دیوار برلین چه بود و جریان آن از ابتدا تا انتها چه بوده است؟

دیوار برلین که احداث آن نشانه آغاز و فرو ریختن آن نشانه پایان جنگ سرد و رویارویى ابرقدرت هاست براى مدت 28 سال در وسط شهر برلین برپا بود و این شهر را به دو قسمت شرقى و غربى تقسیم کرد . سال 1945 بلافاصله پس از جنگ جهانى دوم ، متفقین شامل آمریکا ، انگلیس ، فرانسه و شوروى که در این جنگ به پیروزى رسیده بودند کشور آلمان را به چهار بخش که هر کدام تحت کنترل یکى از آنها بود تقسیم کردند . سه بخش تحت کنترل آمریکا ، انگلیس و فرانسه بعداً یکى شدند و جمهورى فدرال آلمان که به عنوان آلمان غربى معروف بود را تشکیل دادند . در بخش تحت کنترل شوروى در 7 اکتبر 1949 یک دولت کمونیستى تشکیل شد که به جمهورى دموکراتیک آلمان یا آلمان شرقى معروف شد . با حاکم شدن مناسبات کمونیستى در آلمان شرقى شرایط اقتصادى و سیاسى آن به وخامت گرایید و نارضایتى گسترده مردم را در پى داشت . این ناراضیان بویژه در برلین شرقى به دنبال شرایط بهتر زندگى راه برلین غربى را در پیش گرفتند به طورى که براساس آمارهاى منتشره طى شش ماه اول سال 1961 تعداد 160 هزار نفر از برلین شرقى به برلین غربى پناهنده شدند . این امر موجب عصبانیت دولت آلمان شرقى و اتحاد جماهیر شوروى سابق و کشورهاى اقمارى آن شد . در پى این تحولات ، نیکیتا خروشچف ، نخست وزیر وقت شوروى ، به منظور جلوگیرى از سیل مهاجران آ لمان شرقى به آلمان غربى دستور ساخت دیوار برلین را صادر کرد . دولت آلمان شرقى تحت رهبرى « اریش هونیکر » در 13 اوت 1961 ساخت دیوار برلین را به عنوان « دیوار حافظ ضد فاشیست » آغاز کرد . این دیوار به منظور جدا کردن برلین شرقى و جمهورى دموکراتیک آلمان از برلین غربى با استفاده از سیم خاردار و موانع ضدتانک احداث شد . در این چارچوب خیابانها تکه تکه شد و موانع بر سر راه پیاده روها گذاشته شد . در اطراف این منطقه هم تانک ها تجمع کردند . خطوط مترو و قطارهاى محلى بین برلین شرقى و غربى متوقف و ارتباط تلفن این دو بخش نیز قطع شد . همچنین ساکنان برلین شرقى از ورود به برلین غربى منع شدند که این امر به دلیل این که حدود 60 هزار نفر از ساکنان برلین شرقى در برلین غربى کار مى کردند مشکلات زیادى به بار آورد . در 20 سپتامبر ، 1961 دولت آلمان شرقى منازل نزدیک این دیوار را تخریب کرد و کار احداث یک دیوار دائمى با مواد سخت را آغاز کرد که در پایان طول آن به 166 کیلومتر رسید . ارتفاع این دیوار 4 متر بود . بعد از آن یک مسیر نگهبانى ، یک راهگذر با دیده بان ها ، برج هاى دیده بانى ، سنگرهاى زیرزمینى و دیوار دوم بود . احداث دیوار برلین باعث شد تا مرز بین آلمان شرقى و آلمان غربى در 192 مسیر و خیابان که 97 مورد آن به برلین شرقى و 95 مورد آن به سایر مناطق آلمان شرقى منتهى مى شد قطع شود . در نقاط مرزى که براى عبور و مرور مورد استفاده قرار مى گرفت نیز ایستگاههاى بازرسى ایجاد شد که مهمترین آن گذرگاه ایستگاه بازرسى « چارلى » در بخش آمریکایى برلین غربى بود . در 17 اوت 1962 پیتر فیشر که قصد داشت در نزدیکى این منطقه از دیوار برلین بالا رود توسط نگهبانان کشته شد . این امر موجب آشوب در برلین غربى و نفرت ساکنان برلین غربى از آمریکایى ها شد . بر اساس گزارش هایى که به تازگى منتشره شده تحقیقات پژوهشگران آلمانى نشان مى دهد که در طول دوران جنگ سرد 125 نفر بر روى دیوار برلین کشته شده اند . این آمارها در یک گزارش دولتى آلمان با عنوانمرگ بر روى دیوار از 1961 تا 1989 ذکر شده است . قبلا تعداد کشته ها بر روى دیوار برلین 200 نفر ذکر مى شد . تحقیقات جدید همچنین نشان مى دهد که 93 مورد از قربانیان شهروندان آلمان شرقى بودند که قصد فرار داشته اند . 32 مورد دیگر نیز زمانى کشته شده اند که قصد فرار نداشته اند که شامل 8 نگهبانى که به طور اتفاقى کشته شده اند نیز مى شود . 62 مورد نیز خود کشى بوده که قربانیان نجات یافته اند . در اواخر دهه 1980 با آب شدن تدریجى یخ هاى روابط شرق و غرب و اجراى سیاست هاى گلاسنوست و پروسترویکاى میخائیل گورباچف در شوروى زمینه فروپاشى دیوار برلین فراهم شد . در واقع پایان عمر آلمان شرقى زمانى آغاز شد که دولت کمونیستى مجارستان درهاى خود را بر روى غرب گشود . از آنجا که مهاجرت بین کشورهاى کمونیستى ممنوع نبود ، در پى این رویداد ساکنان آلمان شرقى که مجاز به رفت وآمد به مجارستان بودند از طریق مجارستان و نیز چکسلواکى به آلمان غربى و سایر کشورهاى اروپاى غربى رفت و آمد مى کردند . هجوم گسترده ساکنان آلمان شرقى به آلمان غربى ، استعفاى اریش هونیکر و تظاهرات گسترده روزهاى دوشنبه مردم آلمان شرقى و حذف محدودیت مسافرت شهروندان آلمان شرقى توسط دولت جدید آن کشور در نهایت باعث شد تا در روز 9 نوامبر 1989 دیوار برلین خراب شود و تنها قطعات کوچکى از این نشانه جنگ سرد بین شرق و غرب به عنوان یادگار تاریخ باقى بماند . ( آشنایى با دیوار برلین ، على صباغیان همشهرى آنلاین ) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه