به عقيده نگارنده «آفريدگار» برتر از آن است که از بام تا شام درگير ما «سخنگويان دو پا» بر روي اين کره آبي رنگ ناچيز باشد. او به کهکشان ها و کائنات رسيدگي مي کند. ما آن چنان مجذوب خود هستيم که فکر مي کينم «آفريدگار» کار ديگري ندارد مگر درگير ما بودن. با توجه به بي اهميت بودن «سخنگوي دو پا» در برابر زمانه ميلياردها ساله، اين دست و پا زدن ما موجودات خودپرست ناچيز، سرگرم کننده و شيرين است.

در پاسخ به اين سؤال ما بايد به مقامات انسان و بحث صفات الهي متذکر شويم. انساني که در اين کره خاکي زندگي مي کند داراي مقاماتي بس بلند و بزرگ است. شرافت و بزرگي موجود به بزرگي و بلند بودن ماده آن نيست بلکه وابسته به يک بعد ديگر است و آن بعد الهي و روحاني موجود است. 1. مقام و اشرفيت انسان: يکي از مباحثي که در انسان شناسي مورد بررسي قرار مي گيرد، مقام و پايگاه آدمي، نسبت به ساير آفريدگان است. انسان برترين آفريدگان است و دست کم تا جايي که دانش بشري بدان رسيده است موجودي کامل تر از انسان، وجود ندارد. با بررسي آيات قرآن به اين نتيجه مي رسيم که خداوند در عالم تکوين انسان را بر بسياري از مخلوقات برتري داده است آياتي که اشاره به مقام و برتري انسان نسبت به ساير مخلوقات مي نمايد عبارت اند از اسراء / 70 التين / 4 و 5. يکي از برترين مقامات انسان مقام خليفة الهي انسان است. انسان جانشين خداوند در روي زمين مي باشد در سوره بقره / 33 ـ 30 خداوند مي فرمايد: من در زمين خليفه اي قرار خواهم داد، آنچه مسلم است اين است که خلافت در اين آيه خلافت از سوي خدا و تشريعي است. کدام يک از موجودات جهان به مقام جانشيني خداوند رسيده اند؟ اتفاقاً يکي از اسامي شريف خداوند که در روايات و ادعيه هم به آن اشاره شده چنين است: «يا من لايشغله شأن من شأن». اي کسي که توجه به چيزي، تو را از توجه به چيز ديگر باز نمي دارد و در هر لحظه و هر آن به همه چيز توجه داري و با مشغول شدن به چيزي از چيز ديگر غفلت نمي کني. 2. مقام با عظمت انسان در جهان هستي: در آيه 10 سوره يوسف خداوند به عظمت و اهميت مقام انسان و افتخاراتي که خداوند به او داده است اشاره مي کند ترجمه آيه اين چنين است «ما مالکيت و حکومت و تسلط شما را بر زمين، مقرر داشتم و انواع وسائل زندگي را براي شما در آن قرار داديم امّا با اين حال کمتر شکر اين همه نعمت و موهبت را به جاي مي آوريد» خوب است براي روشن شدن مقام انسانيت به معناي کلمه تمکين که در آيه آمده است اشاره اي کنيم. تمکين به اين معني است که تمام وسائل کار را در اختيار او بگذارند، به او قدرت و توانايي بخشند. ابزار کار را فراهم کنند و موانع را بر طرف سازند. خداوند در اين آيه حکومت و مالکيت جهان هستي را به انسان ها واگذار نموده است اين بزرگترين مقام با عظمت انسان است، تنها موجودي بر کل پهناي زمين اعم از دريا و صحرا مي تواند تصرف کند انسان است امّا هر يک از موجودات بر قسمتي از محدوده زمين سلطه دارند تنها انسان است که بر کل اين کره خاکي حکومت مي کند. 3. تبريک الهي: خداوند در قرآن کريم تنها در يک جا به خودش آفرين و تبريک گفته است، آن هم در سوره مؤمنون در بحث مراحل تکامل جنين در رحم مادر، اين خود نشان دهنده نوع خلقت و عظمت و اشرف بودن اين نوع خلق است چرا خداوند در خلقت آسمان هاي هفت گانه و کهکشان راه شيري به خودش آفرين نگفته است؟ ارسال انبياء و کتب آسماني و سخن گفتن با من و شما نشانه توجه و عنايت خداوند بر ما و همه موجودات جهان است. 4. نامحدود بودن خداوند: يکي از صفات خداوند نا محدود بودن است يعني قدرت و علم و تدبير و غيره ... از صفات خداوند محدود نمي باشد حد و مرز ندارد. خداوند کامل علي الاطلاق است هيچ نقص و محدوديت ندارد. اگر در خداوند محدوديت و نقصي باشد کامل نيست و نمي تواند خدا باشد پس با اين مقدمات خداوند در عين حال که کهکشان ها و سيارات را اداره مي کند مي تواند تمام موجودات حتي انسان ها را نيز اداره نمايد و به آن ها توجه کند چون هر جايي که انسان آنجا را تصور کند خداوند در آنجا حضور کامل دارد چون مطلق و نامحدود است مويد اين مطالب اين آيه قرآن است «خداوند خالق تمام اشياء است». أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بِکلِّ شَيْءٍ عِلْمًا؛ «قطعاً خداوند به تمام اشياء احاطه علم دارد». اساساً فرقي بين زمين ها و کهکشان هاي بزرگ، اتم يا خورشيد و چيزي با چيز ديگر براي خداوند وجود ندارد. نتيجه: از بحث هاي گذشته و مقدمات چهارگانه اين مشخص مي شود که بهترين موجودات از نوع خلقت و ساختار و از حيث تکامل انسان است و خداوند قدرت و علم و تدبير نامحدود دارد در عين حال که مدبر تمام موجودات در عالم هستي است مدبر موجود دو پا در روي دنياي خاکي هم مي باشد اگر تدبير خدا را محدود در کهکشان ها بدانيم اين مستلزم نقص و محدوديت مي شود. خداوند در روي اين دنياي خاکي حکومت و مالکيت تام براي انسان داده است و او را رسما جانشين و خليفه خود در روي زمين قرار داده است (با ملاکات الهي) دلا غافل زسبحاني چه حاصل مطيع نفس شيطاني چه حاصل بود قدر تو افزون از ملائک تو قدر خود نمي داني چه حاصل 5. علم خداوند به موجودات، علم حضوري است يعني تمام موجودات جهان در نزد خداوند حاضر هستند، چون خداوند علت هستي بخش به موجودات و معلول هاي خود است و معلول نسبت به علت خود حاضر است. علم الهي نسبت به موجودات مثل علوم حصولي نيست که با توجه به يک شيء از توجه به ديگري باز بدارد، بلکه علم حضوري است و تمام اشياء در نزد او حاضر است و لذا گذشته و حال و آينده و همه موجودات در محضر او حاضرند. آيات زيادي در قرآن کريم وجود دارد که خداوند نسبت به تمام اشياء علم و قدرت و نظاره گر تمام اشياء است و هر جا که ما باشيم او آنجاست و جايي نيست که او حاضر و ناظر نباشد. 6. هدف از خلقت انسان کمال اوست. هر لحظه اي از زندگي و رفتار انسان در کمال و سقوط او تأثير دارد. يعني اگر انسان به دستورهاي الهي رفتار نمايد صعود و به کمال مي رسد و اگر تخلف از دستورات نمايد سقوط مي نمايد. خداوند نيز چون نامحدود و احاطه کامل به تمام هستي از جمله افعال انسان حتي افکار قلبي و فکري دارد إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ او به اسرار دل هاي خلق هم آگاه است و براي همه اين رفتارها و لحظه هاي زندگي انسان برنامه دارد. پس خداوند به تمام رفتارها و لحظه هاي زندگي انسان احاطه کامل دارد چرا که اينها در سعادت و شقاوت تأثيرگذارند. وَهُوَ مَعَکمْ أَيْنَ مَا کنتُمْ؛ «هر کجا باشيد خدا با شماست». هر چند كه حتي اگر انسان پست‌ترين موجود هستي نيز بود باز هم خداوندم متعال آني از او غافل نمي‌شد چنان كه از هيچ يك از مخلوقاتش غافل نيست. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه