پیامبر (ص) خاصف النّعل را در مورد چه کسی به کار برد و دلیل آن چه بود؟

در سنن ترمذى آمده است که روزى پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) مشرکان قریش را مخاطب ساخت و فرمود: «لَتَنْتَهَنَّ اَوْ لَیَبْعَثَنَّ اللهُ عَلَیْکُمْ مَنْ یَضْرِبُ رِقابَکُمْ بِالْسَّیْفِ عَلَى الدّینِ قَدِ امْتَحَنَ اللهُ قَلْبَهُ عَلَى الاْیمانِ»; (یا از عقاید و کارهاى خلاف خود دست بردارید یا خداوند کسى را برمى انگیزد که با شمشیر، به خاطر دفاع از اسلام، گردن شما را مى زند; کسى که خداوند قلب او را بر ایمان آزموده و مملوّ از ایمان به خودش ساخته است.حاضران سؤال کردند: «آن شخص کیست؟». ابوبکر پرسید: «آن شخص کیست؟». عُمر پرسید: «آن شخص کیست؟»پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود: «هُوَ خاصِفُ النَّعْلِ»; (او کسى است که مشغول وصله کردن کفش است). این در حالى بود که پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) نعلین خود را به على(علیه السلام)داده بود تا آن را وصله کند[1]... همانطور که فرمودید خاصف النعل یعنی: «کسی که نعل و کفش را پینه می زده و آن را وصله می کند». در روایات بسیاری این بیان آمده است[2]. بیان در اینگونه روایات از نوع قرینه تطبیقی است که در آن با بیان مصادیق معنا، خود معنی مشخص می شود. به عبارت دیگر در اینجا قرینه، مبیّن مصداق است و با تطبیق کبری بر مصداق، معنی را تبیین می کند که منظور: حضرت علی بوده است.اما اینکه پرسیدید دلیل استفاده از چنین تعبیری چیست؟ این مسئله به نوع گویش و فرهنگ یک جامعه و محاورات عامیانه آنان باز می گردد. این همان چیزی است که پایه و اساس ادبیات فرهنگی یک جامعه را بوجود می آورد. قطعا زمان و مکانی که گوینده و شنوندگان در آن قرار دارند باتوجه به فصاحت زبان آنان تاثیر به سزایی در بکارگیری کلمات و جملات دارد. درک این امر با توجه به بعد زمانی حوادث صدر اسلام از زمان ما و اینکه فصاحت زبان عربی برای ما فارسی زبانان به خوبی قابل درک نیست، امری دشوار به نظر می رسد. در پایان و در مورد فضایل حضرت علی(ع) هم باید بگویم که این فضائل آنقدر زیاد است که حتی اگر کسی در یک مورد آن خدشه ای وارد نماید قطعا نمی تواند منکر سایر موارد شود. بدیهى است کار امام على(علیه السلام) هم در عصر پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) و هم در زمان خلافتش که ذکر آن در آغاز خطبه33 آمده است، به خاطر نشان دادن نهایت تواضع در برابر مردم و بى اعتنایى به دنیا و الگو قرار دادن ساده زیستی برای مسلمانان و مومنین بوده است. [1] با کمی تفاوت این حدیث در الاحتجاج على أهل اللجاج، ج 1، ص: 170(ترجمه احتجاج، جعفرى، ج 1، ص: 369) نیز آمده است. ؛ سنن ترمذى، جلد 5، صفحه 634 ؛ بحارالانوار، جلد 32، صفحه 300 ؛ احقاق الحق، جلد 6، صفحه 425 ؛ پیام امام علی(ع)، حضرت آیت الله مکارم شیرازی، جلد2، ص 303.[2] حدود شصت و یک مورد در کتب معتبر شیعی آمده است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه