در بین تمام موجودات عالم امکان ، انسان اشرف مخلوقات و گل سر سبد هستی است. البته به شرط آن که این موجود دو پای مشهور به انسان ،حقیقتاً نیز انسان بوده و شأن انسانی خود را حفظ نموده باشد ؛ و با سوء اختیار خود به مادون حیوان سقوط نکرده و مصداق « أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَل » نشده باشد. و در بین انسانها ، معصومین (ع) ــ اعمّ از انبیاء و اوصیای آنها و معصومینی که امام یا پیامبر نیستند. ــ از شرافت و برتری وجودی ویژه ای برخوردارند. و در بین معصومین (ع) ، چهارده معصوم (ع) شرف و برتری افزونتری دارند.

در بین تمام موجودات عالم امکان ، انسان اشرف مخلوقات و گل سر سبد هستی است. البته به شرط آن که این موجود دو پای مشهور به انسان ،حقیقتاً نیز انسان بوده و شأن انسانی خود را حفظ نموده باشد ؛ و با سوء اختیار خود به مادون حیوان سقوط نکرده و مصداق « أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَل » نشده باشد. و در بین انسانها ، معصومین (ع) ــ اعمّ از انبیاء و اوصیای آنها و معصومینی که امام یا پیامبر نیستند. ــ از شرافت و برتری وجودی ویژه ای برخوردارند. و در بین معصومین (ع) ، چهارده معصوم (ع) شرف و برتری افزونتری دارند. و در بین چهارده معصوم (ع) ، وجود ختمی درجات ، خلیفة الله مطلق ، حضرت احمد محمّد محمود ـ صلوات الله علیه و آله ــ جایگاه و پایگاه ممتازی دارد که احدی را به آن مقام راه نیست.امّا اشرف مخلوقات یعنی چه؟ و چرا برخی موجودات اشرف از برخی دیگرند؟ و چرا چهارده معصوم(ع) در اوج شرف قرار گرفته اند؟شرف به معنی بلندی و اشرف به معنی بلندترین است . و مراد از اشرف مخلوقات بودن پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت او ، این است که مرتبه وجودی آن حضرات ، از همه موجودات بالاتر و محیط بر آنهاست. به عبارت دیگر پیامبر (ص) و اهل بیت او بر همه موجودات اِشراف وجودی دارد. توضیح مطلب این که وجود یک حقیقت دارای مراتب است ؛ یعنی در عین اینکه یک حقیقت است ولی دارای مراتب گوناگون است ؛ مثل نور که یک حقیقت بوده ولی از حیث شدّت و ضعف دارای مراتب مختلف است. و هر مرتبه از وجود ، نسبت به مرتبه پایین تر از خود ، علّت و نسبت به بالاتر از خود معلول است. و مراد از بالا بودن مرتبه وجودی یک موجود ، این است که وجود آن موجود ، قویتر و شدیدتر از وجود مرتبه پایین تر از خود بوده ، بر تمام وجود آن احاطه دارد و تمام کمالات آن را داراست. با این بیان ، روشن است که وجود خداوند متعال بالاترین مرتبه وجود و محیط بر همه موجودات بوده و جامع کمالات همه آنهاست. بنا بر این ، معیار اشرفیّت موجودات ، مقدار نزدیکی وجودی آنها به خداوند متعال است . خداوند متعال کمال مطلق و قداست محض است ؛ لذا هر چه یک موجود ، از حیث وجودی به خدا نزدیکتر باشد به همان اندازه از کمال ، قداست و شرافت برخوردار خواهد شد.نسبت موجودات به خداوند متعال ، در سیر نزولی خلقت ، همواره ثابت است و تغییر نمی کند . یعنی اوّلین موجودی که از خداوند متعال ، صادر شده است ، در بین موجودات ، از بالاترین رتبه وجودی برخوردار است ؛ و او واسطه فیض است برای دومین موجودی که از خدا صادر شده است ؛ و بعد از او سومین موجود است ؛ و ... . هر چه این سیر پایین تر بیاید موجودات از نظر وجودی ضعیفتر می شوند؛ و آخر این سیر ، عالم مادّه است که ضعیفترین مرتبه وجود است. بنا به روایات اهل بیت (ع) در این سیر نزولی خلقت ، اوّلین موجودی که از خدا صادر شده است ؛ نور وجود پیامبر(ص) است. لذا او در سیر نزولی عالم ، نزدیکترین موجودات به خدا و واسطه فیض است نسبت به همه موجودات . بنا بر این ، وجود نوری آن حضرت ، در سیر نزولی عالم ،اشرف مخلوقات است . و بعد از نور قدسی آن حضرت ، نور علوی است ؛ و نور سوم نور فاطمی است و بعد از آن حوریّه نوریّه ، انوار مقدّسه یازده امام واقع شده و نور انبیاء سلف (ع) در پی انوار مقدّسه ایشان آمده است. امّا این امر ، به خودی خود ، دلیل نمی شود که وجود مادّی این بزرگواران نیز اشرف مخلوقات باشد. طبق آیه شریفه « وَ إِنْ مِنْ شَیْ ءٍ إِلاَّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ ــ و هیچ چیزی نیست مگر اینکه خزائن آن نزد ماست و ما آن را نازل نمی کنیم مگر به اندازه معیّن و معلوم»( حجر/ 21) ، وجود مادّی همه موجودات دنیوی و از جمله وجود مادّی آن بزرگواران ، از وجود نوری آنها نازل شده است ؛ ولی تا مرتبه پایین یک موجود ، در سیر تکاملی و صعودی با مرتبه نوری او متّصل نشده است ، از شرافت آن وجود نوری برخوردار نمی شود. مرتبه وجودی انسان در سیر نزولی عالم برتر از ملائک است ، ولی این دلیل نمی شود که تک تک انسانهای روی زمین برتر از ملائک باشند ؛ بلکه بسیاری از انسانها که به خدا ایمان نیاورده اند ، از حیوانات نیز پستترند. لذا خداوند متعال فرمود: «به یقین، بدترین جنبندگان نزد خدا، کسانى هستند که کافر شدند و ایمان نمى آورند. »( الأنفال/55 ). انسان موجودی مختار است ، لذا ممکن است با انتخاب غلط ، در سیر صعودی به اصل نوری خود نرسیده و از اصل خود به دور افتاده و در نتیجه اهل جهنّم شود. امّا بنا به روایات اهل بیت (ع) ، پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) در سیر صعودی نیز پیشاپیش همه موجودات قرار گرفته و به اصل خود واصل شده اند .بنا بر این ،وجود مادّی آن حضرات نیز به واسطه اتّصالی که به حقیقت نوری خود دارند از همان شرافت برخوردارند. این بزرگواران کسانی هستند که همه قوس نزول و صعود را یکجا از آن خود کرده و احاطه وجودی بر همه ممکنات دارند. لذا در وصف حضرت ختمی مرتبت گفته اند: « دو سر حلقه هستی تو به هم پیوستی.» و ایضاً گفته اند:« ز احمد تا احد یک میم فرق است ** جهانی اندر این یک میم غرق است.» .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه