چه ارتباطي ميان تصوف و تشيع وجود دارد؟ آيا امامان (علیه السلام) تصوف را تاييد مي كردند؟

در خصوص ارتباط تصوف و تشيع دو ديدگاه كلي وجود دارد: برخي مانند دكتر كامل مصطفي الشيبي در دو كتاب الطلة بين التصوف و التشيع و النزعات الصوفية في الفكر الشيعي معتقدند: اصلا تشيع منشا و پيدايش تصوف است و از اين رو براي تطبيق اصول و مسائل تصوف با عقايد شيعه، تلاش مي كنند. (1)گروهي نيز در برابر اين نظر مي گويند: تشيع و تصوف از يكديگر مجزا بوده، هيچ ارتباطي با يكديگر ندارند؛ بلكه همه امامان شيعي و هم انديشمندان تشيع، در برابر تصوف ايستاده اند. شخصيتي چون معروف الحسني بر اساس اين گرايش آراي دكتر كامل مصطفي الشيبي را در كتاب تشيع و تصوف به صورت جدي نقد كرده و عدم انتطباق آراي اين دو گرايش حكم داده است. (2) نظر گاه دوم معتقد است معارف شيعه با معارف باطنيان (عمده اي از اهل تصوف) درگير و مخالف بوده است! (3)با توجه به توضيحات گذشته، در پاسخ دهي به پرسش هاي قبل، نه ديدگاه اول صحيح است و نه ديدگاه دوم بلكه نظر گاه سومي وجود دارد كه مدعي است عرفان و تصوف در دل جريانات فكري تشيع رنگ و بوي ديگري يافته و اصول نظري و علمي خاصي منطبق بر آراي اهل بيت (علیه السلام) طراحي كرده است. البته اين گرايش در عصر ائمه (علیه السلام) نوعا به صورت زهدي راستين و معتدل و تحت اشراف آنان بود. از قرن هفتم به بعد شكل تكاملي خويش را طي كرده و شخصيت هايي چون ملاصدرا، حاج ملا هادي سبزواري، الهي قمشه اي ، شاه آبادي، سيد علي قاضي، آية الله بهجت و... در دامن خويش پرورانده است.توجه به اين نكته بايسته است كه تصوف شيعي با تصوف اهل سنت، تفاوت هاي فاحشي دارد. تصوف بيشتر اهل سنت، تنها برانگيخته از روح زهد و بيت عصمت (علیه السلام) و پيروي كامل از امام حي حضرت ولي عصر (عج) را مي افزايد مي شمارد. (4) از سوي ديگر برخي صوفيان اهل سنت در عين تاكيد بسيار بر ولايت اين مقام را در معصوم منحصر نمي كنند و از ديد آنان خواه از نسل عمر باشد و خواه از نسل علي (علیه السلام) تفاوت ندارد!پس امام حي قائم آن ولي است خواه از نسل عمر خواه از علي استمهدي و هادي وي است اي راه جو هم نهان و هم نشسته پيش رو (5)همين اختلاف در مصاديق ولايت، موجب اختلاف در ميان تصوف و تشيع مي شد و مانع از ورود شيعيان ـ كه پيروان امامان خود بودند ـ در مكتب هاي صوفيه و اظهار ارادت آنان به مشايخ صوفي بود. (6)پی نوشتها:1- نگا: دکتر کامل مصطفی الشیبی، همبستگی میان تصوف و تشیع، ترجمه دکتر علی اکبر شبابی؛ تشیع و تصوف تا آغاز سده ی دوازدهم هجری، ترجمه علیرضا ذکاوتی2- نگا: معروف الحسني، تشيع و تصوف، مترجم سيد صادق عارف.3- دين و عرفان، صص 46-58.4- ذهبيه، ص 117.5- مثنوي معنوي، دفتر 2، ابيات 817-818.6- نگا: نقد صوفي، صص 80-82، و التصوف الاسلامي، صص 69-81 .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه