آیا نفس اماره ما را گمراه می کند, یا وسوسه شیطان , یا هر دو یکی است ؟

شیطان (ابلیس ) غیر از نفس اماره می باشد. نفس اماره وسوسه گر درونی است و شیطان وسوسه گر بیرونی . البته گاهی به نفس اماره , ((شیطان نفس )) می گویند. بنابراین شیطان در معانی مختلفی به کار گرفته می شود: الف ) ابلیس که همان شیطان جنی معروف است که بر اثر خودداری از سجده بر آدم , از درگاه الهی رانده شد. ب ) هرگونه عامل شر, اعم از نفس اماره , انسان های بد (شیاطین انسی ) و یا عوامل طبیعی مانند میکرب و... بنا بر آنچه که در روایتی آمده فرموده اند: ((شیطان مانند خون در بدن انسان ها جریان دارد)), (کافی , ج 2, ص 440 - نیز, ج 8, ص 113). از طرفی از آیات و روایات دیگر استفاده می شود که شیطان موجود دیگری است , لذا از جمع این دو دسته آیات و روایات این طور نتیجه می گیریم که انسان دارای نفسی است که مرتبا او را به کارهای بد امر می کنند و در قرآن و روایات از آن به عنوان نفس اماره بالسوء یعنی امر کننده به بدی ها یاد شده است . شیطان بیرونی حکم راهنما و وسوسه کننده این نفس را دارد. در مقابل، خداوند دو حجت و راهنما برای ما قرار داده است یکی حجت و چراغ باطن که عقل و فطرت است و در مقابل نفس اماره , انسان را به کارهای شایسته دعوت می کند. از خارج هم انبیا و ائمه و علما و اولیا را قرار داده که عقل را شکوفا و رهبری کنند و انسان را به سرچشمه سعادت برسانند, بنابراین می توان گفت نفس و شیطان هر دو در گمراهی انسان نقش دارند, یکی از طریق کشش های درونی و دیگری با وسوسه و تحریک بیرونی . لیکن شیطان بیرونی هیچ سلطه ای بر آدمی ندارد و این خود انسان است که وسوسه های شیطان را می پذیرد و به حکم نفس اماره تن می دهد و یا به مقابله با آن برخاسته و به حکم عقل و شرع و فطرت تسلیم می شود. به عبارت دیگر انسان از نظر ((درونی )) دارای استعداد و توانمندی ارتباط با عوامل ((بیرونی )) می باشد که مرتبه عقلانی روح او با فرشتگان در ارتباط قرار می گیرد و مرتبه نفس اماره روح او با شیطان در ارتباط قرار می گیرد و علاوه بر آن ((روح آدمی )) توانایی تدبیر و اولویت دهی و اختیار به کارگیری هر کدام از مراتب را نیز دارا می باشد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه