تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه
براي بهتر روشن شدن مسأله لازم است كه ابتدا دو واژة «خانقاه» و «بدعت» توضيح داده شود؛ سپس موضوع را مورد بحث و بررسي قرار داد كه آيا خانقاه ريشة اسلامي دارد و يا جزء بدعتهاي تصوف ميباشد. «خانقاه» محلي است كه درويشان در آن سكونت ميكنند و آداب و رسوم تصوف را اجراء مينمايند. اولين خانقاه براي صوفيان در رمله شام بوسيله فرمانرواي مسيحي ساخته شد. و گفته شده: قبل از آنكه صوفيه اسم خانقاه را براي محل عبادت خويش انتخاب نمايند منزلگاه طبقات مانوي نيز به همين عنوان خوانده ميشد. واژه «بدعت» از ريشة «بدع» به معناي پديد آمدن چيزي است كه سابقه نداشته باشد طريحي در مجمع البحرين در اين مورد ميگويد: «بدعت عبارت است از پديد آوردن چيزي در دين كه در قرآن و سنت ريشهاي ندارد. بدعت را از آن جهت بدعت ميگويند كه چون بدون آن كه صاحب شريعت آن مطلب را گفته باشد، در دين وارد گرديده است. از آنجا كه سابقه در دين نداشته آن را بدعت ميگويند.» پس بدعت عبارت است از صدور حكم و يا عمل به حكمي به عنوان حكمي شرعي و ديني، بدون آن كه آن حكم جزو شريعت بوده و يا از كتاب و سنت، براي وقوع آن حجت و دليلي وجود داشته باشد. با توجه به مطالب ياد شده از آنجايي كه «خانقاه» به قصد جايگاه عبادت و براي كمرنگ نمودن حضور مسلمين در مسجد به وجود آمده و موجب تفرقه بين مسلمين شده است و در هيچ يك از منابع اسلامي (قرآن و سنت) به آن اشاره نگرديده و در زمان رسول خدا (ص) و ائمه ـ عليه السلام ـ نيز چيزي به نام «خانقاه» وجود نداشته است؛ قطعاً از جمله بدعتهاي است كه تصوف در دين به وجود آوردهاند. زيرا مكان عبادت در اسلام «مسجد» است كه از اهميت و ارزش بسيار زيادي برخوردار ميباشد. تا جايي كه يك نماز در مسجدالحرام برابر با صد هزار نماز است و يك نماز در مسجد رسول خدا مساوي با ده هزار نماز و يك نماز در مسجد جامع مساوي است با صد نماز در جاي ديگر و يك نماز در مسجد محله برابر با بيست و پنج نماز است. در روايت آمده است كه: هر كه بنا كند مسجدي، هر چند كه مانند آشيانه قطاة باشد خداوند از براي او خانهاي در بهشت ميسازد. فقهاي عظيمالشأن شيعه به پيروي از مكتب اهل بيت ـ عليه السلام ـ حضور در خانقاه را ولو به قصد دعا و عبادت و اجراي مراسم مذهبي جايز نميدانند. فقيه عالي قدر شيعه آيت الله گلپايگاني (قدس سره) در جواب به كسي كه در خانقاه براي عبادت شركت مينموده، فرموده است: «واضح است كه معبد مسلمانان مسجد است و رفتن به خانقاه اگر براي اين باشد كه گمان كنيد آنجا خصوصيت و شرافتي بر ساير امكنه دارد بدعت و حرام است و علاوه اين تشكيلات، موجب تفرقه بين مسلمين و اختلاف و ضعف آنها ميشود و ذكرهائي كه در آنجا خوانده ميشود اگر سند و مدرك معتبر نداشته باشد خواندش به قصد ورود جايز نيست و اگر عبادت آن هم با عقايد حقه موافق نباشد خواندنش مطلقاً حرام است» همچنين رفتن به خانقاه جهت سوگواري ائمه اطهار ـ عليه السلام ـ و اقامه فاتحه براي اموات و منبر رفتن در آنجا جهت ختم فواتح و كمك به ساختمان خانقاه را ترويج باطل و جايز ندانسته است. نكته قابل توجه اينكه: مسجد كه محل عبادت و بهترين جايگاه براي تقرب بندگان بسوي خداوند متعال است از ديدگاه اهل خانقاه قدر و اعتباري ندارند چه اينكه بسياري از احكام شرعي در نزد آنان از اهميت برخوردار نيست. هر دو علت در خانقاه صوفيان وجود دارند زيرا ساختن خانقاه باعث ميگردد در ميان مسلمين تفرقه و پراكندگي ايجاد گردد و دو گروه شوند و با هم اختلاف نمايند و از اين اختلاف دشمنان اسلام سوء استفاده نمايند و به اهداف و اغراض شوم خويش دست يابند بيجهت نيست كه اولين خانقاه براي صوفيان به وسيله فرمانده مسيحي ساخته ميشود. و همچنين خانقاه محل تجمع دشمنان خدا و اسلام است چون بدعتهاي كه تصوف بوجود آوردهاند همه در خانقاهها صورت گرفتهاند و انحرافات اخلاقي خانقاه نشينان بر كسي پوشيده نيست تا جاي كه خود صوفيه به آنها اعتراف ميكنند: ملاي رومي در مثنوي وضعيت خانقاهها را اينگونه بيان داشته است: خـانقـاهي كو بود بهر مـــكان من نديدم يك زمان در وي آمان رو بمن آرند مشتي خــمر خوار چــشمها پر نطفه كف خايه فشار و انكه ناموسيت خود را زير زير غمزه دزدد ميــدهد مالش به ... خانقــه چون اين بود بـازار عام چون بود خـــر گله و ديوان خام خـر كجا نـاموس و تقوا از كـجا خر چه داند خشيت و خوف و رجا ملاي رومي ميگويد: ابلهان تعظيم مسجد ميكند در جفاي اهل دل جد ميكند آن مجاز است اين حقيقت اي خوان نيست مسجد جز درون سروران جامي در نفحات الانس از با يزيد نقل كرده كه او گفت: مردي پيش من آمد و گفت: كجا ميروي؟ گفتم به حج، گفت: چه داري؟ گفتم: دويست درم، گفت به من ده كه صاحب عيالم و هفت بار گرد من بگرد؛ حج تو اين است و از تو قبول كنند، چنان كردم و برگشتم». مطلب قابل توجه ديگر اينكه شباهتهاي بين خانقاه و مسجد ضرار وجود دارند كه قابل بحث و بررسي است. در زمان رسول خدا منافقين خواستند مسجد ضرار بنا كنند آيه 107 سوره توبه بر مذمت و كفر آنها اينگونه نازل شد: وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مَسْجِدًا ضِرَارًا وَكُفْرًا وَتَفْرِيقًا بَيْنَ الْمُؤْمِنِينَ وَإِرْصَادًا لِمَنْ حَارَبَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ وَلَيَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنَا إِلا الْحُسْنَى وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ؛ كساني هستند كه مسجدي ساختند براي زيان رساندن (به مسلمانان) و (تقويت) كفر و تفرقه افكني ميان مؤمنان و كمين گاه براي كسي كه از پيش با خدا و پيامبرش مبارزه كرده بود ...). در اين آيه مباركه علت ضرار بودن مسجدي كه منافقين خواستهاند بنا كنند دو چيز ذكر شده يكي تفرقه بين مسلمين و ديگري كمينگاه براي دشمنان خدا كه هاتف اصفهاني وضعيت خانقاهها را شناخته و اخطار ميدهد و ميگويد: «به خانقاه منه پا كه صوفيان مستند» عطار نيشابوري ميگويد: اندر ميان صفه نشينان خانقاه يك صوفي محقق پرهيز كار كو در نتيجه خانقاه صوفيان جايگاه بدعت گذاري در دين و محل تجمع انسانهاي بيبند و بار و بر پا نمودن مراسم خوشگذراني مانند رقص و آواز خواني و ديگر اعمال و رفتار خلاف شريعت است كه انسان از بيان آنها شرم دارد و به هيچ وجه مورد تأئيد دين مبين اسلام نميباشند و فقهاي عظيم الشان آن را از بدعتهاي صوفيه دانستهاند. .
تماس با ما
آدرس : آزمايشگاه داده کاوي و پردازش تصوير، دانشکده مهندسي کامپيوتر، دانشگاه صنعتي شاهرود
09111169156
info@parsaqa.com
حامیان
همكاران ما
کلیه حقوق این سامانه متعلق به عموم محققین عالم تشیع است.