چه كنم كه الگوي عملي مؤمنين و مصداق بارز حديث «كونوا دعاة الناس بغير السنتكم» شوم و اين روايت شامل حالم شود؟

ما مي توانيم به وسيلة زبان و گفتار و همچنين به وسيلة كردار و رفتار خود، مردم را به ارزش هاي اخلاقي دعوت نمائيم. در سيرة اهل بيت ـ عليهم السلام ـ و سخنان‌شان، بيشتر تاكيد بر اين است كه مردم را به وسيلة كردار و رفتار خود به ارزش ها دعوت نمائيم. البته شيوة گفتاري نيز مورد تاكيد مي باشد. در هر دو شيوه ـ چه گفتاري و چه كرداري ـ لازم است ابتدا خودمان به ارزش‌هاي اخلاقي نايل گرديم تا گفتار و رفتارمان در ديگران تاثير بگذارد. پس دوست گرامي اگر شما خواهان دعوت مردم به ارزش‌ها مي‌باشيد، ابتدا بايد ارزش‌هاي اخلاقي را در خودتان پياده كنيد و خود را تربيت اخلاقي نمائيد. آنگاه حتي اعمال و رفتار شما نيز ديگران را به ارزش هاي اخلاقي دعوت خواهد كرد، ما نيز در اين نوشته ابتدا شيوه‌هاي تربيت اخلاقي را برايتان ارائه مي دهيم و سپس به چگونگي تاثير و دعوت ديگران به صورت غير زباني خواهيم پرداخت. شيوه هاي تربيت اخلاقي:1. انتخاب محيط سالم:[1] بر هر فردي لازم است كه از محيط هايي كه در آن زمينه هاي اعمال خلاف اخلاق وجود دارد و امكان جلوگيري نيز فراهم نمي باشد، دوري بجويد. سعي كنيد در محيط ها و جمع هايي قرار بگيريد كه در آنها بستر پديد آمدن فضائل اخلاقي فراهم است. مانند كانون هاي مذهبي، جمع رفقاي متدين، محيط هاي ورزشي و تحصيلي سالم و... .2. تامين صحيح نيازها: [2] نيازهاي زيستي و طبيعي كه در وجودتان نهفته است به شكل صحيح ارضاء نمائيد تا بهتر بتوانيد به نيازهاي والاتر بپردازيد. شيوه هاي لازم براي تحقق اين روش عبارتند از:الف) توجه به نظام معيشتي ب) ازدواج: شما بايد در صورت فراهم شدن مقدمات ازدواج، اقدام به ازدواج نمائيد. زيرا تقواي الهي و خويشتن داري اخلاقي پس از ازدواج دست يافتني تر خواهد بود.ج) ورزش: ورزش باعث سلامت جسماني و نشاط مي گردد و زمينه ساز سلامت روحي و رواني شماست. و در نهايت موجب شكوفايي فضايل اخلاقي در نهاد شما مي گردد. و همچنين در شرايطي كه امكانات ارضاي صحيح و مشروع ازدواج فراهم نشده باشد، ورزش وسيلة مفيد و مهمي براي انصراف توجه در نيازهاست.د) كار: كار و شغل غير از ارتباط به نظام معيشتي، از نظر اسلام يك امر مقدس نيز محسوب مي شود.[3] غير از اين موجب تخلية نيروها، موجب احساس شخصيت، بهداشت رواني، تمركز خيال و... نيز مي گردد.3. روش تكريم شخصيت: به قدري كرامت و شخصيت و شرافت براي نفس خويش قائل باشيد كه گوهر نفس خويش را از هر پستي و اعمال زشت پاكيزه نگه داريد.[4]4. شركت در جلسات موعظه: غير از شركت در جلسات، به صورت مداوم خودتان را موعظه كنيد.5. پرورش نيروي عقلاني:[5] شيوه هايي كه براي تحقق اين روش پيشنهاد مي دهيم عبارتند از:الف) تفكر در اعمال و رفتار خويش و عاقبت آن.[6] ب) مطالعه ج) مشورت و مشاوره.6. روش عبرت آموزي:[7] آثار گذشتگان را مشاهده و مطالعه نمائيد و به حوادث و رويدادهاي فعلي توجه نمائيد. اين نگرش ژرف باعث عبرت آموزي خواهد شد.7. مداومت بر عمل: ولو عمل كم باشد. و پرهيز از افراط و تفريط.8. نظارت بر خود: بر اين روش، شيوة مشارطه، مراقبه، محاسبه را پيشنهاد مي دهيم. يعني مثلا اول روز با خود شرط كنيد كه واجبات خدا را به جا خواهيد آورد و از حرام ها پرهيز خواهيد نمود. در روز نيز مراقب اعمال خود باشيد تا به شرط‌تان عمل كنيد و در آخر شب اعمال و رفتار روزانة خود را مورد بررسي قرار دهيد تا ببينيد چقدر به شرطتان عمل نموده‌ايد.[8]9. روش تشويق و تنبيه: شما پس از بررسي اعمال خود، مي توانيد در مقابل اعمال خوب يا بد، خويشتن را تشويق يا تنبيه نمائيد. مثلا براي فلان عمل زشت، يک روز، روزه بگيريد.10. تقويت ايمان: ريشة اخلاق و ارزش اخلاقي از ديدگاه اسلام ايمان است.[9] براي پرورش ايمان شيوه هاي زير را پيشنهاد مي دهيم: عبادت هاي روزانه و يا موسمي ـ ذكر (قلبي يا زباني) ـ نيايش و دعا، محبت به اولياء الهي «كه زيارت و توسل به اهل بيت ـ عليهم السلام ـ از مصاديق بارز آن است.[10]غير از اين راه كارهايي كه ما ارائه نموديم به مطالعه نيز بپردازيد و با علماي اخلاق ارتباط داشته باشيد و از جلسات اخلاق و موعظه نيز غفلت نورزيد.چگونگي تاثير در مردم و دعوت آنان به ارزش‌هاي اخلاقي:1. اگر شما مسائل اخلاقي را رعايت نمائيد. تلاش و كوشش و صداقت و پرهيزگاري و نماز و نيكي هاي شما، مردم را به نيكي ها دعوت خواهد كرد. متن روايتي كه شما نقل فرموده‌ايد اين است كه: «امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمودند: مردم را به غير زبان‌هايتان، يعني عمل، به خير دعوت كنيد، مردم پرهيزگاري و كوشش در عبادت و نماز و نيكي و صدق شما را ببينند، و اين مردم را دعوت به خير خواهد كرد.»[11]2. برخي مسائل اخلاقي در رابطة با ديگران مي باشد. مانند: نيكي به پدر و مادر، رفتار خوب با همسايگان، راستگويي، تواضع، عيب پوشي، و دوري از عيب‌جويي، سخن‌چيني، شماتت، تمسخر ديگران، غيبت، دورويي و... [12] حال شما اگر در برخورد با ديگران و در معاشرت خويش اين رفتار و حالات را رعايت نمائيد، موجب محبوبيت شما و باعث جذب عميق ديگران خواهد شد. و آنان نيز دعوت به چنين ارزشهايي خواهند گرديد.3. در صورتي كه شما خودتان اهل عمل باشيد و مردم نيز شواهد صدق عملي را در شما مشاهده كنند، و شما را به فضيلت، صدق، امانت، علم و معرفت و... بشناسند، حرف ها و امر به معروف و نهي از منكر شما نيز در وجود آنان اثر خواهد گذاشت.[13] اعمال نيك ما بهترين مصداق عمل به اين روايت است كه شما ذكر فرموده‌ايد. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه