بررسی دقیق ( واقعه کربلا ) بروشنی نشان می دهد که در ( قیام امام حسین ) نیز انگیزه های مردمی و مترقی ، بسیار اندک بوده اند .

در وقایع تاریخی لازم است که انسان تحلیل و بررسی دقیقی داشته باشد تا گمراه نگردد. و این در پرتو رعایت نکاتی چند است که یک اثر از جایگاه تحقیق برخودار می شود. مثلاً:1- روایاتی که بدانها استناد شده است از اعتبار برخوردار باشند که بحث فنی و علمی آن در علم رجال و اصول آمده است و ما به جهت اختصار از بیان آن صرف نظر می کنیم. 2- برای استناد یک چیزی به شخصی باید به تمام حالات و تمام کلام یک شخص توجه نمود مثلاً نمی توان گفت که قرآن فرموده نماز نخوانید(لاتقربوا الصلاة) چون در ادامه ی این جمله  آمده که ( و أنتم سکاری ) یعنی در حال مستی و علاوه اگر این ادامه هم وجود نمی داشت این جمله با جملات دیگری که می فرماید: أقیموا الصلاة منافات می داشت و لذا می بایست حمل شود که در حالت خاصی نماز نخوانید. گفته شد که امام حسین(ع) روابط دوستانه ای با معاویه داشته است؟ جواب این است که روابط امام بر اساس عهدی است که امام حسن(ع) با معاویه بسته بود و امام حسین(ع) بدان احترام می گذاشت، اگر دو کشوری که درحال جنگ بودند صلحنامه ای را امضاء کنند، آیا عدم نقض آن دلیل بر آن است که عمل کننده ی بر تعهد کشته مرده ی طرف مقابل است و در همین راستاست استقبال امام حسین(ع) از معاویه در سفرهایش به مکه و مدینه، زیرا عدم حضور نوعی موضعگیری و جبهه گیری تلقی می شد و بهانه ای می شد در دست معاویه تا... شما این جمله را از اخبار الطوال نقل کرده اید که:           (امام اولین کسی بود که معاویه را در آغوش گرفت) در حالیکه ما به چنین سخنانی در آن کتاب برخورد نکردیم. بله در آن کتاب روایاتی است که ما عین آن را برای شما نقل می کنیم تا به علت انعقاد قرارداد صلح و رعایت آن از طرف امام حسن(ع) و امام حسین(ع) پی ببریم. حجر بن عدی از امام حسن(ع) خواست که قیام نماید و قرارداد صلح را زیر پابگذارد، امام در جوابش فرمود:من دیدم میل و رغبت بیشتر مردم بر صلح است و جنگ را خوش نمی دارند و دوست نمی دارم آنان را به کاری که ناخوش دارند مجبور کنم و برای این صلح کردم که شیعیان مخصوص ما از کشته شدن محفوظ بمانند و مصلحت دیدم این جنگها را به هنگام دیگری موکول کنم و خداوند متعال را هر روز شأنی است، حجر از نزد امام حسن(ع) بیرون رفت و به خدمت امام حسین(ع) رسید و خواسته اش را مطرح کرد امام حسین(ع) فرمود: ما بیعت کرده و پیمان بسته ایم و راهی برای شکستن بیعت ما نیست) [i] . و در قضیه ی دیگری فرمود: تا هنگامی که معاویه زنده است باید هر یک از شما خانه نشینی را انتخاب کنید. آیا این دلیل بر دوستی است یا این که شرایط برای قیام آماده نیست. اگر امام حسن(ع) و امام حسین(ع) روابط دوستانه ای با معاویه داشتند چرا معاویه برای قتل دوستش دسیسه چینی می کند [ii] و چرا وقتی خبر شهادت امام حسن(ع) را می شنود اظهار خوشحالی می نماید. [iii] و چرا مروان اقرار می نماید که به آن امام(ع) ظلم کرده است. [iv] شما دریافت عطایا را دلیل بر داشتن رابطه ی دوستانه گرفته اید؛ با فرض پذیرش آنچه اخبارالطوال آورده است در قرارداد صلح آمده که امام حسن(ع) همه ساله خراج اهواز را دریافت کند و امام حسین(ع) دومیلیون درهم، اما باید توجه داشت که استفاده از امکانات مالی برای پیشبرد اهداف اسلامی حق امام حسن(ع) وامام حسین(ع) بوده است، و اگر در شرایطی امام نتواند از تمام امکانات انسانی و مالی و .. استفاده نماید به قدر امکان و قدرت، واجب است که آنرا برای خود تحصیل نماید و لذا در قرارداد صلح آمده که خون شیعیان امام از طرف معاویه ریخته نشود و ... وانگهی باید دید که آیا دریافت عطایا از زورمداران اشکال دارد یا نه؟از امام باقر(ع) راجع به دریافت عطایا، از زورمداران ستمگر سؤال شد، امام فرمود: امام حسن(ع) و امام حسین(ع) عطایای زورمدارانی همچون معاویه را می پذیرفتند زیرا حق آنان بود و آنچه در اختیار زورمداران ستمگر است برخود آنان حرام است. [v] مجلسی در این باب می گوید: آندو امام حتی به اندازه آنچه مگس دردهان خود می گیرد، بر خود و خاندان خود هزینه نمی کردند. [vi] و لذا امام این را حق خودش می دانسته که در بیت المال تصرف کند. در روایتی آمده است که امام اموالی را که از یمن برای معاویه می بردند تصرف کرده است و آن را در میان نیازمندان بنی هاشم و دیگران تقسیم کرد و سپس به معاویه نوشت: از حسین بن علی به معاویه، گذر کاروانی بر ما افتاد که اموال و پوشاک و عنبر و عطرهایی را برای تو می آورد تا آنها را در خزائن دمشق بسپاری و پس از نوشیدن خود، آنها را به فرزندان پدرت بخورانی، من به آن نیاز داشتم و آن را تصرف نمودم. [vii] شما نتیجه گرفتید که چون امام گفته بود تا معاویه زنده است...در پرتو این از کمکهای معاویه برخوردار بود در حالیکه دریافت دومیلیون درهم سالانه در متن قرارداد صلح آمده بود. روایاتی را هم که از خاندان علی(ع) نقل کرده اید، بر فرض صحت نمی تواند سرزنشی بر آندو امام باشد، چه اینکه خود آنها مسئول کارهای خودشان می باشند، اما باید توجه داشت که شرایطی که معاویه برای اولاد علی(ع) فراهم کرده بود شرایط سختی بود که باعث می شد آنها گهگاهی برای دریافت حق خود به نزد معاویه بروند و معاویه هم تلاش داشت از این موقعیت ها به نفع خود استفاده نماید  اما به هدف خود نایل نمی شد مثلاً عقیل برای اینکه هم به حق خود برسد و هم به ظاهر به خواسته ی معاویه جامع عمل بپوشاند و در عین حال لعن علی(ع) نکند، توریه نمود و اینگونه گفت: معاویه به من فرمان داد تا علی را لعنت کنم که بر او لعنت باد و این یعنی بر معاویه لعنت باد، ضمیر(او) از نظر عقیل به معاویه بر می گردد ولی در عین می تواند آنرا انکار کند که من که نگفتم بر معاویه لعنت باد والا چرا گفت معاویه به من فرمان داد که.... بعبارت دیگر اگر قصد عقیل لعنت حضرت علی(ع) بود چرا آنگونه سخن گفت و مستقیماً به این امر نپرداخت. شما از ثروت و اراضی و املاک و بخششهای امام حسین(ع) سخن گفته اید بر فرض صحت مگر داشتن ثروت و بخشش کردن اشکال دارد، آنچه اشکال دارد این است که انسان از بیت المال مسلمین در جهت منافع شخصی استفاده کند و این همان است که عثمان و معاویه و.... در دوران حکومت خودشان انجام می داده اند، و لذاست که حضرت علی(ع) برای دوران عثمان می فرمایند: بنی امیه همچون شتر گرسنه ای که به جان علف بهاری می افتد به جان بیت المال افتادند. [viii] در جریان کربلا شما از کجا به این نتیجه رسیده اید که امام قصد بیعت داشته است، آیا ابن زیاد خواسته ای غیر از بیعت امام با یزید داشته است؟ مگر این حسین بن علی(ع) نیست که می فرماید: لو لم یکن فی الدنیا ملجاء و لاماوی لما بایعت یزید بن معاویه  اگر در دنیا هیچ منزل و ماوائی نداشته باشم باز با یزید بیعت نمی کنم [ix] . و به مروان اینگونه می فرماید که: و علی الاسلام السلام اذقد بلیت الأمة براع مثل یزید [x] . و یا در صبح روز عاشورا می فرمایند: ان الدعی ابن الدعی قد رکز بین الاثنتین بین السلة و الذلة هیهات منا الذلة [xi] . و این حسین است که در روز عاشوار فریاد برمی آورد که:           الموت اولی من رکوب العار            والعار اولی من دخول النار [xii] . شما از کجای تاریخ و متون معتبر آن بدست آورده اید که یزید به قتل امام حسین(ع) رضایت نداشت، بله معاویه در وصیت خودش به یزید دارد که من از چهار نفر بیم دارم که یکی از آنان حسین بن علی(ع) است و گفت که خیال می کنم مردم عراق او را رها نکنند و وادار به خروج کنند، اگر چنین کرد و بر او پیروز شدی از او درگذر. [xiii] اما این خود حکایت از زیرکی معاویه می کند که می دانست اگر یزید اقدام به قتل امام کند، دودمان بنی امیه را بر باد می دهد ولی این دلیل نمی شود که یزید به این وصیت پدرش عمل کرده باشد.بله در اخبار الطوال این جمله آمده است که بعد از شهادت مسلم و هانی، یزید به عبیدالله نوشت که با کسانی جنگ کن که با تو جنگ کنند [xiv] . اما در منابع دیگر مطالبی دیگری آمده است مثلاً ابن عساکر در تاریخش دارد که یزید امر کرده که عبیدالله با امام حسین(ع) بجنگد. [xv] .و یا به عبیدالله می نویسد که در این قضیه یا تو آزاد می شوی و یا برمی گردی به همان بردگی که در قبل به سرمی بردی. [xvi] عبیدالله خود در جایی گفت: یزید مرا مخیر کرد بین اینکه امام حسین(ع) را بکشم یا خود را و من قتل امام را برگزیدم ولی ای کاش امام را نمی کشتم. [xvii] ابن عماد حنبلی می گوید: تفتازانی در شرح عقائد نسفیه می گوید: همه بر جواز لعن بر قاتلین امام حسین(ع) و امرکنندگان و رضایت دهندگان به این امر، اتفاق دارند و حق اینست که یزید به قتل امام رضایت داشت و از این امر خوشحال گردید و به اهل بیت پیامبر(س) اهانت نمود واین تواتر معنوی دارد. [xviii] شبراوی می گوید:عاقل شکی نمی کند که یزید قاتل امام حسین(ع) است چون او بوده که عبیدالله را به این کار امر و تشویق کرده است [xix] . احمد بن حنبل هم لعن یزید را جایز می داند و می گوید چگونه آنرا لعن نکنم درحالیکه خداوند او را در کتابش لعن کرده. چون در قرآن آمده که فساد در ارض، قطع رحم و آزار و اذیت خدا و رسولش موجب لعن خدا می گردد و چه فسادی عظیم تر از کاری که یزید انجام داد و چه اذیتی شدیدتر از آنچه که یزید مرتکب شده است. [xx] و علاوه اگر یزید اطلاع نداشت و یا ناراضی بود پس چرا عبیدالله را مجازات نکرد و در برخورد با سرهای شهداء در مجلس خودش شعر ابن زبعری را خواند که:           لعبت هاشم بالملک فلا          خبر جاء و لا وحی نزل           لست من خندف ان لم انتقم           من بنی احمد ما کان فعل [xxi] بله این کارهایی که شما گفتید بعد از خطبة امام سجاد و حضرت زینب و...بود یعنی زمانیکه دید اگر ریاکاری نکند و بر موضع قبلی خود باقی نماند، در خود شام بر علیه او انقلابی صورت می گیرد. شما از کجا به اعتبار این جمله پی برده اید که حضرت سکینه فرمود: هیچ کس را که منکر خدا باشد بهتر از یزید ندیدم، تازه اگر هم آنرا قبول کنیم، این تعریفی برای یزید نیست، یزید منکر خدا دانسته شده است، مگر یزید چه کار کرده بود که از اسلام خارج شده است .او منکر چه بوده و چه کاری را انجام داده که از حیطه ی اسلام خارج شده است و آیا این همان نسبت که حضرت زینب در مجلس یزید فرمود: صدق الله سبحانه حیث یقول: ثم کان عاقبة الذین اساءوا السوأی ان کذبوا بآیات الله.... أنسیت قول الله تعالی: و لا تحسبن الذین کفروا انما نملی لهم خیر لأنفسهم انما نملی لهم لیزدادوا اثماً و لهم عذاب مهین. [xxii] در پایان توجه شما را به شعر اقبال جلب می کنیم: آن امام عاشقان پور بتول                     سرو آزادی ز بستان رسول الله الله بای بسم الله پدر                      معنی ذبح عظیم آمد پسر سرخ رو عشق غیور ازخون او              معنی این مصرع از مضمون او در میان امت آن کیوان جناب             همچو حرف قل هو الله در کتاب چون خلافت رشته از قرآن گسیخت      حریت را  زهر اندر کام ریخت خاست آن سرجلوه خیر الامم          چون سحاب قبله باران در قدم در زمین کربلا بارید و رفت                   لاله در ویرانه ها کارید و رفت تا قیامت قطع استبداد کرد                  موج خون او چمن ایجاد کرد دشمنان چون ریگ صحرا لاتعد           دوستان او به یزدان هم عدد سر ابراهیم و اسماعیل بود               یعنی آن اجمال را تفصیل بود مدعایش سلطنت بودی اگر               خود نکردی با چنین سامان سفر تیغ بهر عزت دین است و بس              مقصد او حفظ آئین است و بس خون او تفسیر این اسرار کرد                ملت خوابیده را بیدار کرد رمز قرآن از حسین آموختیم                 زآتش او شعله ها اندوختیم [xxii] مثیر الاحزان ص 80 – اللهوف ص 70 – معالم المدرسین ص 198و199 - -  .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه