یا بهتر از آن را خواهیم آورد، اشاره به احکام می‏باشد، که اگر یکی نسخ گردد بهتر از آن نازل می‏شود، و یا اگر معجزه یکی از پیامبران منسوخ گردد به پیامبر بعد معجزه‏ای گویاتر داده می‏شود [1] اما در مورد حکمت نسخ: این مساله مخصوصا با توجه به قانون تکامل انسان و جامعه‏ها روشن تر می‏گردد که در روند تکاملی انسانها گاه برنامه‏ای مفید و سازنده است و گاه زیانبار و لازم التغییر، به خصوص در هنگام شروع انقلابهای اجتماعی و عقیدتی، لزوم دگرگونی برنامه‏ها در مقطعهای مختلف زمانی روشن تر به نظر می‏رسد.البته نباید فراموش کرد که اصول احکام الهی که پایه‏های اساسی را تشکیل می‏دهد در همه جا یکسان است، هرگز اصل توحید یا عدالت اجتماعی و صدها حکم مانند آن دگرگون نمی‏شود، تغییر در مسائل کوچکتر و دست دوم است.این نکته را نیز نباید فراموش کرد که ممکن است تکامل مذاهب به جایی برسد که آخرین مذهب به عنوان خاتم ادیان نازل گردد به طوری که دگرگونی در احکام آن بعدا راه نیابد[2] .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه