مهمترين درس هاي علمي ائمه اطهار (علیهم السلام) در زندگي سياسي و اجتماعي کدامند؟

ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ در زندگي خود اصولی را مد نظر داشتند: 1. اصل حفظ حدود الله؛ حضرت علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايند: اگر شب را بر روی خارهاي سعدان بيدار به سر برم و يا در غلها و زنجيرها بسته و کشيده شوم برايم محبوبتر است از اين که خداوند و رسولش را در قيامت در حالي ملاقات کنم که به بعضي از بندگان ستم کرده و چيزي از اموال دنيا را غصب نموده باشم. چگونه به کسي ستم روا دارم، آن هم براي جسمي که تار و پودش به سرعت سوي کهنگي پيش مي رود و مدتهاي طولاني در ميان خاکها مي ماند. امام حسين ـ عليه السلام ـ گويد: از پدرم از سيرة رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در خارج از منزل پرسيدم که چگونه بود، فرمود: ... دربارة حق کوتاهي نداشت و از آن تجاوز نمي کرد. 2. اصل کيفيت استخدام وسيله: ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ در تمام طول زندگي پر برکتشان هيچ گاه از اجراي اين اصل غفلت نورزيدند، حضرت علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: پس مرا نيافريده اند که خوردن خوراک هاي گوارا سرگرمم سازد. مانند چارپاي بسته که به علف پردازد. در اسلام همانگونه که هدف ها مقدس هستند و انسان بايد در انتخاب اهدافش رعايت اصول را بکند. در استخدام وسيله اي براي رسيدن به آن هدفها نيز بايد رعايت اصول را مد نظر داشته باشد. 3. اصل ميانه روي: امام علي ـ عليه السلام ـ دربارة پيامبر مي فرمايد: سيرة آن حضرت ميانه روي بود. متأسفانه انسان ها و بسياري از جوامع فاقد اين اصل در حيات خود بوده اند، لذا يا به دامن افراط افتاده و يا در دام تفريط غلطيده اند و از مسير صحيح و طريق کمال و هدايت خارج شده اند. 4. اصل زهد: امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: زهد کليد درب جهان آخرت و کليد خلاص شدن از آتش جهنم است. 5. اصل ساده زيستي: امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: به درستي که اهل تقوا کم خرج ترين مردم دنيا و پرکارترين آنها هستند. امام علي ـ عليه السلام ـ از توصيف خباب بن ارت مي فرمايد: «خداوند خباب بن ارت را رحمت کند که او از روي دليل اسلام آورد و از روي اطاعت خدا هجرت کرد و به زندگي ساده قناعت نمود و از خدا خشنود و در تمام دوران زندگي مجاهد بود»، 6. اصل تفکر و تدبر: امام حسن ـ عليه السلام ـ مي فرمايد:: «که از دايي ام هند بن ابي هاله خواستم که پيامبر را برايم توصيف کند گفت: رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ با غصه ها قرين و دائما متفکر بود، تفکر کليد روشنايي ها و مبدأ کسب بصيرت و دام علم و وسيله کسب معارف و حقايق است». 7. اصل استقلال: استقلال يعني ايستادگي بر پاي خويش و استواري به وجود خدا بدون وابستگي به غير. فضل بن ابي قرة گويد: «به مزرعه امام صادق ـ عليه السلام ـ رفتیم و او در حال کارکردن بود. گفتيم فدايت شوم اجازه بدهيد ما برايت کار کنيم، فرمود: خير بگذاريد خودم کار کنم زيرا دوست دارم خداوند مرا ببيند که به دست خود کار مي کنم و در جستجوي حلال با رنج و کوشش خود هستم». 8. اصل عزت: عزت به معناي آن حالت است که نمي گذارد انسان مغلوب گردد و شکست بخورد. 9. اصل عدم گرايش به تجملات: ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ ظاهر و باطن آنها يکي بود. خود را به آن چه که بودند مي نمودند. امري را خلاف واقع نشان نمي دادند و در هيچ موردي ظاهرسازي نمي کردند. خود بودند و الگوي خودي و بي تکلفي. 10. اصل نظم و انضباط: امام حسين ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: «از پدرم از وضع داخلي پيامبر سؤال کردم فرمود: چون به منزل مي رفت اوقات خويش را به سه جزء تقسيم مي کرد، قسمتي براي عبادت. قسمتي براي اهل بيت و قسمتي را براي خود اختصاص مي داد». 11. اصل صبر و استقامت: صبر به معناي صيقل روح است و انساني که استقامت مي ورزد به ميزان صبرش روحش صيقل مي خورد. و در او زمينه ترقي به کمالات و مقامات عاليه فراهم مي شود. 12. اصل رفق و مدارا: پروردگارم مرا به مدارا به مردم امر کرد آن سان که مرا به انجام واجبات امر کرد. در سيرة عملي ائمه ـ عليهم السلام ـ پر است از اين اصل که آن ها نسبت به پيروان خود انجام مي دادند. 13. اصل تکريم: سيرة ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ در برخورد با انسانها اين بود که آنها کريم بودند و در برخوردهايشان کريمانه. آنها صاحب کرامت بودند و اصل تکريم مردم، انسان تا کرامت نداشته باشد نمي تواند تکريم کند. 14. اصل عدم سازش: يعني همرنگ جماعت شدن و پيرو و همراه جريانها شدن و تن به باطل ندادن اين اصل در سيرة عملي ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ بسيار تأکيد شده است. 15. اصل عدم استرحام: استرحام يعني طلبيدن، خود را خرد کردن، زاري کردن در پيش مخلوق. و اين به اين معني نيست که انسان ها بي نياز از يکديگرند و کسي را به کسي حاجتي نيست، بلکه به اين معنا است که در مناسبات اجتماعي و در برخوردها، عزت انسانها حفظ و تن به استرحام ندهند. 16. اصل عدم انظلام: يعني زير بار ستم رفتن هرگز. ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ تن به ظلم نداده اند و اين امر به روشني در سراسر حيات آنها مشاهده مي شود. 17. اصل عدالت اجتماعي: انسان تشنه عدالت است و فطرت او خواهان آن و وجودش آشنا به آنها است. امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: عدالت شيرين تر از آبي است که به لب تشنه رسد، امام علي ـ عليه السلام ـ نمونه کامل عدالت بود. 18. اصل شورا: رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و ائمه هدي ـ عليه السلام ـ با وجود آنکه معصوم بودند و نيازي به مشورت نداشتند با اين حال مشورت مي کردند. 19. اصل اهتمام براي مستضعفان: ائمه ـ عليهم السلام ـ اهتمام ايشان براي مستضعفان است يعني با آن ها بودن و ايستادن در جبهه ايشان فقط کرامت آنها و تلاش براي زدودن محروميت ها و سير دادن آن ها به عزت حقيقي شان. 20. اصل مقابله با مستکبران: سيرة ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ مقابله با هرگونه تکبر و برتري جويي است. برخورد ائمه ـ عليهم السلام ـ با ستمگران زمان خود نمونه مقابله آنها با ستمگران است. 21. اصل مساوات: مردم چون دانه هاي شانه مساويند، امير مؤمنان بر موضع تقسيم بيت المال به مساوات ايستاد و آن مخالفت ها به همين سبب بود. 22. اصل اخوت: در واقع مؤمنان برادر يکديگرند پس ميان برادرانتان اصلاح کنيد. عقد اخوت حضرت ـ علي ـ عليه السلام ـ با پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ پس از ورود به مدينه. 23. اصل تعاون و مواسات: امام حسين ـ عليه السلام ـ در سيرة و روش شبيه ترين مردم به پيامبر بود سه بار در زندگي هر چه داشت حتي کفش و پاي افزار خود را به دو نيم تقسيم کرد و نيمي از آن را در راه خدا بخشيد. 24. اصل برپاداشتن حق و عدل: ابن عباس گويد: در ذي قار بر امام علي ـ عليه السلام ـ وارد شدم آن حضرت مشغول پينه زدن کفش خود بود چون مرا ديد فرمود قيمت اين کفش چند است؟ من گفتم بهايي ندارد. حضرت فرمودند به خدا سوگند اين کفش من محبوبتر است از حکومت بر شما مگر آنکه حقي را به پا دارم يا باطلي را دفع کنم. 25. اصل نصيحت و انتقاد: ائمة اطهار ـ عليهم السلام ـ هميشه ياران خود را نصيحت مي کردند. و اصول ديگري مثل توجيه اامور، پاي بندي به عهد و پيمان، توکل بر خدا در کارها، شرح صدر، رحمت و محبت، انضباط و جديت، رابطة با خدا و جلوگيري از سوء استفادة اطرافيان و وابستگان. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه