آقا بزرگ تهراني که بود؟ زنده هستند؟ به درجه مرجعيت رسيده اند؟ چه تأليفاتي دارند؟

علامه محمد محسن منزوي معروف به «آقا بزرگ تهراني» کتاب شناس معروف جهان تشيع و عالمي بزرگوار و وارسته بود. وی با تحقيقات وسيع و مداوم خويش و به يادگار گذاشتن آثاري ارزشمند همانند «الذريعه» افتخار ملت ايران و جهان اسلام خصوصا شيعيان مي باشد. وي در سال 1293ق در خانداني پاکنهاد در محله پامنار تهران متولد شد. پدر وي حاج علي از تجار متدين و فاضل تهران بود و مادرش از زنان علويه و صالحه زمان خويش بود. محمد محسن پس از آموختن قرآن در سن هفت سالگي به مکتب رفت و به فراگیری ادبیات فارسي، ديوان شعر، پاره اي از علوم ديني و حساب پرداخت. در سن ده سالگي به خواندن ادبيات عرب و آموختن خط روی آورد و تا سال 1315 در تهران به تحصيل اشتغال داشت. از اساتيد ايشان درتهران مي توان به محمد حسين خراساني، ميرزا محمود قمي، سيد عبدالکريم لاهيجي نام برد. آقا بزرگ در سال 1315 عازم نجف اشرف شد و تحصيلات ديني خويش را ادامه داد و موفق شد به مرتبه اجتهادي فقه و اصول دست يابد و اجازه اجتهاد بگيرد. از جمله کساني که به ايشان اجازه اجتهاد دادند مي توان به آیات عظام ميرزا حسين نوري، ملا محمد کاظم خراساني، سيد محمد کاظم يزدي، شيخ الشريعه اصفهاني. اشاره کرد. وي سپس در سال 1329 به سامرا رفت و از محضر درس ميرزا محمد تقي شيرازي بهره برد. حدود 24 سال در سامرا زيست و در اين مدت به تحصيل و تحقيق و تدريس اشتغال داشت. سال 1354هجري دوباره به نجف رفت و تا پايان عمر (1389 هجري) در اين شهر مقيم بود. اين عالم بزرگوار سرانجام در سال 1389 هجري وفات يافت و در خانه اش در نجف اشرف به خاک سپرده شد. شخصيت استاد: هر چند تحقيق و پژوهش برنامه اصلي شيخ آقا بزرگ تهراني بود اما ايشان از انجام عبادات اسلامي و رياضت هاي شرعي و تهذيب نفس غافل نبود. اين عالم بزرگوار شب چهارشنبه هر هفته پياده از نجف به مسجد سهله (10 کيلومتري نجف) مي رفت و در آنجا به نماز و دعا و عبادت مي پرداخت. اين کار وي تا مدتي پس از رسيدن به سن 80 سالگي همواره ادامه داشت. سيد محمد حسيني جلالي که از نزديک با زندگي استاد آشنائي داشته مي نويسد: «او زندگي راستان را پيشه کرده بود و در مسير پرهيزکاري و درستکاري بود. فردي فعال و پر تلاش و باوقار و آرام و وارسته و پاک و در راه علم و دين فروتن بود. او را دوستدار انزوا و گوشه نشيني به دور از خود نمايي شناختم». تأليفات مرحوم آقا بزرگ تهراني علاوه بر اينکه در فقه و اصول به درجه اجتهاد رسيده بود؛ استاد بزرگ حديث و متخصصي آگاه و صاحب نظر درباره سلسله اسناد و روايات به شمار مي رفت. عمده فعاليت ايشان به کتاب شناسي شيعه اختصاص دارد. از مهمترين آثار و تأليفات ايشان مي توان به موارد ذيل اشاره کرد. 1. الذريعه الي تصانيف الشيعه: در اين کتاب 26 جلدي فهرست اسماء کتب شيعه از زمان پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم تا قرن 14 هجري ثبت شده است و در واقع بزرگ ترين دايرة المعارف کتب شيعه محسوب مي شود. اين کتاب در واقع مشهورترين و پر نشر ترين کتاب استاد مي باشد. 2. طبقات اعلام الشيعه: که به زندگي علماء شيعه که در زمان آقا بزرگ تهراني در قيد حيات بوده اند اختصاص دارد. 3. مصفي المقال استاد در اين کتاب به معرفي مولفان شيعي علم رجال پرداخته است. 4. المشيخه 5. ذيل المشيخه 6. اصول الفقه 7. الفقه 8. توضيح الرشاد و چندين اثر علمي و گرانقدر ديگر. نتيجه گيري: عالم بزرگوار شيعي آقا بزرگ تهراني از دانشمندان بنامي است که در کتابشناسي به خصوص کتاب شناسي شيعي به تحقيق و پژوهش پرداخته است و تأليفات ارزنده اي در اين خصوص و در زمينه هاي ديگر به جامعه علمي هديه کرده است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه