تخمین زمان مطالعه: 2 دقیقه
«تکبّر» در لغت؛ به معنای خودبرتربینى و بزرگی فروختن به دیگران است.[1] در اصطلاح اخلاق؛ تکبّر بدین معنا است که آدمى خود را بالاتر از دیگرى ببیند، و معتقد شود که بر غیر، برترى و رجحان دارد، و دیگری را کوچک شمارد.[2] به دیگر سخن؛ اساس تکبّر این است که انسان از اینکه خود را برتر از دیگرى ببیند احساس آرامش کند. بنابراین، تکبّر از سه عنصر تشکیل میشود: نخست اینکه براى خود مقامى قائل شود، دیگر اینکه براى دیگرى نیز مقامى قائل شود و در مرحله سوم مقام خود را برتر از آنها ببیند و احساس خوشحالى و آرامش کند.[3] از همینرو؛ تکبّر با عُجب تفاوت دارد، در عجب هیچگونه مقایسهاى با دیگرى نمیشود، بلکه انسان به خاطر علم یا ثروت یا قدرت و یا حتّى عبادت، خود را بزرگ مى بیند، هر چند فرضاً کسى جز او در جهان نباشد، ولى در تکبّر حتماً خود را با دیگرى مقایسه میکند و برتر از او میبیند.[4]«کبر و تکبّر»؛ گاه به آن حالت نفسانى که در بالا اشاره شد گفته میشود و گاه به عمل یا حرکتى که ناشى از آن است؛ مثلاً چنان مینشیند یا راه میرود و یا سخن میگوید که نشان میدهد خود را برتر از همه اطرافیانش میبیند، این اعمال و حرکات را نیز تکبّر مینامند.پی نوشتها :
[1]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 5، ص 129، دار الفکر، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق؛ فرهنگ لغت عمید، واژه «تکبر».[2]. نراقی، ملا محمد مهدی، جامع السعادات، ج 1، ص 380، اعلمی، بیروت، چاپ چهارم، بیتا؛ فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى ، المحجة البیضاء فى تهذیب الإحیاء، ج 6، ص 233، مؤسسه النشر الاسلامى ، قم، چاپ چهارم، 1376ش؛ امام خمینی، شرح چهل حدیث ، ص 79، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، دفتر قم، چاپ بیستم، 1387ش.[3]. مکارم شیرازى، ناصر، اخلاق در قرآن ، ج 2، ص 43 – 44، مدرسه الامام على بن ابى طالب(ع)، قم، چاپ اول، 1377ش؛ ر.ک: المحجة البیضاء فى تهذیب الإحیاء، ج 6، ص 233.[4]. ر.ک: نراقی، ملا احمد، معراج السعادة، ص 287، هجرت، قم، چاپ ششم، 1378ش؛ اخلاق در قرآن، ج 2، ص 44؛ شرح چهل حدیث، ص 82؛ «راه مقابله با عجب و خود بینی در مسیر سیر و سلوک»، سؤال 15594.[5]. جامع السعادات، ج 1، ص 380؛ اخلاق در قرآن، ج 2، ص 44. .
پرسمان دانشگاهیان
تماس با ما
آدرس : آزمايشگاه داده کاوي و پردازش تصوير، دانشکده مهندسي کامپيوتر، دانشگاه صنعتي شاهرود
09111169156
info@parsaqa.com
حامیان
همكاران ما
کلیه حقوق این سامانه متعلق به عموم محققین عالم تشیع است.