در خصوص حي علي خير العمل و اينکه آيا اذان تعليمي از سوي پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ حاوي آن بوده يا نه؟ و علل حذف آن از سوي يکي از خلفا در اذان اهل سنت، نيز حقير را آگاه فرماييد؟

اذان شعار بزرگ اسلام هر آييني در هر عصر و زماني براي هدايت و دعوت مردم به وظايف فردي و اجتماعي، شعاري داشته است و اين موضوع در دنياي امروز به خوبي نمايان است مسيحيان در گذشته و امروز با نواختن صداي ناقوس، پيروان خود را به کليسا دعوت مي کنند، ولي در اسلام براي اين دعوت، از شعار اذان استفاده مي شود که به مراتب رساتر و حاوي محتواي کامل از دين اسلام است، شهادت به توحيد و رسالت و ولايت. چه شعاري از اين رساتر که با نام خداي بزرگ آغاز مي شود و به وحدانيت و يگانگي آفريدگار جهان و گواهي به رسالت پيامبر او اوج مي گيرد و با دعوت به رستگاري و فلاح و عمل نيک و نماز و ياد خدا پايان مي پذيرد. از نام خدا «الله» شروع مي شود و با نام خدا « الله» پايان مي پذيرد. جمله ها موزون، عبارات کوتاه، محتويات روشن، مضمون سازنده و آگاه کننده است. اذان از طريق وحي به پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ رسيد: امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: هنگاميکه جبرئيل اذان را آورد سر پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ بر دامان علي ـ عليه السلام ـ بود، جبرئيل اذان و اقامه را به پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آلهـ تعليم داد. هنگامي که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ سر خود را برداشت، از علي ـ عليه السلام ـ سئوال کرد: آيا صداي اذان جبرئيل را شنيدي؟ عرض کرد: آري، پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ بار ديگر پرسيد: آيا آن را به خاطر سپردي؟ علي ـ عليه السلام ـ عرض کرد: آري. پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود: بلال را حاضر کن و اذان و اقامه را به او تعليم ده. علي ـ عليه السلام ـ بلال را حاضر کرد و اذان و اقامه را به وي تعليم داد. اين واقعه در دو سال نخست هجرت، پس از تغيير قبله از بيت المقدس به سوي کعبه، تشريع گردند. بنابراين پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ کيفيت اذان را از طريق وحي دريافت کرد. کيفيت اذان و اقامه فقهاي شيعه بر اين مطلب اجماع دارند که مجموع جملات اذان و اقامه، سي و پنچ جمله (18 جمله اذان و 17 جمله اقامه) است و احاديث متعدد نيز بر اين مطلب دلالت دارند. يکي از فرازهاي اذان و اقامه « حيّ علي خير العمل» است که دو بار در اذان و دوبار در اقامه ذکر مي شود. اين فراز از اذان و اقامه در زمان پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و مدتي بعد از رحلت آن بزرگوار در اذان و اقامه ذکر مي شد و بلال، موذن پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ آن را در اذان مي گفت و ابن نباح اين جمله را در اذان مي گفت. هرگاه حضرت علي ـ عليه السلام ـ او را مي ديد، تحسين مي کرد. و تا به حکومت رسيدن عمر اين شعار پا برجا بود تا اينکه عمر در يکي از روزهاي ايام خلافتش به اين بهانه که اين جمله، مردم را در رفتن به جهاد (فتوحات) سست مي کند، دستور حذف آن را داد. از امام کاظم ـ عليه السلام ـ سئوال کردند چرا حيّ علي خير العمل را از اذان حذف کردند؟ امام فرمود: علت واقعي را مي خواهيد يا علت ظاهري را عرض کردند: هر دو راه مي خواهيم. امام فرمود: امّا علتي که در ظاهر بهانه کردند، اين بود که مردم در اثر اعتماد به نماز، جهاد را ترک نکنند و اما علت باطني (واقعي) آن اين بود که منظور از خير العمل، ولايت علي و اولاد معصوم اوست و آن کسي که دستور داد حيّ علي خير العمل از اذان برداشته شود، منظورش اين بود که هيچ گونه دعوتي و تشويقي به سوي ولايت انجام نگيرد. بنابراين هدف از حذف اين فراز حساس از اذان و اقامه در واقع مبارزه با اهل بيت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ بود. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه