مقام کدام یک بالاتر است؟ امام یا پیامبر؟

امامت در نگاه قرآن :امامت از امورى است که قرآن مجید بر آن اهتمام ویژه اى داشته و در موارد مختلفى به آن پرداخته است. آموزه هاى قرآن در این باره فراوان و داراى ابعاد مختلفى است، از جمله مسائلى که قرآن بر آن اهتمام ورزیده عبارتند از: مشروعیت الهى امام، منبع قانون گذارى، شرایط امام، مسائل مربوط به چگونگى ایجاد، کاربست و هزینه کرد قدرت سیاسى، اهداف و غایات حکومت و جامعه دینى، اصول سیاست داخلى و خارجى و... جهت آگاهى بیشتر بنگرید: حمیدرضا شاکرین، حکومت دینى، ص 35-24، قم: معارف، چهارم، 1385..برخى از آموزه هاى قرآن در این باب عبارت است از:یک. امامت برتر از نبوت:امامت در قرآن جایگاه رفیع و بلندى دارد. از قرآن به دست مى آید که مقام امامت بالاتر از نبوت است. زیرا خداوند حضرت ابراهیم را پس از آن که داراى مقام نبوت و رسالت بود مورد آزمون هاى ویژه اى قرار داد و چون در همه آنها فراز آمد او را به امامت برگزید. «وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً»؛ بقره(2)، آیه 124..آزمودن و برگزیدن ابراهیم پس از رسالت به مقام امامت نشانگر برترى امامت از نبوت است. این مسأله در روایات نیز مورد توجه قرار گرفته است.در حدیثى از امام صادق(ع) آمده است: خداوند تبارک و تعالى ابراهیم را به بندگى گرفت پیش از آن که او را به نبوت برگزیند، و او را به نبوت رساند پیش از آن که به رسالت برگزیند، و او را رسول خود ساخت پیش از آن که به دوستى برگزیند، و او را دوست و خلیل خود گرداند پیش از آن که امامش قرار دهد. و چون همه مقامات را در او گرد آورد فرمود: «من تو را امام مردم قرار دادم». اصول کافى، ج 1، ص 175 و ج 2، ص 178.{V«شأن نبى» آن است که راه را بر مردم آشکار کند؛ امّا بر امام است که مردم را به پیمودن راه وادارد. براین اساس مقام امامت از نبوت بالاتر است و به همین دلیل، ابراهیم خلیل، مدت ها پس از آن که به پیامبرى رسید و پس از پیروزى در امتحان هاى متعدد، به مقام امامت نایل آمدالبته باید توجه داشت که برتر بودن مقام امامت از مقام نبوت، به معناى آن نیست که هر «امامی»، از هر «نبى» برتر و بالاتر است؛ زیرا بسیارى از پیامبران - از جمله پیامبر اسلام - علاوه بر مقام «نبوت»، داراى مقام «امامت» نیز بوده اند. «امام» کسى است که از وجودى برتر، در عصر خود برخوردار بوده، در نقطه اوج و قله هرم هستى قراردارد. به همین جهت باطن امام، همانند باطن پیامبر، با نور ولایت حق روشن بوده، با عالم حقایق و معانى غیبى ارتباط دارد. امام، همانند پیامبر، واسطه فیض میان خلق و حق، عامل ارتباط خلق با حق و حافظ حریم وحى و شریعت است. امّا پیامبر نیست؛ یعنى، مقام و شأن و مسؤولیت نبوّت و رسالت را به او نداده اند و به آن صورت که بر پیامبران وحى مى شده است؛ به آنان آموزه هاى غیب ابلاغ نشده است. براساس روایات، امامان دست آموز «الهام غیبى»اند. آنان صداى غیب را مى شنوند، اما فرشته را نمى بینند؛ به خلاف پیامبر که سخن فرشته را مى شنود و گاه خود ملک را مى بیند، نه این که تنها صدا را بشنود. نگا: اصول کافى، روایات شماره 705، 706، 435.دو. امامت شرط تحقق رسالت امامت شایسته و بر حق در نگاه قرآن چنان جایگاهى دارد که مغفول نهادن آن مساوى با عدم اجراى اصل رسالت است. از این رو در رابطه با اعلام امامت امیرمنان در بازگشت از حجه الوداع مى فرماید: «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ»؛ مائده (5)، آیه 68.در شأن نزول آیه بنگرید:الف. الغدیر، ج 1، ص 223-214.ب. غایه المرام، ج 3، ص 327-320.ج. مجمع البیان، ج 3، ص 223.د. الدرالمنثور، ج 3، ص 109.؛ «اى پیامبر آنچه را که از جانب پروردگارت نازل شده است ابلاغ کن و اگر چنین نکنى رسالت الهى را انجام نداده اى».سه. امامت شرط کمال و جامعیت دین در نگاه قرآن دین بدون امام حق ناقص و نعمتى ناتمام و نزد خدا نارضایت بخش است. از این رو پس از معرفى امامت و جانشینى حضرت على(ع) در غدیر خم خداوند مى فرماید: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً» ؛مائده (5)، آیه 3.؛ «امروز دین شما را کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و به دین اسلام براى شما رضایت یافتم». براساس این آیه دین اسلام و لطف و نعمت الهى به واسطه امامت به سر حد کمال مطلوب خود رسیده و بدون آن گرفتار نقصى جبران ناپذیر و ناخشنودکننده است.چهار. امام و فراخوان قیامت در نگاه قرآن هر کسى در قیامت با امام و پیشواى خود خوانده مى شود: «یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ»؛ اسراء (17)، آیه 71. این آیه نشانگر اهمیت و تأثیر بى بدیل پیشوایان در زندگى و سرنوشت انسان در سراى جادوان آخرت مى باشد. پیشواى حق و شایسته پیشاهنگ سعادت جاودان و پیشوایان نابکار راهروان و راهبران به سوى سقوط و هبوط در آتش دوزخند. جهت آگاهى بیشتر بنگرید: على ربانى گلپایگانى، امامت در بینش اسلامى، ص 41-37. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه