تفسیر آیه «الهیکم التکاثر *حتی زرتم المقابر» چیست؟

پرسشگر گرامی ؛ ازاین که مرکز را پاسخگوی سوالات خود انتخاب نمودید صمیمانه متشکریم و اهتمام شما به مسایل دینی واخلاقی قابل تقدر بوده وامیدواریم با کمک خداوند متعال پله های تقوا و ایمان را به نحو احسن بپیمایید. سورة التکاثر: «بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ , أَلْهَاکُمُ التَّکاثُرُ(1) حَتی زُرْتمُ الْمَقَابِرَ(2)» 1 - تفاخر و تکاثر شما را به خود مشغول داشته ( و از خدا غافل کرده ) . 2 - تا آنجا که زیارت قبرها رفتید ( و قبور مردگان خود را برشمردید ) . این سوره مردم را به شدت توبیخ می کند بر اینکه با تکاثر ورزیدن و مسابقه گذاشتن در جمع مال و اولاد و یاوران با یکدیگر از خدای تعالی و از سعادت واقعی خود بی خبر می مانند ، از تبعات و آثار سوء خسران آور این سرگرمی غفلت می ورزند . و ایشان را تهدید می کند به اینکه به زودی نتیجه سرگرمی های بیهوده خود را می دانند و می بینند ، و به زودی از این نعمت ها که در اختیارشان گذاشته شده بود تا شکرش را بجای آورند بازخواست می شوند ، که چرا در شکرگزاری خدا خود را به نادانی زدید ، و به کارهای بیهوده سرگرم کردید ، و چرا نعمت خدا را با کفران مقابله نمودید . « الهیکم التکاثر حتی زرتم المقابر  » در مفردات می گوید : کلمه لهو به معنای هر کار بیهوده و بی ارزشی است که آدمی را از کار مهم و پر ارزش باز بدارد ، وقتی می گویند : الهاه کذا معنایش این است که آن کار بیهوده وی را مشغول به خود کرد و از کاری مهم تر بازش داشت و در قرآن کریم آمده : الهیکم التکاثر . اما کلمه تکاثر و مکاثرة که اولی مصدر باب تفاعل ، و دومی باب مفاعله است ، هر دو به معنای آن است که جمعی در کثرت مال و اولاد و عزت با یکدیگر مبارات و مفاخره کنند . و در معنای مقابر گفته جمع مقبره است ، که - به کسره میم و فتحه آن - به معنای محل قبر است ، و در قرآن کریم آمده ، آنجا که فرموده : حتی زرتم المقابر و زیارت مقابر کنایه از مردن است . و بنا به معنایی که او کرده و بنابر آنچه به کمک سیاق فهمیده می شود معنای آیه این است که : تکاثر و مفاخرت شما در داشتن مال و زینت دنیا ، و مسابقه گذشتنتان در جمع عده و عده ، شما را از آنچه واجب بود بر شما بازداشت ، و آن عبارت بود از ذکر خدا ، در نتیجه عمری را به غفلت گذراندید ، تا مرگتان فرا رسید . بعضی آیه را چنین معنا کرده اند که : مباهات کردن و افتخار نمودن به کثرت نفرات ، شما را به خود مشغول نموده ، عمری را به این کار لغو گذراندید که این عده بگویند رجال ما بیشتر است ، و آن عده دیگر بگویند ما بیشتریم و به این هم اکتفا نکردید تا آنکه به سر قبر مردگان خود رفته ، عدد آنها را به عدد زنده هایتان افزودید ، و به مردگان بیشتر خود مباهات کردید . و اساس این معنا روایاتی است که در شان نزول سوره وارد شده ، که دو قبیله از انصار با یکدیگر تفاخر می کردند به داشتن مردانی از زندگان و در آخر از مردگان ، و در بعضی دیگر آمده که این جریان در مکه اتفاق افتاد ، بنی عبد مناف با بنی سهم مفاخرت کردند ، و به مفاخرت داشتن نفرات زنده اکتفا ننموده ، در آخر مردگان را هم به حساب آوردند ، و سوره مورد بحث در شان آنان نازل شد . ترجمة المیزان ج : 20ص :602 ( الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ ) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه