منظور خداوند متعال از خلفت آسمان بعد از زمین در آیه 29 سوره بقره چیست؟

«هُوَ الَّذی خَلَقَ لَکمْ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً ثُمَّ اسْتَوی إِلَی السَّماءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ وَ هُوَ بِکلِّ شَی ءٍ عَلیم؛ او خدایی است که همه آنچه را (از نعمت ها) در زمین وجود دارد؛ برای شما آفرید. سپس به آسمان پرداخت و آن ها را به صورت هفت آسمان مرتب نمود و او به هر چیز آگاه است.»(سوره بقره، 29) پاسخ این پرسش در ضمن چند نکته بیان می شود: 1. اکثر و بلکه هیچ یک از مترجمین قرآن، کلمه «استوی» را به معنای «خلق کرد» نگرفته اند، بلکه آنان این واژه را به معنای «پرداخت» و «توجه کرد» معنا کرده اند؛ زیرا در لغت کلمه استوی به معنای آفریدن نیست. واژۀ «استوی» از ماده «استواء» گرفته شده که در لغت به معنای تسلط و احاطه کامل و قدرت بر خلقت و تدبیر است.[1] بنابراین معنای «استوی» در عبارت «ثُمَّ اسْتَوی‏ عَلَی الْعَرْشِ یُدَبِّرُ الْأَمْرَ»(یونس، 3) و «الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی»(طه، 5) کنایه از تدبیر و اداره امور عالم است؛ چنان که «یدَبِّرُ الْأَمْرَ» آن را توضیح می دهد، و زمانی که با «الی» متعدّی شود معنای توجه و قصد و رو کردن می دهد. همچنین کلمۀ «ثمّ» در جمله «ثُمَّ اسْتَوی إِلَی السَّماءِ» الزاماً به معنای تأخیر زمانی نیست، بلکه می تواند به معنای تأخیر در بیان و ذکر حقایقی پشت سر هم بوده باشد.[2] برخی نیز گفته اند: «ثمّ» در مورد آیه کریمه به معنای ترتیب و تأخیر بر حسب رتبه می باشد نه تأخیر زمانی. یعنی اگر چه آفرینش آسمان بر خلقت موجودات جهان طبعیت سبقت زمانی داشته، ولی بر حسب غرض و رتبه متأخّر از موجودات جهان طبعیت است؛ زیرا غرض از آفرینش کرات دیگر ،انتظام زمین و سیر و تکامل موجودات آن می باشد. 2. در قرآن کریم هر جا که صحبت از آفرینش آسمان و زمین است، اول خلقت آسمان و بعد خلقت زمین را ذکر کرده است. آیات زیادی به این موضوع اشاره دارد که در این جا به تعدادی از آن ها اشاره می شود: 1- «إِنَّ فی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیلِ وَ النَّهار»(بقره، 164) 2- «اللَّهُ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْض»(ابراهیم، 32) 3- «أَمَّنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ»(نمل، 60) 4- «هُوَ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فی سِتَّةِ أَیامٍ ثُمَّ اسْتَوی عَلَی الْعَرْش»(حدید، 4) نتیجه این که آیات قرآن صراحت دارد بر این که اول آسمان و بعد از آن زمین آفریده شده است و کلمه استوی به معنای توجه و قصد است، و ترتّب نیز بر حسب غرض و رتبه بیان شده است نه بر حسب زمان.   .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه